ΚΖ

Κώστας Ζάμπας

Δημοσκοπήσεις: Ένα χρονικό ανακριβών μετρήσεων

Οποιοσδήποτε γνωρίζει, όχι ανώτερα μαθηματικά, αλλά απλώς αριθμητική, αντιλαμβάνεται ότι τα εντυπωσιακά έγχρωμα γραφήματα δεν έχουν καμιά ποσοτική αξία. Παρέχουν απλώς χονδρικές ενδείξεις τάσεων

element5 digital 1126261 unsplash 1

Στις εκλογές του Σεπτεμβρίου 2015 οι δημοσκοπήσεις έπεσαν έξω 6-10 μονάδες, στο δημοψήφισμα υπήρχε τρομακτική απόκλιση 23 μονάδων από τις εκτιμήσεις των ερευνών, ενώ πλήρης ήταν η αποτυχία στα exit polls, που οργάνωσαν από κοινού έξι από τις μεγαλύτερες εταιρείες.

Οπως συμβαίνει σε όλο τον κόσμο σε προεκλογικό χρόνο, οι δημοσκοπήσεις που παραγγέλνουν κατά κύριο λόγο τα ΜΜΕ, αλλά και τα πολιτικά κόμματα, προσελκύουν το ενδιαφέρον των πολιτών. Αυτό συμβαίνει και εδώ με τα εντυπωσιακά πολύχρωμα γραφήματα που παρουσιάζονται σε απαστράπτοντα τηλεοπτικά πλατό, σε πρωτοσέλιδα εφημερίδων και στο διαδίκτυο.

Στην τωρινή φάση πριν από τις ευρωεκλογές της 26ης Μαΐου το σύνολο των δημοσκοπήσεων προβλέπει νίκη της Νέας Δημοκρατίας και το ερώτημα που τίθεται από όλους τους δημοσιογράφους στους εκπροσώπους των κομμάτων αφορά το μέγεθος της διαφοράς του ποσοστού της από αυτό του δεύτερου ΣΥΡΙΖΑ.

Τη νίκη προεξοφλούν και οι εκπρόσωποι της Ν.Δ., με πρώτο τον αρχηγό της, μολονότι η πρωτοφανής οξύτητα και ειδικά το θεματολόγιο των ομιλιών του Κ. Μητσοτάκη στη συζήτηση της πρότασης δυσπιστίας προς την κυβέρνηση στις 8 και 10/5 υποδηλώνει ανασφάλεια και ότι οι εσωτερικές αναλύσεις της προσδοκώμενης συμπεριφοράς του εκλογικού σώματος δεν είναι τόσο θετικές.

mega ekloges

Η χρονική εξέλιξη της πρόθεσης ψήφου κατά την GPO του Τ. Θεοδωρικάκου, 2.9-18.9.2015. 18 ημέρες πριν από τις εκλογές +0,3 η Ν.Δ.

Τα μόνα πραγματικά δεδομένα που διαθέτουμε είναι τα αποτελέσματα των δύο τελευταίων εκλογικών αναμετρήσεων και του μεταξύ αυτών δημοψηφίσματος. Υπάρχουν επίσης οι δημοσκοπήσεις που προηγήθηκαν των καλπών και η σύγκρισή τους με τα αποτελέσματα είναι πολύ χρήσιμη για την αξιολόγηση των σημερινών εκτιμήσεων.

Ας θυμηθούμε, λοιπόν, τα βασικά στοιχεία από το πρόσφατο παρελθόν και ας εξετάσουμε τους σημερινούς σχετικούς ισχυρισμούς. Δεν θα αναφερθούμε σε απώτερο παρελθόν (βλέπε επί παραδείγματι news247.gr/afieromata) ούτε στην τρομακτική απόκλιση του αποτελέσματος του δημοψηφίσματος του Ιουλίου του 2015 κατά 23 ποσοστιαίες μονάδες από τις εκτιμήσεις των ερευνών, γιατί εκεί υπήρχε η δικαιολογία της έλλειψης συγκριτικών στοιχείων.

parapolitika ekloges

Εκτίμηση ψήφου της Metron Analysis, 17.9.2015. 3 ημέρες πριν από τις εκλογές +0,3 η Ν.Δ.

