Δεν έχει τελειωμό το φαγοπότι στον ΟΑΣΘ

Να σημειωθεί ότι η κατάσταση που προβάλει το πόρισμα δεν έχει διαφορές σε σχέση με το πρώτο πόρισμα των επιθεωρητών του υπουργείου μεταφορών το οποίο αφορούσε το έτος 2010 και είχε δημοσιεύσει το περιοδικό HOT DOC.

Το πόρισμα των επιθεωρητών (2010-2016)

Οργανισμός που είχε μονιμοποιήσει το καθεστώς ειδικών και έκτακτων αναγκών είχε αυτοανακηρυχθεί ο ΟΑΣΘ προκειμένου να συνάπτει συμβάσεις με ανάθεση και όχι με δημόσιους διαγωνισμούς, ακόμη και για ποσά πάνω από 200.000 ευρώ.

Ακόμη, σε ό,τι αφορά τις προμήθειες καυσίμων, φαίνεται από δειγματοληπτικούς ελέγχους παραστατικών ότι υπάρχει αναντιστοιχία ανάμεσα στα στοιχεία των τιμολογίων με τα δελτία καυσίμων που κόπηκαν από τον ΟΑΣΘ, οπότε ενδέχεται αντί για τα ρεζερβουάρ τα καύσιμα να πήγαιναν σε… τσέπες.

Οι συμβάσεις

Πρέπει να διευκρινιστεί αρχικά ότι σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία κι ενώ με το άρθρο 3 του Ν.Δ. 716/70 προβλέπονταν ρητώς δημόσιοι διαγωνισμοί, η ανωτέρω διάταξη καταργήθηκε με το άρθρο 12 του Ν. 2898/2001.

Ο ΟΑΣΘ, όμως, εντάσσεται στους φορείς γενικής κυβέρνησης και πληροί τα κριτήρια του ν. 4412/2016 περί αναθετουσών αρχών, δηλαδή έχει συσταθεί με ειδικό σκοπό την κάλυψη αναγκών γενικού συμφέροντος (ο μοναδικός σκοπός του είναι η εκτέλεση της δημόσιας υπηρεσίας του μεταφορικού έργου), έχει νομική προσωπικότητα και η δραστηριότητά του χρηματοδοτείται από το ελληνικό κράτος.

Επομένως, οφείλει να εφαρμόζει τον νόμο περί δημόσιων διαγωνισμών ανάθεσης έργων, υπηρεσιών και προμηθειών.

Ομως, όπως παρατηρούν οι επιθεωρητές, αν και στον κανονισμό του ΟΑΣΘ προβλέπεται η διαδικασία δημόσιου διαγωνισμού, εντούτοις από τον έλεγχο του κλιμακίου προέκυψε ότι κατά βάση προχωρούσε σε απευθείας αναθέσεις ή καταστρατηγούσε τις διατάξεις του κανονισμού περί παράτασης των συμβάσεων, η οποία όμως προβλέπεται σε ειδικές περιπτώσεις.

Δηλαδή η επέκταση των συμβάσεων δίχως διαγωνιστική διαδικασία είναι ο κανόνας, ενώ κανονικά θα έπρεπε να είναι η εξαίρεση. Ειδικά σε ό,τι αφορά τις συμβουλευτικές υπηρεσίες της «Link Technologies» αλλά και τις υπηρεσίες τηλεματικής της ιδίας εταιρείας και των «3Π Συστήματα Πληροφορικής», «3ΠΙ ΜΕΠΕ», «KONICA MINOLTA BGR A.E.», ακολουθείται είτε η απευθείας ανάθεση, είτε η διαδοχική ανανέωση και παράταση των συμβάσεων.

Η εφαρμογή της μεθόδου, όπως αναφέρεται στο πόρισμα, «δεν προκύπτει να έχει οικονομικά όρια», καθώς τα ποσά ξεκινούν από τις 38.000 ευρώ και φτάνουν τις 203.000 ευρώ.

Μάλιστα, όπως σημειώνεται, «ακόμα και για περιπτώσεις που έχει προσφύγει -ο ΟΑΣΘ- στη διαδικασία δημόσιου διαγωνισμού, έχει καταφύγει στη χρονική παράταση της αρχικής σύμβασης αποφεύγοντας μία εκ νέου διαδικασία δημόσιου διαγωνισμού (π.χ. υπ’ αριθμ. 838/5.12.2008 σύμβαση)».

Και επειδή η… μονιμοποίηση του έκτακτου καθεστώτος δημιουργεί ανάγκες για προβλέψεις νέων… έκτακτων αναγκών, όπως αναφέρει το πόρισμα, υπάρχει και «πρόβλεψη της μεθόδου της απευθείας αναθέσεως υλικού-έργου-υπηρεσίας, με απλή εισήγηση του γενικού διευθυντή και αιτιολογημένη πρόταση της αντίστοιχης εσωτερικής μονάδας του Οργανισμού».

