Η πιο κρίσιμη εκλογική μάχη στη νεότερη ιστορία της

Η σημερινή μέρα ίσως να αποδειχθεί η πιο κρίσιμη στη νεότερη ιστορία της Τουρκίας.

Εξήντα εκατομμύρια άνθρωποι θα προσέλθουν στις κάλπες για να εκλέξουν το νέο ηγέτη τους. Ο Ταγίπ Ερντογάν θέλει πάση θυσία τη νίκη, διότι σε αντίθετη περίπτωση ή θα φύγει από τη χώρα ή θα καταλήξει στη φυλακή. Πολιτικοί αναλυτές εκτιμούν πάντως ότι η απόφαση του προέδρου Ερντογάν για τη διεξαγωγή πρόωρων εκλογών ενδέχεται να εξελιχθεί σε μπούμερανγκ, μιας και οδήγησαν σε συμμαχία της αντιπολίτευσης εναντίον του.

Είναι τόσος ο φανατισμός, αλλά και το μίσος που κυριαρχεί στις ψυχές των αντιπάλων του, μετά τις άνευ προηγουμένου διώξεις εναντίον όσων θεωρεί εχθρούς του, που η επιλογή του ιδίου και της οικογένειας του, σε περίπτωση που χάσει τις εκλογές, είναι η φυγή σε μία φιλόξενη χώρα.

Κυριότερος αντίπαλός του, ο Μουχαρέμ Ιντζέ, που ενσαρκώνει τις ελπίδες της αντιπολίτευσης. Ο 54χρονος πρώην καθηγητής φυσικής παρουσίασε μια ζοφερή εικόνα της Τουρκίας, σε περίπτωση νίκης του Ερντογάν, αναφερόμενος στο αδύναμο νόμισμα, τις αυξημένες τιμές των προϊόντων και το άλυτο ακόμη πρόβλημα των περίπου 3,5 εκατομμυρίων σύρων προσφύγων.

«Αλλά αν νικήσει ο Ιντζέ, θα έχουν κερδίσει 80 εκατομμύρια άνθρωποι, θα κερδίσει η Τουρκία» είπε, μιλώντας για τον εαυτό του σε τρίτο πρόσωπο.

Όσο αφορά τις δημοσκοπήσεις είναι θετικές για τον σημερινό πρόεδρο της Τουρκίας. Σε όλες έχει καθαρό προβάδισμα. Όμως, ανεξάρτητα από την εγκυρότητα των δημοσκοπήσεων, όλοι συμφωνούν σε ένα σημείο, που ίσως αποδειχθεί εξαιρετικά σημαντικό για το σημερινό αποτέλεσμα. Είναι οι ψήφοι των Κούρδων.

Με τον ηγέτη τους στη φυλακή, θα προσπαθήσουν να κερδίσουν ένα ποσοστό πάνω από το 10% που τους δίνει το δικαίωμα να αντιπροσωπεύονται στην Τουρκική Εθνοσυνέλευση. 

Εκτός του Ερντογάν και του Ιντζέ, άλλοι τέσσερις υποψήφιοι διεκδικούν την προεδρία στις αυριανές εκλογές, μεταξύ των οποίων η επικεφαλής του νέου κόμματος της εθνικιστικής δεξιά Iyi («Καλό») Μεράλ Ακσενέρ, μαζί  και ο φυλακισμένος Κούρδος Σελαχατίν Ντεμιρτάς, πρώην ηγέτης του φιλοκουρδικού κόμματος HDP.

Ο κ. Ταγίπ Ερντογάν θα ψηφίσει σε σχολείο στο Σκούταρι της ασιατικής πλευράς της Κωνσταντινούπολης όπου άλλωστε ψηφίζει πάντοτε. Ο απερχόμενος και τελευταίος πρωθυπουργός της χώρας Μπιναλί Γιλντιρίμ θα ψηφίσει στην Σμύρνη, ενώ όπως κάθε φορά ο Αρχηγός της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης κ. Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου και ο εταίρος του Ταγίπ Ερντογάν και ηγέτης του Κόμματος Εθνικιστικού Κινήματος Ντεβλέτ Μπαχτσελί θα ψηφίσουν στην Άγκυρα.

