ΚΤ

Κωνσταντίνος Τζωαννόπουλος

Copyright, έλεγχος κι ευρωλαθροχειρίες

Ο σκοπός για τον οποίο επινοήθηκε το copyright δεν ήταν η δίκαιη αμοιβή του δημιουργού, αλλά ο έλεγχος

copyright

Αν μελετήσουμε την ιστορία του copyright, θα δούμε ότι ο σκοπός για τον οποίο επινοήθηκε δεν ήταν η δίκαιη αμοιβή του δημιουργού (συγγραφέα, ποιητή, ζωγράφου, γλύπτη ή συνθέτη), αλλά ο έλεγχος: Η τότε Εξουσία (κοσμική και θρησκευτική) ήθελε να ελέγχει τι βιβλία εκδίδονταν, ποιος τα εξέδιδε, αλλά ακόμα και ποιος είχε το δικαίωμα να τα αποκτήσει. Βεβαίως, η Εκκλησία και οι βασιλείς δεν είχαν πρόβλημα με την ταχεία και μαζική παραγωγή αντιτύπων της Βίβλου. Το πρόβλημά τους ήταν τα έργα των αντιφρονούντων. Έτσι, οι τυπογράφοι έπρεπε να έχουν ειδική άδεια για να τυπώνουν και να πουλάνε βιβλία, και μάλιστα αυτές οι άδειες είχαν και τοπικό χαρακτήρα: ο αδειούχος είχε δικαίωμα να διανέμει τα βιβλία που τύπωνε μονάχα σε μια συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή (MacQueen, Waelde, & Laurie, 2007) .

Η διάδοση όμως της «μάστιγας» που λέγεται τυπογραφία οδήγησε τις κυβερνήσεις στο να θεσπίσουν αυστηρούς ελεγκτικούς μηχανισμούς (de Sola Pool, 1983) και να παράσχουν αποκλειστικές άδειες σε συγκεκριμένες εταιρείες (π.χ. τη Stationers’ Company στην Αγγλία) και στα μέλη τους, απαγορεύοντας την άσκηση αυτής της δραστηριότητας σε οποιονδήποτε άλλο. Αυτή η ιδέα όμως, του ασφυκτικού ελέγχου της διάδοσης ιδεών και της απαγόρευσης της κυκλοφορίας απόψεων διαφορετικών από αυτές του Στέμματος και της Εκκλησίας, βρήκε έναν αξιόλογο αντίπαλο στο πρόσωπο του John Milton, ο οποίος εξέδωσε τα «Αρεοπαγιτικά», μια πολεμική με την οποία τασσόταν υπέρ της ιδέας της ελεύθερης έκφρασης των ιδεών και της κατάργησης της απαίτησης κρατικής άδειας για την έκδοση βιβλίων.

Αργότερα, στον 20 ο αιώνα, ο έλεγχος του τι έργα δικαιούμαστε να απολαύσουμε απέκτησε άλλες μορφές κι άλλους κήνσορες. Θεσμοθετήθηκαν «ανεξάρτητες αρχές» που ορίζουν τι περιεχόμενο επιτρέπεται να έχει ένα κόμικ· θεσμοθετήθηκαν επιτροπές λογοκρισίας για κινηματογραφικά και μουσικά έργα· αργότερα, το αν θα εκδοθεί ένα βιβλίο ή ένα μουσικό έργο έγινε απόφαση στρατηγικού μάρκετινγκ, δηλαδή εμπορικής πολιτικής· στις ΗΠΑ και στον Καναδά, webcomics αυτολογοκρίνονται ως προς το γυμνό για να μη χάσουν διαφημιστές τα site που τα φιλοξενούν· οι δισκογραφικές εταιρείες πολέμησαν λυσσαλέα κάθε συσκευή που έδινε στους οικιακούς χρήστες τη δυνατότητα να πραγματοποιούν δικές τους ηχογραφήσεις αξιοπρεπούς ποιότητας και πιστότητας – εξαιτίας τους, το CD-recorder άργησε πάρα πολύ να καταστεί προσιτό. Οι εκδοτικοί οίκοι πολέμησαν με μανία την ελεύθερη διάθεση φωτοτυπικών μηχανημάτων. Οι κινηματογραφικές εταιρείες, όταν επικράτησε το DVD, χώρισαν τον κόσμο σε περιοχές κι έτσι ένας δίσκος DVD που προορίζεται για τις ΗΠΑ δεν παίζει σε μια συσκευή που προορίζεται για την Ευρώπη. Πληρώνουμε «χαράτσι» για κάθε πακέτο χαρτιού που αγοράζουμε, για κάθε αποθηκευτικό μέσο (σκληρό δίσκο, κασέτα, φλασάκι, CD-RW, DVD-R κ.ο.κ.), γιατί ο νομοθέτης έχει αποδεχτεί την «επιχειρηματολογία» της ΑΕΠΙ, της IFPI, των εκδοτικών οίκων ότι ο σκοπός για τον οποίο αγοράζουμε αυτά τα αποθηκευτικά μέσα είναι η «προσβολή» της πνευματικής τους ιδιοκτησίας – δηλαδή πάει περίπατο και το τεκμήριο της αθωότητας, και μάλιστα σε συλλογικό πλέον επίπεδο!