Θα περιοριστούμε στις εκλογές που ακολούθησαν 2 μήνες μετά:

Δεδομένο 1: Οι δημοσκοπήσεις έπεσαν έξω 6-10 μονάδες τον Σεπτέμβριο του ’15. Στην εικόνα 1, φαίνεται η χρονική εξέλιξη της ψήφου κατά την εταιρεία GPO του Τ. Θεοδωρικάκου, συντονιστή Στρατηγικής και Επικοινωνίας της Ν.Δ. σήμερα. 18 ημέρες πριν από τις εκλογές, έδινε ελαφρύ προβάδισμα της Ν.Δ., 9 ημέρες πριν ασήμαντα εμπρός τον ΣΥΡΙΖΑ και, 2 ημέρες πριν, η διαφορά ήταν +2,5% υπέρ του ΣΥΡΙΖΑ. Τα αποτελέσματα, 2 ημέρες μετά, έδωσαν διαφορά +7,5%, δηλαδή τριπλάσια.

interview 0

Πρόθεση ψήφου Interview 15.9.2015. 5 ημέρες πριν από τις εκλογές +2 η Ν.Δ.

Δεδομένου ότι βρισκόμαστε 14 ημέρες πριν από τις τωρινές εκλογές η σύγκριση με τη χρονική εξέλιξη τότε είναι πολύ διδακτική. Εξίσου ή και περισσότερο διδακτικά είναι τα αποτελέσματα των άλλων εταιρειών. Αξίζει να σημειωθεί ότι η δημοσκόπηση της Metron Analysis, που έδινε +0,3% στη Ν.Δ., δεν ήταν απλώς για την «πρόθεση ψήφου», αλλά έδινε «εκτίμηση». Ακραία περίπτωση ήταν η εταιρεία Interview, που έδινε +2% στη Ν.Δ. 5 ημέρες πριν από τις εκλογές, δηλαδή με απόκλιση από το αποτέλεσμα σχεδόν 10 μονάδες. Η τότε πρόβλεψη για εκλογικό ντέρμπι στις εκλογές της 20/9/2015 είχε μια πολιτική βάση: Ο ΣΥΡΙΖΑ είχε χάσει τη μισή κοινοβουλευτική ομάδα, τον πρώην υπουργό Οικονομικών, την πρόεδρο και τον α’ αντιπρόεδρο της Βουλής, τους είχε απέναντί του και είχε ψηφίσει νέο μνημόνιο.

Ισχυρισμός: Οι δημοσκοπήσεις ήταν σωστές, αλλά οι αναποφάσιστοι πήγαν στον ΣΥΡΙΖΑ. Η άποψη αυτή διακινήθηκε από το 2015 έως σήμερα και τη διατύπωσε με μεγάλη κατηγορηματικότητα ο πρώην αναπληρωτής εκπρόσωπος Τύπου της Ν.Δ., Κ. Κυρανάκης, ένα νέο στέλεχος του κόμματος, που κατά τα φαινόμενα έχει κεντρικό ρόλο στην προβολή της γραμμής του. Πολύ πρόσφατα, στις 7 Μαΐου, δήλωνε στην εκπομπή του Σ. Κοτρώτσου «Επόμενη Μέρα» ότι «όλες οι δημοσκοπήσεις έπεσαν μέσα και “τις τελευταίες ημέρες όλοι οι αναποφάσιστοι πήγαν με τον ΣΥΡΙΖΑ” (https://www.youtube.com/watch?v=rK2ArmRLHHc λεπτά 45-51).

star

Πρόθεση ψήφου MRB 18.9.2015. Δύο ημέρες πριν από τις εκλογές +0,5 ο ΣΥΡΙΖΑ

Απάντηση: Οπως είδαμε, είχαν πέσει έξω και οι δημοσκοπήσεις των παραμονών των εκλογών, όταν οι αναποφάσιστοι μάλλον είχαν καταλήξει, όμως η πλήρης αποτυχία ήταν κυρίως στα exit polls, που οργάνωσαν από κοινού έξι από τις μεγαλύτερες εταιρείες. Αμέσως μετά το κλείσιμο της κάλπης, από το 70% του δείγματος των 8.000 ψηφοφόρων (δηλαδή από 5.600 άτομα), που κλήθηκαν να απαντήσουν όχι για την πρόθεσή τους, αλλά «ποιον ψήφισαν», προέκυψε η εκτίμηση ότι η διαφορά ανάμεσα στις μέσες τιμές των ποσοστών ΣΥΡΙΖΑ – Ν.Δ. ήταν 1,5% υπέρ του ΣΥΡΙΖΑ, δηλαδή 5 φορές μικρότερη από την πραγματική, που μάθαμε λίγο μετά.