Στην Κωνσταντινούπολη και στο Μαιλέρμπεγι, θα ρίξει την ψήφο της η Μεράλ Ακσενέρ ηγέτης του Καλού Κόμματος ενώ ο υποψήφιος πρόεδρος του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος Μουχαρέμ Ιντζέ πρόκειται να ψηφίσει στην Γιάλοβα από όπου κατάγεται. Ο υποψήφιος του κουρδικού κόμματος, Σελαχατίν Ντεμιρτάς, θα ψηφίσει στις φυλακές της Αδριανούπολης όπου κρατείται. 

Τα πιθανά σενάρια της εκλογικής αναμέτρησης

Το βασικό ερώτημα που τίθεται είναι κυρίως αν ο Ερντογάν θα εκλεγεί στην προεδρία από τον πρώτο γύρο και αν το AKP θα διατηρήσει την πλειοψηφία του στο κοινοβούλιο. Στην περίπτωση που κανένας υποψήφιος για την προεδρία δεν λάβει ποσοστό μεγαλύτερο από το 50% των ψήφων στον πρώτο γύρο των εκλογών, ένας δεύτερος γύρος θα διεξαχθεί στις 8 Ιουλίου.

Καθαρή νίκη του Ερντογάν

Ο Ερντογάν κερδίζει τις προεδρικές από τον α’ γύρο και το AKP διατηρεί την πλειοψηφία του στο κοινοβούλιο.

Αυτό ήταν το σενάριο που ήλπιζε να επιτύχει ο νυν πρόεδρος όταν στα μέσα Απριλίου προκήρυσσε εκλογές ενάμιση χρόνο νωρίτερα από την προβλεπόμενη ημερομηνία, ελπίζοντας να καταλάβει την αντιπολίτευση εξ απίνης.

Όμως μολονότι ο Ερντογάν έδειχνε τότε πεπεισμένος, οι πιθανότητες που υπάρχουν τώρα να δει το σενάριο αυτό να υλοποιείται έχουν μειωθεί σημαντικά, λόγω της επιδείνωσης της οικονομικής κατάστασης στην Τουρκία και μιας νέας ορμής που έλαβε η αντιπολίτευση.

Ο Ερντογάν “ανέμενε ότι θα ενίσχυε την εξουσία του”, κυρίως χάρη στη συνταγματική μεταρρύθμιση, η οποία ενισχύει σημαντικά τις εξουσίες του προέδρου και οι κύριες διατάξεις της τίθενται σε ισχύ μετά τις εκλογές. “Ωστόσο (αυτή) δεν χαίρει της υποστήριξης της πλειοψηφίας των Τούρκων ψηφοφόρων”, κρίνουν οι αναλυτές του Center for American Progress.

Ένας δεύτερος γύρος προεδρικών εκλογών

Στις προεδρικές εκλογές η αντιπολίτευση αναγκάζει τον Ερντογάν να περάσει σε έναν β’ γύρο.

Μολονότι δείχνει βέβαιο ότι ο Ερντογάν θα εξασφαλίσει τις περισσότερες ψήφους την Κυριακή, υπάρχει η πιθανότητα να μην εκλεγεί από τον πρώτο γύρο.

Ο πιο πιθανός αντίπαλός του, ο Μουχαρέμ Ιντζέ, ο υποψήφιος του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) της αξιωματικής αντιπολίτευσης, διεξήγαγε μια εξαιρετικά δυνατή προεκλογική εκστρατεία. Μαζί με τους άλλους υποψήφιους, η αντιπολίτευση μπορεί να υπολογίζει σε έναν δεύτερο γύρο.

Οι αναλυτές κρίνουν ότι ο Ερντογάν παραμένει το φαβορί και σε αυτό το σενάριο.

Ωστόσο αν το AKP χάσει την πλειοψηφία του στις βουλευτικές που θα γίνουν σε έναν μόνο γύρο την Κυριακή, “ο Ερντογάν θα μπει σε έναν δεύτερο γύρο με την παραδοσιακή του εικόνα του κυρίαρχου και αήττητου να έχει πληγεί σοβαρά”, σύμφωνα με τον Κεμάλ Κιριστζί του Brookings Institution.

“Πύρρειος νίκη”

Ο Ερντογάν κερδίζει τις προεδρικές, το AKP χάνει τον έλεγχο του κοινοβουλίου.

