Boston Marriage: Μια παράσταση λιθαράκι στον διαρκή αγώνα για ισότητα απέναντι στην αγάπη των ανθρώπων

Στο Θέατρο Σταθμός στο Μεταξουργείο, το «Boston Marriage» του David Mamet έρχεται για δύο τελευταίες παραστάσεις να μας συστήσει τη σχέση της Κλερ και της Άννας που επιβιώνει στη συντηρητική Βικτωριανή περίοδο.

Το έργο του Mamet, μέσα από κωμικές και πνευματώδης αποχρώσεις εκθέσει φεμινιστικά και ταξικά ζητήματα σκιαγραφώντας τη γυναικεία ψυχοσύνθεση διεκδικώντας τα όχι μέχρι και σήμερα, αυτονόητα δικαιώματα.

«Και τι δεν είναι στη ζωή συμβιβασμός; Η αγάπη», μας μαθαίνει το έργο που τελικά μας έφτασε σε αυτή την κουβέντα με τις ηθοποιούς Κρυστάλλη Ζαχαριουδάκη, Αγγελική Ζησούδη, Ανθούλα Χαιροπούλου και τη βοηθό σκηνοθέτη Δανάη Παζιριαννίδη.

Για αρχή, θα ήθελα να μου πείτε λίγα λόγια για την παράσταση στην οποία πρωταγωνιστείτε. Τον τόπο και τον χρόνο που προσδιορίζεται η σχέση των δύο γυναικών.

Δανάη Παζιριαννίδη: Οι τρεις χαρακτήρες του έργου, τρεις γυναίκες ετερόκλητες, ζουν και συζούν, έλκονται και απωθούνται, ελπίζουν κι απελπίζονται στην Αγγλία της Βικτωριανής εποχής. Θα μπορούσε βέβαια κάλλιστα να βρίσκονται και στην Ελλάδα της σύγχρονης εποχής. Οι δυσκολίες της ανθρώπινης επικοινωνίας, άλλοτε λόγω των ταξικών διαφορών κι άλλοτε λόγω της αγάπης με όλες τις συνέπειες που αυτή φέρει, αποτελούν προβλήματα χωρίς χρονικό προσδιορισμό. Μας μεταφέρουν από το τότε στο τώρα, από το εκεί στο εδώ. Ο χρόνος και ο τόπος είναι σχετικός.

Ο “Γάμος της Βοστώνης” αναφέρεται σε έναν θεσμό που εμφανίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα κι αφορούσε στη συμβίωση και την ερωτική σχέση δύο γυναικών, οι οποίες μπορούσαν να απολαμβάνουν την οικονομική τους ανεξαρτησία, χωρίς την παρουσία των αντρών.

Ο David Mamet, μέχρι το 1999 έγραφε έργα μόνο με ανδρικούς χαρακτήρες, μέχρι που αποφάσισε με την κωμωδία “Boston Marriage” να ανοίξει την πόρτα του σπιτιού ενός ζευγαριού γυναικών και της υπηρέτριάς του. Μία συνθήκη από μόνη της ριζοσπαστική που συναντά μία άλλη, διαχρονικά ριζοσπαστική ανθρώπινη κατάσταση, αυτή της συντροφικότητας και της διατήρησης της αγάπης.

Ο έρωτας δύο γυναικών έχει τον πρωταγωνιστικό ρόλο στην παράσταση σας. Οι σχέσεις ανθρώπων του ίδιου φύλου θεωρείτε ότι έχουν μεταφερθεί στο θέατρο με περισσότερη ευκολία απ’ ότι στην τηλεόραση, δεδομένου του ότι φτάσαμε στο 2022 και στη σειρά «Σέρρες» του Γιώργου Καπουτζίδη, για να δούμε ένα gay αγόρι πρωταγωνιστή σε ένα σήριαλ;

Κρυστάλλη Ζαχαριουδάκη: Για την ιστορία: το κεντρικό θέμα της παράστασης είναι ο “Γάμος της Βοστώνης”. Ένας πραγματικός θεσμός των αρχών του περασμένου αιώνα και λίγο πιο πριν. Έτσι ονομάζονταν η σχέση μεταξύ δύο γυναικών που περιλάμβανε συναισθηματική και σωματική επαφή. Ένα τότε σύμφωνο συμβίωσης, ένας γάμος.