Κι ως… λεπτομέρεια, βέβαια, φαίνεται το γεγονός ότι σε έξι συμβάσεις που δειγματοληπτικά εξετάστηκαν «παρατηρείται απόκλιση της ημερομηνίας υπογραφής τους από την αφετηρία έναρξης ισχύος τους». Τέλος, ακόμη και για διετείς συμβάσεις, η παράταση των οποίων προβλεπόταν, η πραγματική τους ανανέωση έγινε τέσσερα χρόνια μετά (η περίπτωση μιας συγκεκριμένης εταιρείας θα είναι αντικείμενο προσεχούς ειδικού δημοσιεύματος).

Τα καύσιμα

Ο ΟΑΣΘ τηρεί διαδικασία ηλεκτρονικής καταμέτρησης και διάθεσης καυσίμων έχοντας συμβληθεί με την εταιρεία «Εuromat», ώστε τα οχήματα του Οργανισμού να εφοδιάζονται με καύσιμα από συγκεκριμένα πρατήρια της ΕΚΟ. Η ΕΚΟ εξοφλεί τον πρατηριούχο και ο ΟΑΣΘ την ΕΚΟ. Η «Εuromat» καταγράφει και στέλνει στον ΟΑΣΘ συγκεντρωτική κατάσταση των χρεώσεων για καύσιμα.

Από δειγματοληπτικό έλεγχο των ελεγκτών προκύπτει στο πόρισμα ότι πολλά εκ των εκδοθέντων τιμολογίων των πρατηριούχων φέρουν ενδείξεις οδομετρητή του οχήματος διαφορετικές από τα αντίστοιχα δελτία εφοδιασμού καυσίμων του ΟΑΣΘ (προφανώς το κάθε τιμολόγιο αντιστοιχεί στο κάθε δελτίο εφοδιασμού που εκδίδει ο ΟΑΣΘ).

Οι αποκλίσεις έγκεινται σε δεκάδες χιλιάδες χιλιόμετρα στους οδομετρητές και σε δεκάδες χιλιόμετρα σε διανυθείσα απόσταση από τον τελευταίο εφοδιασμό. Επίσης υπάρχουν αποκλίσεις μεταξύ δελτίου καυσίμου, αντίστοιχου τιμολογίου και συγκεντρωτικής ηλεκτρονικής κατάστασης της «Euromat».

Το πόρισμα των ελεγκτών για το 2010

Λεφτά υπάρχουν για τους εργαζόμενους του ΟΑΣΘ

Τα μάτια τους έκλειναν οι μέχρι τώρα πολιτικές ηγεσίες του υπουργείου Μεταφορών μπροστά στον τρόπο λειτουργίας του Οργανισμός Αστικών Συγκοινωνιών Θεσσαλονίκης (ΟΑΣΘ), αφήνοντας επί δεκαετίες τον οργανισμό να αιμορραγεί και την κρατική επιχορήγηση να έχει πιάσει ταβάνι. Περίεργες διαδρομές του δημόσιου χρήματος, ελλιπή στοιχεία στις μισθοδοσίες και απευθείας αναθέσεις, είναι μερικά από τα βασικά στοιχεία που παρουσιάζει η έκθεση του Σώματος Επιθεωρητών Ελεγκτών του υπουργείου Μεταφορών, η οποία έχει σταλεί στην Εισαγγελία. Μπορεί τα λεωφορεία του ΟΑΣΘ να κυκλοφορούν ξανά στους δρόμους της Θεσσαλονίκης, μετά το τέλος της επίσχεσης εργασίας των εργαζομένων, ωστόσο η λειτουργία του συγκεκριμένου οργανισμού βρωμάει από παντού. Άλλωστε τα συμπεράσματα της έκθεσης είναι ξεκάθαρα: τόσο η δομή του ΟΑΣΘ όσο και οι απολαβές των εργαζομένων δείχνουν ότι επί δεκαετίες είχε στηθεί ένας εργασιακός παράδεισος.

Ο ΟΑΣΘ ιδρύθηκε το 1957 και είναι νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου με έδρα την πόλη της Θεσσαλονίκης. Η οικονομική συμφωνία μεταξύ του ΟΑΣΘ και του κράτους τροποποιήθηκε το 2008, όπου προβλεπόταν η παράταση της οικονομικής συμφωνίας, η οποία θα έληγε το Δεκέμβριο του 2009, μέχρι να ολοκληρωθεί το υπό εκτέλεση μετρό της Θεσσαλονίκης.