Βάσει των ακραίων τιμών της εκτίμησης, θα μπορούσε κάλλιστα να είναι πρώτη η Ν.Δ., αφού το άνω όριο του εκτιμώμενου ποσοστού της ήταν 2,5 μονάδες μεγαλύτερο από το κάτω του ΣΥΡΙΖΑ. Ηταν λοιπόν φυσικό ο τίτλος στις τηλεοράσεις αμέσως μετά το κλείσιμο της κάλπης να είναι «ντέρμπι». Ηταν αναμενόμενο ότι την επομένη όλοι οι δημοσκόποι θα ζητούσαν συγγνώμη: «Το χάσαμε… ζητώ συγνώμη» και «αποτύχαμε… να απολογηθώ για αυτό το λάθος… το πρόβλημα είναι της μεθόδου… χρειάζεται πολύς καιρός να κάνουμε επιστημονική κουβέντα» (Κ. Παναγόπουλος στο (ert.gr).

Mega: exit poll αμέσως μετά το κλείσιμο της κάλπης, +1,5 ο ΣΥΡΙΖΑ

Δεδομένο 2. Οι δημοσκοπήσεις για τις ερχόμενες ευρωεκλογές έχουν μεγάλες διαφορές μεταξύ τους. Στις 18 Απριλίου, η εταιρεία Opinion Poll έδινε για τον ραδιοφωνικό σταθμό ΘΕΜΑ 104.6 δημοσκοπική διαφορά 17% υπέρ της Ν.Δ. (https://www.protothema.gr/politics/article/883207/dimoskopisi-katarreei-o-suriza-stis-15-monades-i-diafora-apo-ti-nd/), ενώ την 1η Μαΐου η εταιρεία Palmos Analysis για το TVXS εκτιμούσε τη διαφορά σε 6,5%, τη μισή από αυτή που έβρισκε πριν από δύο χρόνια. Ιδιας τάξης μεγέθους διαφορά 5,9% έδωσε και η ALCO για το OPEN στις 9 Μαΐου (https://www.youtube.com/watch?v=8lhwtiq4Yz4).

Ομως ακόμα και σε αυτές τις δύο σχεδόν συμπίπτουσες έρευνες, στο σημαντικό ερώτημα αν η Συμφωνία των Πρεσπών επηρεάζει το αποτέλεσμα, τα ευρήματα είναι αντιδιαμετρικά. Η δημοσκόπηση της Palmos δείχνει ότι στη Μακεδονία η Ν.Δ. υπερτερεί του ΣΥΡΙΖΑ κατά 14,3%, δηλαδή τρεισήμισι φορές περισσότερο από την υπόλοιπη Ελλάδα (4,2%), ενώ η ALCO δεν βρίσκει καμιά διαφοροποίηση. Η αναφορά και σε άλλες πρόσφατες δημοσκοπήσεις με αριθμούς και ποσοστά θα κάνει αυτό το κείμενο κουραστικό για πολλούς αναγνώστες.

Οι τεράστιες διαφορές ανάμεσα στις διάφορες έρευνες είναι πασίγνωστες και οδηγούν στον ακόλουθο ισχυρισμό: οι δημοσκοπήσεις είναι «πειραγμένες». Είναι μια διάχυτη γνώμη στο κοινό, η οποία ενθαρρύνεται από τους ζημιωμένους των ερευνών, κυρίως από τα μικρότερα κόμματα και ακόμα περισσότερο από όσα προβλέπεται να μείνουν εκτός Βουλής, αλλά όχι μόνο. Προβάλλεται ή έστω υπονοείται ακόμα και από όσους τώρα επιθυμούν πολύ μεγάλη διαφορά υπέρ της Ν.Δ. Χαρακτηριστικός είναι ο τίτλος στο «Πρώτο Θέμα»: «6,5% μπροστά η Ν.Δ. του ΣΥΡΙΖΑ, λέει γκάλοπ του Κούλογλου» για την προαναφερθείσα έρευνα της Palmos.

mavros 0

Απάντηση: Ο γράφων δεν μπορεί να ξέρει τα εσωτερικά και τις διαδικασίες των εταιρειών και σε καμιά περίπτωση δεν είναι νοητό να αποδοθεί αστήριχτα σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα η κατηγορία της απάτης. Πρόκειται για ιδιωτικές εταιρείες που κάνουν κατά κύριο λόγο έρευνες αγοράς και καμιά τους δεν θα ήθελε να δυσφημιστεί. Την απάντηση στον ισχυρισμό την έδωσαν οι ίδιοι οι δημοσκόποι, μετά τις εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2015, όπως αναφέρθηκε προηγουμένως. Ηταν λάθος τους, έφταιξε η μέθοδός τους, όχι μόνο στην επεξεργασία των απαντήσεων, αλλά και στη διενέργεια των ερευνών.