“Το πιο πιθανό αποτέλεσμα σήμερα είναι μια νίκη του Ερντογάν και ένα αμφίρροπο κοινοβούλιο”, σύμφωνα με τον Άαρον Στάιν του Atlantic Council.

Το σενάριο αυτό θα βύθιζε την Τουρκία σε μια περίοδο βαθειάς αβεβαιότητας, θα κλόνιζε την εμπιστοσύνη στην τουρκική οικονομία και θα προκαλούσε ενδεχομένως νέες εκλογές.

Η ειρωνεία είναι ότι η αντιπολίτευση βοηθήθηκε από τις τροποποιήσεις που έφερε το AKP, οι οποίες επέτρεψαν στο CHP να συνασπιστεί με τρία άλλα κόμματα για τις βουλευτικές, κάτι το οποίο θα μπορούσε να ενισχύσει την παρουσία της αντιπολίτευσης στο κοινοβούλιο.

Πολλά θα εξαρτηθούν από το αν το φιλοκουρδικό Κόμμα της Δημοκρατίας των Λαών (HDP), το οποίο αντιτίθεται σφόδρα στον Ερντογάν και κατεβαίνει μόνο του στις εκλογές, θα εξασφαλίσει το 10% των ψήφων που είναι απαραίτητο για να εισέλθει στο κοινοβούλιο.

Το AKP έχει χάσει ήδη μια φορά την πλειοψηφία του στο κοινοβούλιο, στις βουλευτικές του Ιουνίου του 2015. Ο Ερντογάν είχε τότε γρήγορα προκηρύξει νέες εκλογές για να την ανακτήσει, δίνοντας σαφώς το μήνυμα ότι δεν θα αποδεχόταν συνασπισμούς.

Ωστόσο, βάσει της συνταγματικής μεταρρύθμισης που υιοθετήθηκε τον Απρίλιο του 2017, ο Ερντογάν θα αναγκαστεί θεωρητικά να διακινδυνεύσει και τις προεδρικές εκλογές προκηρύσσοντας βουλευτικές, καθώς οι δύο εκλογικές διαδικασίες θεωρείται ότι γίνονται ταυτοχρόνως.

Τέλος εποχής Ερντογάν

Ο Μουχαρέμ Ιντζέ κερδίζει τις προεδρικές στον β’ γύρο, η αντιπολίτευση ελέγχει το κοινοβούλιο.

Ο Ιντζέ είναι σαφώς το φαβορί για τη δεύτερη θέση μετά τον απερχόμενο πρόεδρο και θα επωφεληθεί σε έναν δεύτερο γύρο από την υποστήριξη των συμμάχων του CHP στις βουλευτικές και ενδεχομένως και του HDP.

Αν η αντιπολίτευση πάρει τον έλεγχο του κοινοβουλίου την Κυριακή, η νίκη αυτή θα βοηθήσει πολύ τον Ιντζέ στις 8 Ιουλίου.

“Αν συμβεί αυτό, θα γίνει μάλλον μια μαζική πολιτική αλλαγή σε πολλά μέτωπα”, σύμφωνα με τον Μαρκ Πιερινί, ερευνητή στο Carnegie Europe, ο οποίος αναφερόταν κυρίως στις οικονομικές πολιτικές και στις σχέσεις με τη Δύση.

Αχαρτογράφητα νερά

Η αντιπολίτευση κερδίζει τις προεδρικές, το AKP διατηρεί το κοινοβούλιο.

Πρόκειται ίσως για το πιο θολό σενάριο, λόγω του γεγονότος ότι το AKP δεν έχει καμία εμπειρία συγκατοίκησης και ο νέος πρόεδρος θα διάκειται ίσως πολύ εχθρικά απέναντι στο κόμμα που κυριαρχεί στην τουρκική πολιτική σκηνή από το 2002.

“Ένας πρόεδρος της λαϊκής αντιπολίτευσης θα είναι αντιμέτωπος με μια ισλαμιστική και εθνικιστική πλειοψηφία στο κοινοβούλιο, το οποίο θα οδηγήσει σε μια μπερδεμένη κατάσταση”, παρατηρεί ο Πιερινί.

Ο Πρόεδρος του Ανώτατου εκλογικού Συμβουλίου Δήλωσε ότι ευελπιστεί πως τα αποτελέσματα θα ανακοινωθούν πριν από τις 11:00 το βράδυ.