Το μετρό δεν ολοκληρώθηκε, οπότε η συμφωνία συνεχίζεται. Η συμμετοχή του κράτους γίνεται μέσω αντισταθμιστικής καταβολής, όπου εντάσσονται οι σταθερές δαπάνες του οργανισμού, στις οποίες μεταξύ άλλων περιλαμβάνονται και τα μισθώματα αμαξοστασίων και γραφείων της διοίκησης. Σύμφωνα με τον έλεγχο των επιθεωρητών του υπουργείου Μεταφορών, μόνο για το έτος 2010 η συμμετοχή του κράτους ήταν 128.571.215 ευρώ. Τι ακριβώς συμβαίνει όμως με τον ΟΑΣΘ και κοστίζει τόσο;

Γιάννης κερνάει, Γιάννης πίνει

Σύμφωνα με την έρευνα των επιθεωρητών, για το 2010 η δαπάνη των μισθωμάτων ανέρχεται στο ποσό των 2.206.028. Το μεγαλύτερο ύψος των ενοικίων έχει καταβληθεί στον προμηθευτικό συνεταιρισμό ΗΡΑΚΛΗΣ, ο οποίος έχει στην ιδιοκτησία του όλους τους χώρους στέγασης των γραφείων του οργανισμού και των αμαξοστασίων Φοίνικα και Σταυρούπολης. Ο συνεταιρισμός αυτός δεν είναι τυχαίος, καθώς η μετοχική του σύνθεση κατά ποσοστό 65% είναι ίδια με τη μετοχική σύνθεση του ΟΑΣΘ. Άλλωστε προϋπόθεση για να συμμετέχει κάποιος στο συνεταιρισμό είναι και η συμμετοχή στον ΟΑΣΘ με τα ίδια ποσοστά. Να σημειωθεί ότι ο συνεταιρισμός ΗΡΑΚΛΗΣ μέχρι το 1968 είχε και άλλες δραστηριότητες, όπως την προμήθεια καυσίμων, ελαστικών και λιπαντικών προς τον ΟΑΣΘ. Σε κάθε περίπτωση, η δαπάνη των μισθωμάτων του ΟΑΣΘ καταρχήν εισπράττεται ως έσοδο από το συνεταιρισμό, δηλαδή από τους μετόχους του ΟΑΣΘ, και δεύτερον, τα μισθώματα υπολογίζονται στις σταθερές δαπάνες του οργανισμού, γεγονός που επηρεάζει τον υπολογισμό της συμμετοχής του κράτους. Όπως επισημαίνει και η έκθεση των επιθεωρητών, ο οργανισμός δεν έχει αναζητήσει διαφορετικούς χώρους για τη στέγαση των αμαξοστασίων και των γραφείων της διοίκησης, που θα μπορούσε να ήταν κατά πολύ φθηνότεροι.

Άγνωστος ο αριθμός των εργαζομένων του ΟΑΣΘ

Με ένα λαβύρινθο πληροφορίων σχετικά με τον αριθμό των απασχολούμενων στον οργανισμό ήρθαν αντιμέτωποι οι ελεγκτές. Δεν μπορούσε να γίνει σαφές πόσοι εργάζονται και πόσοι έχουν αποχωρήσει. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η έκθεση ελέγχου, «δεν προκύπτει σαφής και συγκεκριμένη εικόνα όσον αφορά τη δύναμη του προσωπικού την 1/1/2010 καθώς και για τις προσλήψεις και αποχωρήσεις το 2010».

Αναλυτικά, όπως αναφέρει η έκθεση, τα αριθμητικά δεδομένα των προσλήψεων διαφοροποιούνται ανάλογα με την πηγή από την οποία αντλήθηκαν τα στοιχεία.