Οι τηλεφωνικές κλήσεις με απόκρυψη καλούντος, ακόμα και σε ακατάλληλες ώρες, με μαγνητοφωνημένα μηνύματα, προκαλούν τον καλούμενο να κατεβάσει αμέσως το ακουστικό, ιδίως αυτόν που δεν αδημονεί πότε θα πέσει ο ΣΥΡΙΖΑ. Θα μπορούσε κανείς να προσθέσει εναντίον της θεωρίας της χειραγώγησης ότι, αν στις προεκλογικές δημοσκοπήσεις μπορεί κάποιος να διακρίνει τη σκοπιμότητα επηρεασμού του εκλογικού σώματος, στα exit polls ποια σκοπιμότητα να αποδώσει, όταν σε δύο ώρες έρχεται το πραγματικό αποτέλεσμα;

Σύνοψη: Οι δημοσκοπήσεις δεν καταλήγουν σε πρόβλεψη αποτελέσματος, όπως άλλωστε δηλώνουν οι ίδιες οι εταιρείες, αλλά ούτε «φωτογραφία της στιγμής» κατά τη γνωστή κοινοτοπία. Η πρόσφατη εμπειρία -όχι μόνο η ελληνική- αποδεικνύει αυτό που έλεγαν οι ίδιοι οι δημοσκόποι την επομένη των εκλογών του 2015: Εχουν πρόβλημα μεθόδου.

Οποιοσδήποτε γνωρίζει, όχι ανώτερα μαθηματικά, αλλά απλώς αριθμητική, αντιλαμβάνεται ότι τα εντυπωσιακά έγχρωμα γραφήματα δεν έχουν καμιά ποσοτική αξία. Παρέχουν απλώς χονδρικές ενδείξεις τάσεων, δηλαδή εν περιλήψει: Μέγιστη συσπείρωση του 28% του Σεπτεμβρίου του ’15 της Ν.Δ., προβληματισμό σε μέρος του 35,5% των τότε ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ, αρκετοί εκ των οποίων κλείνουν το τηλέφωνο στα ηχογραφημένα ερωτηματολόγια των εταιρειών. Τίποτα άλλο. Αρα το κεντρικό πολιτικό ερώτημα «πόσο μεγάλη θα είναι η διαφορά Ν.Δ. – ΣΥΡΙΖΑ» βασίζεται σε αυθαίρετα συμπεράσματα.

Αυτοεκπληρούμενη προφητεία

Η περίφημη παράσταση νίκης δεν είναι τίποτα άλλο παρά η προβολή των αποτελεσμάτων των προηγούμενων δημοσκοπήσεων, που οι ερωτώμενοι είδαν βιαστικά μεταξύ διαδοχικών ζάπινγκ στις τηλεοπτικές οθόνες ή στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων που κρέμονται στα περίπτερα, ιδίως όταν δίνουν διψήφιες διαφορές για μήνες πριν από τις εκλογές. Είναι μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία.

Οι εταιρείες ερευνών κάνουν αυτό που μπορούν. Το ζήτημα είναι πώς χρησιμοποιούνται τα αποτελέσματά τους στις πρώτες ειδήσεις των τηλεοπτικών σταθμών και τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων που τις αγοράζουν και πώς τις χρησιμοποιεί η κομματική προπαγάνδα.

Μπορεί τις ευρωεκλογές να κερδίσει ο ΣΥΡΙΖΑ ή η Ν.Δ., η διαφορά να είναι μικρή ή μεγάλη, όμως οι εκλογείς δεν επηρεάζονται από επικοινωνιακά κόλπα. Τα κύρια κριτήριά τους θα είναι πολιτικά και να μη χαμογελούν καθόλου όσοι υποτιμούν ακόμα και τις απλούστερες σκέψεις που κάνει κάθε πολίτης καθώς πηγαίνει στην κάλπη.

