Δημήτρης Μπάτσης: Ενας αριστερός διανοούμενος στο (μετεμφυλιακό) απόσπασμα!

Συμπληρώνονται φέτος εβδομήντα χρόνια από την εκτέλεση (30.3.1952) του αριστερού διανοούμενου Δημήτρη Μπάτση, ο οποίος καταδικάστηκε σε θάνατο για κατασκοπία σε βάρος της πατρίδας του. Είναι δυνατόν όμως, ένας διανοούμενος που έχει δημοσιεύσει (1947) το μνημειώδες έργο «Η βαρειά βιομηχανία στην Ελλάδα», ο οποίος πιστεύει ότι η χώρα του δεν έχει ανάγκη την ξένη οικονομική εξάρτηση αφού διαθέτει τον φυσικό και ορυκτό πλούτο να αναπτύξει βαριά βιομηχανία, να καταδικαστεί και να εκτελεστεί ως κατάσκοπος και προδότης της πατρίδας του;

Για τις ανάγκες του ψυχροπολεμικού μετεμφυλιακού καθεστώτος στις αρχές της δεκαετίας του 1950 όλα ήταν δυνατά για να συντριβούν και στο ιδεολογικό πεδίο οι ηττημένοι στον εμφύλιο κομμουνιστές και γενικότερα η αριστερή διανόηση και οι «συνοδοιπόροι» της.

Αυτό απέδειξε η δολοφονική εκτέλεση τού 36χρονου Δημήτρη Μπάτση πλάι στον Νίκο Μπελογιάννη, τον Νίκο Καλούμενο και τον Ηλία Αργυριάδη, την Κυριακή 30 Μαρτίου 1952.

Αυτό αποκαλύφθηκε όταν ο αστυνομικός διευθυντής Πέτρος Νικολόπουλος, ερωτηθείς από τον δικηγόρο του Μπάτση αν ο εντολέας του είχε σχέση με τους ασυρμάτους που συνδέονταν με την κατηγορία της κατασκοπίας, απάντησε αρνητικά. Τότε, ο πρόεδρος του στρατοδικείου Ιωάννης Σίμος, για να μη ληφθεί υπόψη η απάντηση και για να ξεπεραστεί η έντονη διαμαρτυρία του δικηγόρου του Μπάτση, που απείλησε ότι θα αποχωρήσει, διέκοψε τη δίκη επιβεβαιώνοντας ότι η απόφαση της εκτέλεσης ήταν προειλημμένη.

Ο Δημήτρης Μπάτσης, ένας διανοούμενος της Αριστεράς με νομικές σπουδές και οικονομικές γνώσεις, συμμετείχε στην Επιστημονική Εταιρεία Μελέτης Νεοελληνικών Προβλημάτων ΕΠ.ΑΝ. (Επιστήμη-Ανοικοδόμηση), ενώ υπήρξε συντάκτης και διευθυντής του προοδευτικού περιοδικού «Ανταίος» με το οποίο συνεργάζονταν επιστήμονες διαφορετικών πολιτικών πεποιθήσεων με σκοπό να συμβάλλουν στην ανοικοδόμηση της ρημαγμένης μετά τον πόλεμο Ελλάδας.

Ηταν ο μονάκριβος γιος (γεννήθηκε το 1916 στην Αθήνα) της καλλιεργημένης φραγκοσυριανής Αικατερίνης Α. Πρίντεζη και του Ψαριανού ναυάρχου Αντωνίου Μπάτση, φιλομοναρχικών πεποιθήσεων που είχε υποστεί διώξεις και εξορίες για την υποστήριξή του στο στέμμα.

Ομως, ο βασιλιάς Παύλος, τον οποίο ο ναύαρχος γνώριζε από νεαρό καθώς τον είχε μεταφέρει με το θωρηκτό Αβέρωφ κατά την επιστροφή του πατέρα του Κωνσταντίνου Α’ από την εξορία το 1920, δεν τόλμησε να του δώσει χάρη και να αποτρέψει τη δολοφονική εκτέλεσή του.

Οι Αμερικανοί, που ήθελαν διακαώς την εκτέλεση του Δημήτρη Μπάτση, επέβαλαν την άποψή τους στον μονάρχη, καθώς τον είχαν απειλήσει ότι αν δεν επισπεύσει τις εκτελέσεις θα κινδυνεύσει ο θρόνος του. Ηλεγχαν το μετεμφυλιακό καθεστώς της Ελλάδας εκβιάζοντας με την οικονομική βοήθεια που ήταν αναγκαία για την ανασυγκρότησή της, ενώ τον προηγούμενο μήνα της εκτέλεσης, τον Φεβρουάριο του 1952, την είχαν εντάξει στο ΝΑΤΟ ταυτόχρονα με την Τουρκία.

Ο προοδευτικός διανοούμενος προκαλούσε τρόμο ως «συνοδοιπόρος» των κομμουνιστών και πρότυπο αμφισβήτησης της κοινωνικής του τάξης, ενώ αποτελούσε ιδεολογικό όπλο αντεπίθεσης της Αριστεράς απέναντι στην αστική προπαγάνδα και πόλο έλξης για τη νεολαία.