Ο εργασιακός παράδεισος βρίσκεται στον ΟΑΣΘ

Δεκάδες επιδόματα, ανθυγιεινή εργασία για όλους και «λανθασμένοι» υπολογισμοί των μηνιαίων αποδοχών, έχουν μετατρέψει τον ΟΑΣΘ σε έναν εργασιακό παράδεισο. Την ώρα που οι μισθωτοί σε όλη τη χώρα μετράνε και το ευρώ, στον ΟΑΣΘ η μισθολογική κατάσταση θυμίζει άλλες εποχές. Συγκεκριμένα, όπως αναφέρει η έκθεση, η πλειονότητα των καταβαλλόμενων επιδομάτων υπολογίζεται επί του αθροίσματος βασικού μισθού και ορισμένων επιδομάτων και όχι επί του βασικού μισθού. Ενδεικτικό παράδειγμα είναι ότι το επίδομα συζύγου υπολογίζεται σε ποσοστό 10% επί του συνόλου του βασικού μισθού και 4 ακόμα επιδομάτων. Αποτέλεσμα αυτού είναι να πολλαπλασιάζονται οι μηνιαίες αποδοχές. Παράλληλα, στον ΟΑΣΘ, είτε είσαι οδηγός είτε εργάζεσαι μέσα στα γραφεία της διοίκησης, παίρνεις επίδομα ανθυγιεινής εργασίας. Έτσι οι μηνιαίες αποδοχές όλων των εργαζομένων αυξάνονται κατά πολύ. Άλλωστε οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους: Μόνο το 2010 το μισθολογικό κόστος, σύμφωνα με τα στοιχεία της διεύθυνσης μισθοδοσίας, άγγιξε τα 110 εκατ. ευρώ, ενώ το μέσο ετήσιο μισθολογικό κόστος ανά εργαζόμενο ανήλθε στις 37.000 ευρώ. Αξίζει να σημειωθεί ότι στο προσωπικό κίνησης καταβάλλονται 26 επιδόματα, στο προσωπικό συντήρησης 11 επιδόματα και στο διοικητικό προσωπικό 21 επιδόματα. Από την επεξεργασία των στοιχείων προκύπτει ότι το ύψος του βασικού μισθού αποτελεί μόλις το 36% του συνόλου των βασικών αποδοχών, ενώ στο σύνολο των αποδοχών το 64% αποτελούν επιδόματα.

Παράλληλα διαπιστώθηκε ότι ένας αριθμός εργαζομένων στα δεδομένα της μισθοδοσίας του οργανισμού βρίσκονται σε στήλη με την κατηγορία «σε σύνταξη», δηλαδή είναι άτομα που έχουν αποχωρήσει από τον οργανισμό και έχουν πάρει τη μισθολογική εκκαθάριση. Ωστόσο οι ελεγκτές διαπίστωσαν ότι αυτά τα άτομα συνέχισαν να δουλεύουν και τα επόμενα χρόνια με πλήρη απασχόληση. Σημειωτέον ότι, όταν ένας εργαζόμενος βγαίνει σε σύνταξη, ο εργοδότης του καταβάλλει ένα ποσό αφορολόγητο ως αποζημίωση. Με δεδομένο αυτό, το πιθανότερο είναι οι συγκεκριμένοι εργαζόμενοι πήραν το χρηματικό ποσό αλλά συνέχισαν και μετά να δουλεύουν.

Το βασικότερο όλων είναι ότι, σύμφωνα πάντα με την έκθεση ελέγχου, η ένδειξη «σε σύνταξη» εμφανίζεται δίπλα σε ειδικότητα «ΣΠΟΥΔ ΤΕΙ». Το πιθανότερο δηλαδή είναι κάποιος σπουδαστής ΤΕΙ να πήρε σύνταξη πριν την ώρα του από τον ΟΑΣΘ.

Απευθείας αναθέσεις

Στην εξαιρετική διάταξη του κανονισμού προμηθειών για συμβάσεις με απευθείας ανάθεση ανεξαρτήτως ποσού, μετά από απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου, επισημαίνουν οι ελεγκτές ότι καταφεύγει ο οργανισμός. Όπως αναφέρει το ημερολόγιο συμβάσεων, το 2010 έγιναν 16 συμβάσεις με αυτό τον τρόπο, συνολικού κόστους 270.540 ευρώ. Από αυτές, οι 4 έχουν συνολικό προϋπολογισθέν κόστος άνω των 20.000 ευρώ. Επισημαίνεται ότι στο δημόσιο τομέα το όριο για την προσφυγή σε απευθείας ανάθεση είναι 20.000 ευρώ, κάτι που δεν συμβαίνει στον ΟΑΣΘ, παρ’ όλο που το Δημόσιο υποχρεούται να καταβάλλει μέσω της αντισταθμιστικής καταβολής χρήματα στον οργανισμό.

Την ίδια ώρα το Δημόσιο αρνείται να παραλάβει περιουσιακά στοιχεία του ΟΑΣΘ. Συγκεκριμένα, όπως διαπιστώθηκε, σύμφωνα με την οικονομική συμφωνία του οργανισμού με το Δημόσιο η κινητή και ακίνητη περιουσία περιέρχεται στο ελληνικό Δημόσιο εφόσον η αξία έχει αποσβεστεί την 31/12/2009. Όπως προκύπτει από τα στοιχεία του οργανισμού, υπάρχουν περιουσιακά στοιχεία τα οποία έχουν αποσβεστεί πλήρως αλλά το Δημόσιο δεν έχει παραλάβει την περιουσία.

Η έρευνα από την πλευρά του Σώματος Επιθεωρητών Ελεγκτών του υπουργείου Μεταφορών συνεχίζεται και αφορά στα επόμενα έτη. Οι πληροφορίες του Hot Doc αναφέρουν ότι μέχρι το τέλος του έτους θα έχει ολοκληρωθεί.