Συνεπώς, νομίζω ότι εμπεδώσαμε πια ότι η έννοια του copyright έχει να κάνει περισσότερο με τον έλεγχο που ασκούν κάποιες εταιρείες παρά με τα οικονομικά συμφέροντα του δημιουργού. Μην ξεχνάμε άλλωστε ότι η ΑΕΠΙ, αυτή με τις καμπάνιες «η πειρατεία σκοτώνει τη μουσική», εισέπραττε δικαιώματα από παντού και δεν πλήρωνε τους καλλιτέχνες που εκπροσωπούσε. Θα ήταν πάρα πολύ χρήσιμο επίσης να δούμε και τι ποσοστό από την τιμή πώλησης ενός CD καταλήγει στα χέρια του καλλιτέχνη (ας το πάρει το ποτάμι: εξευτελιστικά χαμηλό, τα περισσότερα χρήματα πάνε αλλού). Επιπλέον, οι εισπρακτικοί φορείς (ΑΕΠΙ, IFPI), οι δισκογραφικές και κινηματογραφικές εταιρείες πάντα ισχυρίζονται ότι η πειρατεία στερεί από τους δημιουργούς τεράστια ποσά – τελευταία φορά που έτυχε να κοιτάξω, οι ισχυρισμοί τους για το κόστος της πειρατείας ήταν συγκρίσιμοι με το… κόστος του Βαρουφάκη. Εντάξει, αφήνουμε την πλάκα κατά μέρος, αλλά, όταν κάποιος ισχυρίζεται κάτι πολύ βαρύ, πρέπει και οι αποδείξεις να είναι ανάλογες. Έτσι, στα πλαίσια της προετοιμασίας της επερχόμενης ενωσιακής οδηγίας για τα πνευματικά δικαιώματα (αυτής που θα φέρει αυτόματη, προληπτική λογοκρισία για να μην «προσβάλλουμε» με όσα γράφουμε τα «πνευματικά δικαιώματα» κάποιου τρίτου), η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στην οποία βάσει της Συνήθους Νομοθετικής Διαδικασίας ανήκει κατ’ αποκλειστικότητα η νομοθετική πρωτοβουλία σε ενωσιακό επίπεδο, ανέθεσε στην ολλανδική συμβουλευτική εταιρεία Ecorys να ερευνήσει το θέμα του κόστους της πειρατείας. Η έρευνα αυτή, που φέρει τον τίτλο “Estimating displacement rates of copyrighted content in the EU” (van der Ende, et al., 2015) , κόστισε 360.000 ευρώ. Ωστόσο, τα ευρήματά της έρχονταν σε πάμπολλα σημεία σε αντίθεση με τους ισχυρισμούς των λομπιστών που προωθούν τις πιο δρακόντειες διατάξεις. Τι θα έκανε ένας σοβαρός νομοθέτης βλέποντας κάτι τέτοιο; Θα σταμάταγε τη διαδικασία και θα καλούσε τους πάντες σε μια σοβαρή διαβούλευση, εκθέτοντας και όσους είπαν ψέματα στο νομοθέτη και στα συλλογικά όργανα;

