«Εγώ έστησα το εργαλείο ψυχολογικού πολέμου του Μπάνον»

Μόλις 30 ετών σήμερα, ο Κρίστοφερ Ουίλι είναι κεντρικό πρόσωπο στο σκάνδαλο Facebook – Cambridge Analytica. Πολυλογάς, αεικίνητος, με μια χαριτωμένη εμμονή να βάφει ροζ τα μαλλιά του, ο Καναδός αναλυτής προσωπικών δεδομένων αφού εξυπηρέτησε το «σύστημα» στράφηκε εναντίον του. Οι αποκαλύψεις του για την παράνομη χρήση δεδομένων από το Facebook φώτισαν ένα άγριο οργουελικό τοπίο. Εκεί ο γνωστός και μη εξαιρετέος Στιβ Μπάνον κινεί νήματα και χρήματα.

Ουίλι και Μπάνον συναντήθηκαν το 2013 στο Ηνωμένο Βασίλειο. Ο ταλαντούχος «μικρός» εργαζόταν για την SCL, εταιρεία επικοινωνιακών συμβούλων ελαστικής ηθικής, η οποία είχε πελάτες πολιτικούς και κόμματα από την Αλβανία και την Ουκρανία μέχρι την Ινδονησία και την Κολομβία.

Ο αδίστακτος «μεγάλος» είχε μόλις πατήσει για τα καλά το πόδι του στο Λονδίνο κι έψαχνε τρόπους για να στηρίξει τον «φίλο του» ακροδεξιό και φανατικό οπαδό της εξόδου της Βρετανίας από την ΕΕ Νάιτζελ Φάρατζ.

Ο ΤΡΑΜΠ ΕΙΝΑΙ ΣΑΝ ΤΙΣ ΣΑΓΙΟΝΑΡΕΣ CROCS!

«Πώς ήταν ο Μπάνον;» ρώτησε αργότερα τον Ουίλι η Κάρολ Κατγουόλαρντ, η δημοσιογράφος του «Observer» η οποία συνέβαλε αποφασιστικά στο να φωτιστεί το σκάνδαλο. Ο «έξυπνος» της απάντησε: «Με πραγματικά ενδιαφέρουσες ιδέες.

Είναι ο μοναδικός στρέιτ άντρας με τον οποίο μίλησα για τη φεμινιστική θεωρία των διασταυρούμενων διακρίσεων (intersectional feminist theory). Αμέσως κατάλαβε ότι σχετίζεται με το σύστημα καταπίεσης των νέων λευκών συντηρητικών αντρών. Του είπα ότι η πολιτική είναι σαν τη μόδα. Πιστεύει ότι η πολιτική είναι παράγωγο της κουλτούρας. Αρα για να αλλάξεις την πολιτική πρέπει να αλλάξεις την κουλτούρα.

Οι τάσεις της μόδας είναι ένα χρήσιμο ανάλογο φαινόμενο. Ο Τραμπ είναι σαν ένα ζευγάρι μποτάκια UGG ή ένα ζευγάρι πλαστικές σαγιονάρες Crocs. Πώς φτάνεις από το να τα βλέπουν οι άνθρωποι και να λένε “Ωχ, είναι πανάσχημα” στο να τα φοράνε όλοι; Αυτήν τη μετάβαση αναζητούσε» είπε. Περνώντας από την SCL στην Cambridge Analytica ο νεαρός Καναδός αποκωδικοποίησε απόψεις, συνήθειες, γούστα και τάσεις εκατομμυρίων ανθρώπων, όχι στη Βρετανία αλλά στις ΗΠΑ, όπου ο Μπάνον ονειρευόταν να δει έναν ακροδεξιό να διαδέχεται τον Μπαράκ Ομπάμα στον Λευκό Οίκο.

«Εγώ έστησα το εργαλείο ψυχολογικού πολέμου του Μπάνον» λέει ο Ουίλι, βάζοντας στη ζυγαριά της πολιτικής ψυχολογίας ακόμη και τον σεξουαλικό του προσανατολισμό. «Ο Μπάνον λάτρευε τους γκέι. Μας έβλεπε σαν τους πρώτους πιστούς. Σκεφτόταν ότι αν μπορείς να επιβιβάσεις στο πλοίο τους γκέι, όλοι οι άλλοι θα ακολουθήσουν. Γι’ αυτό ήταν τόσο υποστηρικτικός και στον Μίλο Γιαννόπουλος».