Οι θεματικές που αφορούν στα ομόφυλα ζευγάρια και οι queer θεματικές γενικότερα ανεβαίνουν πιο εύκολα στο θέατρο γιατί δεν αποτελεί “μαζική ψυχαγωγία” με την έννοια που αποτελεί η τηλεόραση. Έχει συγκεκριμένους θεατές που αν ενδιαφέρονται πάνε διαφορετικά όχι. Μία σειρά της τηλεόρασης θα μπει σε όλα τα σπίτια. Αν και σ’ αυτήν τη περίπτωση, ενώ υπάρχει το ζάπινγκ (αν δεν σου αρέσει αλλάζεις κανάλι), οι σταθμοί φοβούνται να επενδύσουν σε τέτοιου τύπου σενάρια. Τηλεοπτική ομοφοβία δηλαδή. Φανταστείτε τον αντίκτυπο της ορατότητας της κοινότητας αν ένα ζευγάρι του “Μην αρχίζεις την μουρμούρα” ήταν ομόφυλο.

Σε κάθε περίπτωση έχουν γίνει βήματα και συνεχίζουμε δυναμικά, μιλώντας και ως σεναριογράφος της ελληνικής τηλεόρασης που προσπαθεί σε όλες τις “σεναριακές του απόπειρες” να εντάσσει queer θεματικές. Από τον Γιάννη των Απαράδεκτων και τον Μηχαλάκη στα Εγκλήματα έχουμε φτάσει στις Σέρρες, το Maestro και το Milkyway με μεγάλη προσπάθεια και διεκδίκηση. Ακόμα και η ίδια η κοινότητα μπορεί να διχάζεται και να διαφωνεί κάποιες φορές για τον τρόπο της απόδοσης, που για μένα είναι απόλυτα αποδεκτό, ένα όμως είναι το σίγουρο: είναι νίκη για την ορατότητα και την αποδοχή.

To Boston Marriage, βάζει κι αυτό το λιθαράκι του στον αγώνα για ισότητα και βοηθάει να καταλάβουμε ότι η αγάπη και ο έρωτας, όποιους/ες/α κι αν αφορούν και σε όποια εποχή, διαχρονικά έχουν την ίδια γλύκα και την ίδια δυσκολία για όλους τους ανθρώπους.

Στην παράσταση σας αναδεικνύονται έξυπνα τα μυστικά που αναγκάζονται να φυλάνε οι άνθρωποι μέχρι και σήμερα, καθώς και τα στερεότυπα της «κανονικότητας» που επιβάλει η κοινωνά. Η κωμωδία είναι ένας τρόπος να μιλήσει κανείς για τις παθογένειες αυτές, καταφέρνοντας να επικοινωνηθούν σε περισσότερο κόσμο;

Κρυστάλλη Ζαχαριουδάκη: Ο D. Mamet, γενικά βασίζεται στα μυστικά για να συνθέσει ένα καλό κείμενο. Τα μυστικά σ’ αυτό το έργο εντείνουν την κωμικότητα του κειμένου και το ενδιαφέρον του θεατή. Το Boston Marriage, είναι ένα σπάνιο εύρημα του σύγχρονου θεατρικού ρεπερτορίου. Καταφέρνει ένα πολύ σοβαρό θέμα με ταξικές προεκτάσεις, να το αποδώσει αστεία και ταυτόχρονα ουσιαστικά. Από την εποχή του Αριστοφάνη η κωμωδία είναι ένα είδος που περιέχει μεγάλες αλήθειες και παθήματα. Αυτή είναι και η διαφορά μίας καλής κωμωδίας από την σαχλαμάρα. Η κωμωδία περιέχει πνεύμα όχι σκέτα “ευρήματα”. Ενέχει το δράμα όπως το γέλιο ενέχει το κλάμα και αντίστροφα. Το έργο αυτό έχει όλα τα χαρακτηριστικά μίας καλής κωμωδίας και καταφέρνει να μιλήσει για τις παθογένειες τις κοινωνίας με τρόπο αληθινά αστείο.

Σε μια εποχή που τα έμφυλα ζητήματα βρήκαν περισσότερο από ποτέ χώρο στη δημόσια σφαίρα, η παράσταση σας αναδεικνύει τον τρόπο που οι θηλυκότητες λειτουργούν ενδυναμωτικά η μία για την άλλη, καταφέρνοντας να αποσπαστούν απ’ τη φροντίδα του άντρα-προστάτη. Νιώθετε συντονισμένες με αυτήν τη διεργασία;

Ανθούλα Χαιροπούλου: Οι ηρωίδες του έργου που καταφέρνουν να ζήσουν ανεξάρτητα από την παρουσία των ανδρών εκείνη την εποχή, είχαν την κοινωνική και οικονομική δυνατότητα να το κάνουν, ήταν, εν μέρει πάντα, προνομιούχες. Ο αγώνας για την έμφυλη ισότητα ήταν και είναι πρωτίστως ταξικός. Η ηγεμονία της πατριαρχικής μισογύνικης ιδεολογίας αφαιρεί τις θηλυκότητες από τον χάρτη, μας υποβαθμίζει, μας παραβιάζει, μας κακοποιεί και στο τέλος μας σκοτώνει.