Το μίσος του μετεμφυλιακού καθεστώτος για τον Δημήτρη Μπάτση ήταν πρωτοφανές, γιατί δεν πρόδωσε ούτε συνεργάστηκε με τις Αρχές, όπως του ζητούσαν για να σωθεί, ενώ η αιχμηρή αρθρογραφία του αποκάλυπτε τις αυθαιρεσίες των συμμάχων και της εγχώριας ολιγαρχίας.

Η αγόρευση του Βασιλικού Επίτροπου

Στη δίκη ήταν αποκαλυπτική η αγόρευση του Βασιλικού Επίτροπου Κολλίνου Αθανασούλη, ο οποίος παρόλο που είχε υποσχεθεί στη γυναίκα του Μπάτση ότι θα έδειχνε κατανόηση για το δράμα της, εκφώνησε μια αγόρευση-«μνημείο μίσους» και εισηγήθηκε «κατά πάσης επιεικείας διά τον υπό κρίσιν κατάδικον»:
«Ο κατάπτυστος ούτος προδότης, άνθρωπος των σαλονιών και του πλούτου, αρριβιστής άνευ ορίων, επιστήμων και διανοούμενος, έχων την ευχέρειαν να κινήται εις όλα τα στρώματα της κοινωνίας, μετά ψυχραιμίας όπως μαρτυρεί το επικίνδυνον της προσωπικότητός του, από ετών ειργάζετο παντοιοτρόπως υπέρ της επικρατήσεως του ξενοκίνητου κομμουνισμού ανελθών μάλιστα λόγω των προσόντων του τούτων και της εν γένει δράσεώς του εις τας ανώτατας βαθμίδας της κομμουνιστικής ιεραρχίας. (…) οψίμως δε ίνα περισώσει το σαρκίον του, δηλοί ύποπτον μετάνοιαν, ήτις παν άλλον δύναται να θεωρηθεί ή ως ειλικρινής, αφού μάλιστα, ως απεδείχθει πλήρως εις ουδεμίαν αποκάλυψιν των συνενόχων του προέβη ούτε παρέσχε άλλην τινά πληροφορίαν περί του συνωμοτικού μηχανισμού του ΚΚ. Κατά ταύτα φρονώ ότι θα απετέλη πρόκλησιν και πλήγμα κατά της πατρίδος, υπό τας κρισίμους περιστάσεις ας διέρχεται αύτη, και ενθάρρυνσιν διά τους μηδέποτε παύσαντας να συνωμοτούν υπούλως εσωτερικούς εχθρούς της η επίδειξις και της ελαχίστης υπέρ τούτου επιεικείας».

Σχεδόν τρία χρόνια μετά το τέλος του εμφυλίου πολέμου, το αυταρχικό/αντικομμουνιστικό μετεμφυλιακό καθεστώς δεν ανεχόταν ούτε τη στοιχειώδη δημοκρατική αντιπαράθεση ιδεών. Ετσι, στις 30 Μαρτίου 1952, ξημερώνοντας Κυριακή μια κουστωδία αστυνομικών άνοιξε την πόρτα στο ισόγειο κελί των φυλακών της Καλλιθέας όπου κρατούνταν ο Νίκος Μπελογιάννης, ο Δημήτρης Μπάτσης και ο νεαρός Φιλάρετος (Τάκης) Λαζαρίδης. Οδήγησαν τους δύο πρώτους μαζί με τους θανατοποινίτες Νίκο Καλούμενο και Ηλία Αργυριάδη – στα σπίτια των οποίων είχαν βρεθεί οι ασύρματοι -, πίσω από το νοσοκομείο «Σωτηρία» όπου στις 4.12′ π.μ. τους εκτέλεσαν υπό το φως των προβολέων ως «κατασκόπους» βάσει του νόμου 375/36 του Μεταξά.

Η «μικρή» ώρα και η μέρα της εκτέλεσης έχουν τη σημασία τους, αφού ούτε οι Ναζί δεν εκτελούσαν Κυριακή. Επρεπε όμως το καθεστώς να αποφύγει τις λαϊκές αντιδράσεις που ήταν μεγάλες και είχαν πολύ σημαντική διεθνή απήχηση, ενώ η ημερομηνία απάλλασσε τον βασιλιά Παύλο από την πολύ δύσκολη συνάντηση που είχε κανονίσει την 1η Απριλίου με τον φιλομοναρχικό ναύαρχο πατέρα του Μπάτση, όπου θα αποκαλυπτόταν η μικροψυχία του καθώς
δεν θα μπορούσε να δικαιολογήσει τη μη απονομή χάριτος στον μονάκριβο γιο του.

* Ο Δημήτρης Ταταρούνης είναι δημοσιογράφος

Τα άρθρα που δημοσιεύονται στην κατηγορία «Απόψεις» εκφράζουν τον/την συντάκτη/τριά τους και οι θέσεις δεν συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του koutipandoras.gr