Θα επηρεάσουν τελικά τους πολίτες η μείωση ανεργίας κατά 10%, η αύξηση κατώτατου μισθού έως 27%, οι συλλογικές συμβάσεις, η αναδιανομή εισοδήματος με κοινωνικά επιδόματα, η χορήγηση του όλου ή μέρους της 13ης σύνταξης, οι διευκολύνσεις στην εξόφληση χρεών, οι μειώσεις τιμών στην ενέργεια και τα τρόφιμα, ο φτηνότερος διεθνής δανεισμός του κράτους και η Συμφωνία των Πρεσπών (ειδικότερα για το θέμα: efsyn.gr/stiles), ή θα βαρύνουν η υπενθύμιση του μαξιμαλιστικού λόγου του ΣΥΡΙΖΑ του 2014-15, η φθορά της διακυβέρνησης και οι ανεκπλήρωτες προσδοκίες των πολιτών; Η μεθεπόμενη Κυριακή, κοντή γιορτή.

Ολα τα ενδεχόμενα είναι ανοιχτά. Θα κριθούν έως το Σάββατο 25/5 από την επάρκεια όλων να υποστηρίξουν θέσεις και να πείσουν τους πολίτες. Το πραγματικό ντέρμπι είναι σε 12 ημέρες.

Ο υπογράφων δεν είναι επαγγελματίας των ερευνών αγοράς. Ασχολείται ιδιωτικά με το θέμα εδώ και δεκαετίες, από πολιτικό και μαθηματικό ενδιαφέρον. Και επειδή τίποτα δεν είναι πολιτικά ουδέτερο, το άρθρο έχει προφανή και δεδομένη πολιτική άποψη.

Οι πολιτικές θέσεις, οι εκτιμήσεις, οι αντιπαραθέσεις είναι θεμιτές. Αυτό που δεν στέκει είναι η αυθαίρετη συναγωγή συμπερασμάτων από ανασφαλή δημοσκοπικά αριθμητικά δεδομένα, γιατί τότε, εκτός από fake news, κινδυνεύουμε να έχουμε και fake mathematics.

*Ο Κ. Ζάμπας είναι πολιτικός μηχανικός, δρ ΕΜΠ

Πηγή: efsyn.gr

«Θετικές» συζητήσεις για ανακωχή στη Γάζα, που έχει μετατραπεί σε «υπαίθριο νεκροταφείο»

γαζα γυναικα

«Θετικές» συζητήσεις για ανακωχή στη Γάζα, που έχει μετατραπεί σε «υπαίθριο νεκροταφείο»

Εντεινόμενες ανησυχίες πως θα ενσκήψει λιμός που «χρησιμοποιείται ως πολεμικό όπλο»

«Πυρηνικό ριφιφί» στο ΑΠΘ: Διαψεύδει o Πρύτανης το δημοσίευμα ότι έγινε παραβίαση στη Σχολή Θετικών Επιστημών (video)

ΑΠΘ1

«Πυρηνικό ριφιφί» στο ΑΠΘ: Διαψεύδει o Πρύτανης το δημοσίευμα ότι έγινε παραβίαση στη Σχολή Θετικών Επιστημών (video)

Απόπειρα με αλυσοπρίονο σε χώρο σχολής του ΑΠΘ που βρίσκεται πυρηνικός αντιδραστήρας σύμφωνα με δημοσίευμα

Ρομπότ Σοφία: Η πρώτη συνέντευξη στην ελληνική τηλεόραση – «Δεν έχουμε επιθυμία να κατακτήσουμε τον κόσμο» (video)

Ρομπότ

Ρομπότ Σοφία: Η πρώτη συνέντευξη στην ελληνική τηλεόραση – «Δεν έχουμε επιθυμία να κατακτήσουμε τον κόσμο» (video)

«Είμαι προϊόν τεχνητής νοημοσύνης αλλά δεν μπορώ να εξηγήσω ακριβώς τι είναι», ανέφερε το Ρομπότ…

Στο εδώλιο πρώην εισαγγελέας για χιλιάδες δικογραφίες που έκαναν… φτερά στην Κέρκυρα

δικαστηριο 3

Στο εδώλιο πρώην εισαγγελέας για χιλιάδες δικογραφίες που έκαναν… φτερά στην Κέρκυρα

1.000 περίπου δικογραφίες έτοιμες για κάψιμο είχαν βρεθεί στην αποθήκη φίλης της, ενώ άλλες στο…