Τουλάχιστον 24 γυναικτονίες κατέγραψε η Ελλάδα για το 2022, αναφερόμενα ως “θύματα ενδοοικογενειακής βίας”, δολοφονημένες γυναίκες από τους άνδρες τους. Και φυσικά αυτοί οι αριθμοί είναι όσοι φτάνουν στα αυτιά μας. Είμαστε συντονισμένες με όλες εκείνες τις φωνές που διαταράσσουν τις στέρεες δομές και νόρμες και διαρρηγνύουν τα σύνορα του φύλου και της οικογένειας με την στενή έννοια. Είμαστε συντονισμένες με καθετί ρευστό, λοξό και περίεργο στα μάτια αυτών που μας καταπιέζουν.

Αν πράγματι όλα στη ζωή έχουν ταξικό πρόσημο, ο έρωτας πώς καταφέρνει και επιβιώνει;

Αγγελική Ζησούδη: Παρόλο που ζούμε σε μία κοινωνία που δυστυχώς στηρίζει το συμφέρον της ισχυρότερης κοινωνικής τάξης, δεν θα έλεγα πως όλα στη ζωή έχουν ταξικό πρόσημο. Ο έρωτας υπάρχει στις ζωές των ανθρώπων που θέλουν να ‘’κολυμπήσουν κόντρα στο ποτάμι’’ καθώς το να ερωτευτείς χρειάζεται γενναιότητα και θάρρος και για μένα αποτελεί μια τεράστια επαναστατική πράξη ειδικά στις μέρες μας. Συνεπώς πιστεύω πως υπάρχει στις ζωές όλων όσων θέλουν πραγματικά να ζήσουν και όχι να συμβιβαστούν με μια φορεμένη και μίζερη ζωή που η κοινωνία έχει επιλέξει γι’ αυτούς. Όποιος λοιπόν τον επιλέγει, δεν μπορεί παρά να τον βιώσει ολοκληρωτικά και έτσι ο έρωτας, δε θέλω να χρησιμοποιήσω τη λέξη επιβιώνει γιατί έχει μια αρνητική χροιά, αλλά ζει και θα συνεχίσει να ζει μέσω των γενναίων.

Πιστεύετε ότι είμαστε σε έναν δρόμο που οδηγεί στο τέλος της «διαφορετικότητας», εκεί ας πούμε που όταν ένα κορίτσι ερωτεύεται ένα άλλο κορίτσι, δεν είναι κάτι αλλιώτικο, αλλά «κανονικό» για την κοινωνία;

Αγγελική Ζησούδη: Πιστεύω ότι βρισκόμαστε σε ένα δρόμο όπου τα πράγματα είναι λίγο καλύτερα σε σχέση με παλιά, αλλά ακόμα και ο διαχωρισμός «όταν ένα κορίτσι ερωτεύεται ένα άλλο κορίτσι» φανερώνει ότι είμαστε ακόμα πολύ μακριά από την απόλυτη ελευθερία του έρωτα. Σε καμία περίπτωση δεν θα έλεγα ότι οδηγούμαστε στο τέλος της διαφορετικότητας παρόλα αυτά υπάρχει μεγάλη πρόοδος κοινωνικά σε σχέση με παλαιότερα και έχουν κατακτηθεί πολλές περισσότερες ελευθερίες. Ο δρόμος όμως είναι ακόμα μακρύς και χρειάζεται προσπάθεια από όλους μας για να μπορέσουμε να γκρεμίσουμε όλα αυτά τα κουτάκια της κοινωνίας που το μόνο που κάνουν είναι να προσφέρουν δυστυχία, άγχος και απομάκρυνση από την ελευθερία των ανθρώπων.

Εύχομαι κι ελπίζω να βάλω και εγώ το λιθαράκι μου σε αυτή την προσπάθεια όπου ο καθένας θα μπορεί να εκφράζεται με όποιον τρόπο θέλει, να νιώθει ελεύθερος, αποδεκτός και να μπορεί να αγαπάει τον εαυτό του γι’ αυτό που είναι. Πιστεύω ότι είναι ο μοναδικός δρόμος για έναν καλύτερο κόσμο και εύχομαι να πλησιάζουμε όλο και περισσότερο.