Βίτο Λατέρζα: Γιατί η Ευρώπη χρειάζεται μια νίκη του Μπάιντεν

Δεν υπάρχει πρόβλεψη στο ποιος θα κερδίσει τις αμερικανικές προεδρικές εκλογές την Τρίτη. Οι περισσότερες δημοσκοπήσεις δείχνουν τον Μπάιντεν να προηγείται σε αρκετές αμφίρροπες πολιτείες ώστε να κεδρίσει την προεδρία, όμως ήδη από το 2016 γνωρίζουμε ότι η καμπάνια του Τραμπ μπορεί να διαθέτει αποτελεσματικούς μηχανισμούς προπαγάνδας που λειτουργούν κάτω από το «ραντάρ» των συμβατικών δημοσκοπικών μεθόδων.

Δεν υπάρχει αμφιβολία, ωστόσο, ότι η Ευρώπη χρειάζεται μια νίκη του Μπάιντεν, εάν θέλει να υπερκεράσει την παρατεταμένη περίοδο αναταραχών που προκαλεί η πανδημία και τις καταστροφικές συνέπειές της στην υγεία και την οικονομία. Ο δεύτερος γύρος lockdown και περιορισμών που εφαρμόζουν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δεν γίνεται δεκτός με το ίδιο επίπεδο συναίνεσης, όπως είχε γίνει την περασμένη άνοιξη. Δεξιά λαϊκιστικά κόμματα αλλά και μεγάλοι επιχειρηματικοί παράγοντες «πατάνε πάνω» στην κόπωση των ανθρώπων και στην εμβάθυνση της οικονομικής κρίσης ώστε να μπορέσουν να παραπληροφορήσουν και να διασπείρουν ψεύτικες ειδήσεις, υποβαθμίζοντας έτσι την πραγματική απειλή για την υγεία που θέτει ο Covid-19.

Τα δεξιά λαϊκιστικά κόμματα που δεν είναι στην εξουσία διαχειρίζονται το χάος και τα δεινά που προκαλεί ο ιός με σκοπό να αποσταθεροποιήσουν τις υπάρχουσες κυβερνήσεις. Για τις μεγάλες επιχειρήσεις, ο στόχος είναι να διατηρηθεί η καταναλωτική δύναμη και η κατανάλωση υψηλά, ανεξάρτητα από το ανθρώπινο κόστος. Τα ισχυρά οικονομικά συμφέροντα φοβούνται επίσης ότι ο ρόλος του κράτους στην οικονομία μπορεί να αυξηθεί, κάτι που θα αφαιρούσε ισχύ, αλλά και πλούτο από τα χέρια των λίγων για να προστατεύσει την υγεία και την οικονομική ασφάλεια των πολλών.

Προτάσεις για χαλάρωση των περιοριστικών μέτρων και υπέρ του να αφεθεί ο ιός «να κάνει τον κύκλο του», υπό τον χαρακτηρισμό της «ανοσίας της αγέλης» επανέρχονται και κερδίζουν και πάλι έδαφος, παρά την έλλειψη επιστημονικών στοιχείων που να τις υποστηρίζουν, και παρά τις προειδοποιήσεις ότι με αυτόν τον τρόπο εκατομμύρια Ευρωπαίοι θα μπορούσαν να πεθάνουν, ιδιαίτερα ηλικιωμένοι, άνθρωποι με υποκείμενα νοσήματα, εργαζόμενοι σε βασικούς τομείς, άτομα που ανήκουν σε φυλετικές μειονότητες και μετανάστες.

Ο Τραμπ είναι ένας ισχυρός σύμμαχος αυτών των άθλιων και καταστροφικών συμφερόντων που στέκεται στο επίκεντρο της παγκόσμιας σκηνής. Ακόμα και μετά που κόλλησε τον ιό και κατέληξε στο νοσοκομείο, κατάφερε να πουλήσει την ανάρρωσή του ως «απόδειξη» ότι ο Covid-19 δεν είναι δα και μεγάλη υπόθεση. Υποσχέθηκε μάλιστα ότι όλοι οι Αμερικανοί θα «θεραπευτούν» όπως και εκείνος. Ο αδιανόητος υπαινιγμός βεβαίως εδώ είναι ότι ότι οι απλοί Αμερικανοί θα είχαν το ίδιο επίπεδο νοσοκομειακών παροχών και πειραματικών φαρμάκων που χρησιμοποιήθηκαν για να σώσουν τη ζωή ενός προέδρου των ΗΠΑ.

Καθ ‘όλη τη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας, ο Τραμπ πραγματοποίησε μαζικές συγκεντρώσεις σε περιοχές όπου οι μολύνσεις από Covid-19 αυξάνονται. Στις συγκεντρώσεις του δεν τηρούνταν σχεδόν καθόλου αποστάσεις, ενώ στο κοινό ήταν ορατές ελάχιστες μάσκες. Ο πρόεδρος λέει από την πλευρά του λέει ότι θα κρατήσει την οικονομία των ΗΠΑ ανοιχτή με κάθε κόστος. Τα μηνύματά του υποβαθμίζουν τη σοβαρότητα της πανδημίας και περιέχουν πολλά υπονοούμενα υπέρ της θεωρίας της «ανοσίας της αγέλης».