ΝΟΜΙΜΟ ΚΑΙ ΗΘΙΚΟ; ΠΑΡΑΝΟΜΟ ΚΑΙ ΑΝΗΘΙΚΟ;

Το να κορφολογείς πληροφορίες από τα κοινωνικά δίκτυα και να βγάζεις λεφτά πουλώντας τις για προπαγάνδα και επηρεασμό ψηφοφόρων ήταν κάτι που στη αρχή ο Ουίλι είδε σαν πρόκληση, σαν δυσεπίλυτη εξίσωση. Σιγά σιγά άλλαξε γνώμη. «Η SCL είναι σαν βρόμικη υπηρεσία πληροφοριών, σαν βρόμικη MI6. Γιατί δεν έχεις περιορισμούς από τον νόμο. Δεν πρέπει να πάρεις άδεια από καμία αρχή. Είναι φυσιολογικό για μια εταιρεία έρευνας αγοράς να μαζεύει στοιχεία του πληθυσμού μιας περιοχής ή μιας χώρας. Αν μάλιστα δουλεύεις σε μια χώρα όπου υπάρχει επιπλέον όφελος για τα συμφέροντα ενός πελάτη, τόσο το καλύτερο» εξηγεί.

«Το Facebook έβλεπε τι συνέβαινε. Τα πρωτόκολλα ασφαλείας τους ενεργοποιήθηκαν όταν ο καθηγητής Αλεξάντρ Κόγκαν ενεργοποίησε εφαρμογές (σ.σ.: εννοεί τα αμειβόμενα με πενταροδεκάρες “εθελοντικά τεστ” που έριξε σαν δίχτυα ο Κόγκαν σε χρήστες του Facebook) οι οποίες συγκέντρωσαν αυτό τον τεράστιο όγκο πληροφοριών. Αλλά προφανώς ο Κόγκαν τους είπε ότι ήταν για ακαδημαϊκή χρήση. Και αυτοί είπαν εντάξει» λέει ο Ουίλι.

ΚΑΙ ΞΑΦΝΙΚΑ, ΟΙ ΡΩΣΟΙ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑΔΕΣ…

Εφυγε από την Cambridge Analytica στα τέλη Ιουλίου του 2014. Λίγο πριν, σε e-mail με ημερομηνία 17 Ιουλίου 2014, ο Αλεξάντερ Νιξ, CEO της εταιρείας, του έγραψε: «Μας ζητήθηκε ένα ενημερωτικό σημείωμα για τη Lukoil (τη ρωσική εταιρεία πετρελαίου και φυσικού αερίου) όπου θα τους εξηγούμε πώς οι υπηρεσίες μας σχετίζονται με την αγορά πετρελαίου. Οι Ρώσοι δεν μπορούν να συνδέσουν τους Αμερικανούς ψηφοφόρους με τους καταναλωτές τους. Το σημείωμα θα κοινοποιηθεί και στον CEO της Lukoil», δηλαδή τον Βαγκίτ Αλεκπέροφ, πρώην Σοβιετικό αξιωματούχο στον τομέα της ενέργειας και εκλεκτό του Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν. Ο Καναδός αναλυτής εξεπλάγη.

«Δεν έβγαζε νόημα για μένα. Δεν καταλάβαινα ούτε το e-mail ούτε τη λογική της παρουσίασης. Γιατί μια ρωσική εταιρεία πετρελαίου να θέλει να δώσει στοχευμένη πληροφόρηση σε Αμερικανούς ψηφοφόρους;» αναρωτιέται. Η απάντηση ίσως κρύβεται στο ότι η Lukoil συχνά έχει χρησιμοποιηθεί ως όχημα επιρροής του Κρεμλίνου στην Ευρώπη και αλλού.

Στην Τσεχία το 2016 ξέσπασε σκάνδαλο όταν αποκαλύφθηκε ότι ένας στενός σύμβουλος του φιλορώσου και ξενοφοβικού προέδρου της χώρας Μίλος Ζεμάν είχε λάβει χρηματικά ποσά από τη Lukoil. Στο δημοτικό ο Ουίλι είχε πέσει θύμα κακοποίησης.

«Θυμίζουν οι μέθοδοι της Cambridge Analytica ένα είδος πολιτικού εκφοβισμού;» τον ρώτησε η Κατγουόλαρντ. «Είναι χειρότερες από μπούλινγκ» της απάντησε. «Γιατί οι άνθρωποι δεν γνωρίζουν αυτό που υφίστανται. Τουλάχιστον στον εκφοβισμό γνωρίζεις. Μπορείς να αντιδράσεις, να αυτενεργήσεις. Από τη στιγμή που εταιρείες όπως η Cambridge Analytica δεν σέβονται την αυτενέργεια των ανθρώπων, δεν συμβάλλουν στη δημοκρατία. Ο πόλεμος της πληροφορίας δεν συμβάλλει στη δημοκρατία». 

* Περιοδικό Hot Doc #181, «Σκάνδαλο Facebook – Cambridge Analytica: Κατασκευάζοντας ψηφοφόρους», 15/06/2019