Coronawashing: Πως να ξεπλύνετε την επιχείρησή σας μέσα από την πανδημία

Πολλές είναι οι εταιρείες που έχουν βρει τον τρόπο τους για να διεμβολίσουν στην παρούσα συγκυρία τη δημόσια σφαίρα, ως επιχειρήσεις που «νοιάζονται» για το δημόσιο καλό, με όχημα την εταιρική ευθύνη. Στο παρασκήνιο, οι ίδιες αυτές εταιρείες έρχονται να ζητήσουν κρατικές ενισχύσεις και να εκμεταλλευτούν και αυτή τη κρίση, απαιτώντας από τα κράτη να τους επιβάλλουν λιγότερους περιορισμούς στην επιχειρηματική τους δραστηριότητα, να τους διαλέξουν για κάποια απευθείας ανάθεση στο μέλλον, να τυγχάνουν, γενικώς, ευνοϊκής μεταχείρισης.

Μεγάλες επιχειρήσεις που φοροδιαφεύγουν συστηματικά, ρυπαίνουν δίχως δεύτερη σκέψη το περιβάλλον και οδηγούν τον πλανήτη στη καταστροφή, «αρπακτικά» που θα κάνουν μπίζνες με το κράτος σε κάθε κρίση, επιχειρήσεις ασύλληπτης κερδοφορίας που για τους εργαζόμενους είναι γαλέρες, προσπαθούν να «ξεπλύνουν» το όνομά τους μέσα από μια δωρεά και να καταχωρηθούν στη συνείδηση των ανθρώπων ως κάποιοι που μοιράζονται τα πλούτη τους με αυτούς που πλήττονται από την παρούσα κρίση. Η πραγματικότητα όμως, απέχει πολύ από αυτό.

Ιδιωτικές εταιρείες προσπαθούν να κερδίσουν τη συμπόνια του καταναλωτικού κοινού με μόνη έγνοια την παρακάτω: Πώς θα γίνει να μοιάζουμε με ήρωες χωρίς να επηρεαστούν καθόλου τα κέρδη μας από όλη αυτή την ιστορία;

Μερικά παραδείγματα κολοσσών παγκοσμίου βεληνεκούς με βεβαρημένο ιστορικό ως προς την συμβολή τους στο προχώρημα της ανθρωπότητας, ορίζουν μέσα από τις πρακτικές τους τι είναι το περίφημο «coronawashing».

Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της BAE Systems, πολυεθνικής στη Βρετανία. Ύμνοι σε τοπικά ΜΜΕ για τον μεγαλύτερο εργοδότη του ιδιωτικού τομέα στο Lancashire, που σχεδίασε και κατασκεύασε αναπνευστήρες για το δημόσιο σύστημα υγείας, με λίγη βοήθεια από φίλη – τηλεοπτική προσωπικότητα, η οποία με το μικρό ιδιωτικό της αεροπλάνο μετέφερε τα απαραίτητων υλικά για να φτιαχτούν οι αναπνευστήρες.

Έπρεπε κανείς να προσπεράσει αλλεπάλληλα διθυραμβικά σχόλια και φιλοφρονήσεις για αυτή την «υπέροχη πρωτοβουλία» και να ανακαλύψει ότι, στην πραγματικότητα, η έκτη μεγαλύτερη εταιρεία παραγωγής όπλων στον κόσμο είχε κατασκευάσει μόνο 2.700 ανταλλακτικά αναπνευστήρα και ότι ο σχεδιασμός δεν προχώρησε τελικά σε πλήρη ανάπτυξη της παραγωγής λόγω της μειωμένης ανάγκης για την εν λόγω τεχνολογία.

Άλλη μια φανταστική μέρα στο γραφείο της ομάδας επικοινωνίας μιας εταιρείας που πραγματοποίησε πωλήσεις 21 δισεκατομμυρίων δολαρίων το 2018 – το 95% από αυτό το ποσό σε στρατιωτικούς πελάτες – και των οποίων τα αεροσκάφη Typhoon και Tornado ήταν το κλειδί για τις πολύνεκρες επιθέσεις της Σαουδικής Αραβίας στην Υεμένη, επίθεση που ο ΟΗΕ χαρακτήρισε «ανθρωπιστική καταστροφή».

Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η περίπτωση της HSBC, στην οποία, μεταξύ άλλων, έχει επιβληθεί μεγάλο πρόστιμο στις ΗΠΑ για διευκόλυνση φοροδιαφυγής και νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και βρέθηκε ένοχη ότι βοήθησε τους πελάτες να αποφύγουν εκατομμύρια φόρους. Ο τραπεζικός κολοσσός δείχνει τώρα τη φροντίδα του, γεμίζοντας σελίδες διαφήμισης εφημερίδων με μηνύματα υποστήριξης σε αυτήν την περίοδο κρίσης. Ωστόσο, την ίδια στιγμή αποφάσισε, εν μέσω Ραμαζανιού, να αποκλείσει τις δωρεές σε μια παλαιστινιακή φιλανθρωπική οργάνωση.

Η Amazon, που συχνά απασχολεί τη δημοσιότητα λόγω των απαράδεκτων εργασιακών συνθηκών που, όπως καταγγέλλεται από τους εργαζόμενους, επικρατούν στην εταιρεία ανά τον κόσμο, της καταλογίζεται συστηματική φοροαποφυγή και έχει από καιρό κατηγορηθεί ευρέως για την καταστροφή ανεξάρτητων βιβλιοπωλείων, εμφανίζεται να δωρίζει 250.000 στερλίνες σε βιβλιοπωλεία του Ηνωμένου Βασιλείου. Ο διευθύνων σύμβουλος Τζεφ Μπέζος κερδίζει περισσότερα από 8 εκατ. δολάρια κάθε μέρα.

Κολοσσοί του ιδιωτικού τομέα όπως αυτοί, πέρασαν δεκαετίες λοιδορώντας τη δημόσια σφαίρα, και ιδιαίτερα το δημόσιο σύστημα υγείας που σήμερα υποκριτικά χειροκροτούν, χρησιμοποιώντας κάθε όπλο που τους παρέχει απλόχερα η νεοφιλελεύθερη φαρέτρα.

Ζητούσαν σε κάθε ευκαιρία «λιγότερο κράτος», με τις κυβερνήσεις που τους θεωρούσαν -και φυσικά ακόμα θεωρούν- προνομιακούς συνομιλητές, να υιοθετούν τις προσταγές τους. Η συρρίκνωση, όμως, του δημόσιου τομέα είχε ως αποτέλεσμα το αποδυναμωμένο σύστημα υγείας να μην μπορεί να ανταπεξέλθει σε μια κρίση τόσο μεγάλης κλίμακας, όπως αποτυπώθηκε σε μια σειρά από χώρες. Η συμμαχία αυτή κόστισε ανθρώπινες ζωές, κι αυτό δεν πρέπει να ξεχαστεί.

Σήμερα, θα τους ξαναδείς να φιγουράρουν στις οθόνες σαν σωτήρες της ανθρωπότητας και να θεωρούν πως μπορούν να «ξεπλυθούν» δωρίζοντας κάποιες κούτες με μάσκες και αναπνευστήρες. Να υποτιμούν βαθιά τη νοημοσύνη και τη μνήμη, να χρησιμοποιούν άλλη μια κρίση ως ευκαιρία για να πολλαπλασιάσουν τα πλούτη τους. Φτιάχνοντας ζωηρές επικοινωνιακές βιτρίνες για να κρύψουν πίσω από αυτές την εκμετάλλευση και την υποτίμηση των ζωών μας.

Η τόσο συχνή παρουσία τους στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, είναι το πρώτο πράγμα που δημιουργεί ερωτηματικά για το αν όλα αυτά γίνονται με σκοπό να αποκτήσουν κάποιο όφελος. Όχι, σε καμία περίπτωση δεν είναι άνθρωποι της διπλανής πόρτας. Πρόκειται για κολοσσούς του ιδιωτικού τομέα που εκμεταλλεύονται άλλη μια παγκόσμια κρίση για να βγουν κερδισμένοι από αυτή.

Ο στόχος είναι διπλός: Από τη μια, να καταχωρηθούν στο καταναλωτικό κοινό – γιατί μόνο ως τέτοιο λογίζουν τους ανθρώπους – ως επιχειρήσεις που βοήθησαν στις δυσκολίες, άρα οι καταναλωτές να τους προτιμήσουν στο μέλλον. Παράλληλα, να καταχωρηθούν – αν δεν είναι ήδη – στη λίστα των ανθρώπων με τους οποίους το κράτος θα κάνει δουλειές μέσα στην πανδημία. Και μετά την πανδημία.    

*Οποιαδήποτε ομοιότητα με περιπτώσεις «coronawashing» στην Ελλάδα, είναι κάτι παραπάνω από πραγματική.