Σωστά; Λάθος! Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απέκρυψε αυτή την έκθεση από τους ευρωβουλευτές και από το κοινό (Doctorow, 2017) . Αυτό το γεγονός, όπως καταλαβαίνετε, αποκαλύπτει πολλά για την εντιμότητα, την ειλικρίνεια, την αξιοπιστία και την ακεραιότητα όσων προωθούν αυτή την οδηγία, η οποία φέρνει το copyright ξανά στις ιστορικές του ρίζες: στον περιορισμό του κοινού σε ρόλο παθητικού καταναλωτή αυστηρά επιλεγμένου περιεχομένου.

Είναι όμως απορίας άξιο πώς οι ευρωβουλευτές μας, οι οποίοι πληρώνονται αδρά για να μας εκπροσωπούν στα ενωσιακά κέντρα λήψης αποφάσεων, αφήνουν αναπάντητες κι ασχολίαστες τέτοιες λαθροχειρίες, οι οποίες αποκαλύφθηκαν από την ευρωβουλεύτρια Julia Reda (Reda, 2017) και ξεσήκωσαν – δικαίως – θύελλα αρνητικών σχολίων από ακαδημαϊκούς κι επιστήμονες. Μάλλον θα έχουν σημαντικότερα πράγματα να κάνουν.

Κωνσταντίνος Τζωαννόπουλος

Διπλωματούχος Μηχανικός Παραγωγής & Διοίκησης

MSc, PhD Μηχανικών Παραγωγής & Διοίκησης Πολυτεχνείου Κρήτης

Απόφοιτος ΚΔ’ Σειράς Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης & Αυτοδιοίκησης

Αναφορές
de Sola Pool, I. (1983). Technologies of Freedom. Harvard University Press.
Doctorow, C. (2017, September 22). European Commission spent 360,000€ on a piracy study, then
buried it because they didn't like what it said. Ανάκτηση από BoingBoing:
https://boingboing.net/2017/09/22/policy-based-evidence.html
MacQueen, H. L., Waelde, C., & Laurie, G. T. (2007). Contemporary Intellectual Property: Law and
Policy. Oxford University Press.
Reda, J. (2017, September 20). What the Commission found out about copyright infringement but
‘forgot’ to tell us. Ανάκτηση από Julia Reda: https://juliareda.eu/2017/09/secret-copyright-
infringement-study/
van der Ende, M., Poort, J., Haffner, R., de Bas, P., Yagafarova, A., Rohlfs, S., & van Til, H. (2015).
Estimating displacement rates of copyrighted content in the EU. European Commission.
Ανάκτηση από https://netzpolitik.org/wp-upload/2017/09/displacement_study.pdf

Τα άρθρα που δημοσιεύονται στην κατηγορία «Απόψεις» εκφράζουν τον/την συντάκτη/τριά τους και οι θέσεις δεν συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του koutipandoras.gr

Μητσοτάκης: Σε πανικό στη Βουλή – Αντί για απαντήσεις, επίθεση και «δεν ντρέπεστε» στην αντιπολίτευση (video)

6167665

Μητσοτάκης: Σε πανικό στη Βουλή – Αντί για απαντήσεις, επίθεση και «δεν ντρέπεστε» στην αντιπολίτευση (video)

«Ουδέποτε, δόθηκε καμία εντολή για συγκάλυψη», τόνισε ο Κυριάκος Μητσοτάκης κοιτώντας τους συγγενείς των θυμάτων

Βουλή: Ο λόγος για τα άδεια έδρανα του ΚΚΕ και της Νέας Αριστεράς στην ομιλία της Κωνσταντοπούλου

6167422

Βουλή: Ο λόγος για τα άδεια έδρανα του ΚΚΕ και της Νέας Αριστεράς στην ομιλία της Κωνσταντοπούλου

Μετά την ολοκλήρωση της ομιλίας της Ζωής Κωνσταντοπούλου, οι βουλευτές των δύο κομμάτων επέστρεψαν στις…