Όμως η πραγματικότητα τον διαψεύδει, αφού αυτό που δείχνει είναι ότι ο Τραμπ δεν μπόρεσε να προστατεύσει την υγεία των Αμερικανών – σχεδόν 240.000 άνθρωποι πέθαναν από τον Covid-19 στις ΗΠΑ μέχρι στιγμής. Παράλληλα όμως, απέτυχε να προστατεύσει τους εργαζόμενους και από την οικονομική κρίση. Όταν φτάνουμε στην ανάγκη για συγκεκριμένες πολιτικές προτάσεις, οι ομιλίες στις εκστρατείες του Τραμπ είναι ασυνάρτητα παραληρήματα που αναδεικνύουν όλα τα χαρακτηριστικά της ανικανότητας, μαζί με αποχρώσεις φυλετικής μισαλλοδοξίας, σοβινισμού και απόλυτη έλλειψη σεβασμού στην ανθρώπινη ζωή.

Η αντίθεση με τον Μπάιντεν δεν θα μπορούσε να είναι εντονότερη. Ο Δημοκρατικός προεδρικός υποψήφιος φορά επιμελώς τη μάσκα του και συναντά μόνο έναν μικρό αριθμό ανθρώπων κάθε φορά, ακολουθώντας τους κανόνες τήρησης των κοινωνικών αποστάσεων. Επικεντρώνει την εκστρατεία του σε ένα μήνυμα συμπόνοιας για όλους εκείνους τους Αμερικανούς που έχασαν τους αγαπημένους τους στην πανδημία, και για την πλειονότητα που έχουν πληγεί σοβαρά από την οικονομική ύφεση. Ο Μπάιντεν υπόσχεται να πάρει τον ιό στα σοβαρά και να εργαστεί για ένα ασφαλές άνοιγμα της οικονομίας που δεν θέτει τις θέσεις εργασίας σε προτεραιότητα έναντι των ανθρώπινων ζωών.

Υπόσχεται να επεκτείνει το Obamacare (προγραμμα του Obama για ευρύτερη πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας) έτσι ώστε όλοι να μπορούν να προστατευτούν από την χειρότερη επίπτωση του ιού και να έχουν πρόσβαση σε ποιοτική υγειονομική περίθαλψη. Τα σχέδιά του περιλαμβάνουν σημαντικές επενδύσεις για τη δημιουργία θέσεων εργασίας στην πράσινη οικονομία, έργα υποδομής, φροντίδα και εκπαίδευση, και για τη μείωση των φυλετικών ανισοτήτων στην οικονομία. Αυτές οι επενδύσεις θα χρηματοδοτηθούν από σημαντικές αυξήσεις της φορολογίας σε εταιρείες και σε υψηλά εισοδήματα με στόχο τους πλούσιους, αντιστρέφοντας έτσι στην πράξη τις πολιτικές του Τραμπ υπέρ των πλουσίων. Ο Μπάιντεν επέλεξε την Καμάλα Χάρις ως υποψήφια αντιπρόεδρο, γεγονός που αυξάνει τις πιθανότητες να δούμε στο μέλλον και την πρώτη γυναίκα πρόεδρο των ΗΠΑ.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το πρόγραμμα των Biden και Harris είναι ένα από τα πιο αριστερά προγράμματα που έχουμε δει από το Δημοκρατικό Κόμμα των ΗΠΑ εδώ και πολύ καιρό. Η Αριστερά του Δημοκρατικού Κόμματος υποστήριξε σθεναρά τον Μπάιντεν. Σε αντίθεση με το 2016, προέκυψε μια νέα συναίνεση μεταξύ της αριστεράς και του κέντρου του κόμματος, για την καταπολέμηση της πιθανότητας μιας δεύτερης θητείας του Τραμπ και για τη χάραξη αποτελεσματικών πολιτικών για τις εργατικές τάξεις και για τους έγχρωμους ανθρώπους, και οι δύο αυτές κατηγορίες υποφέρουν υπό το βάρος των αυξανόμενων ανισοτήτων σε ένα σκληρό νεοφιλελεύθερο περιβάλλον.

Μια ενδεχόμενη νίκη του Τραμπ θα ήταν κακή είδηση για την Ευρώπη, αλλά και για τον υπόλοιπο κόσμο. Ο Τραμπ αντιτάσσεται έντονα σε μια συντονισμένη διεθνή απάντηση στην πανδημία και βλέπει τον αγώνα για ένα εμβόλιο ως ανταγωνισμό ελεύθερης αγοράς για την «επιβίωση του καταλληλότερου». Ο πιο ισχυρός νταής (ο ίδιος δηλαδή) βιάζεται να εξασφαλίσει δόσεις για τους δικούς του ανθρώπους, ενώ άλλες χώρες αφήνονται να υπερασπιστούν τον εαυτό τους. Η αντίδραση ενάντια στα απαραίτητα ενισχυτικά μέτρα για τη δημόσια υγεία και τα αρνητικά μηνύματα που υποβαθμίζουν τον ιό και τροφοδοτούν την κοινωνική δυσαρέσκεια στην Ευρώπη θα αυξάνονται συνεχώς εάν οι καιροσκόποι που «πατάνε» σε αυτά τα αισθήματα μπορούν να βασίζονται και στην υποστήριξη του πιο ισχυρού αρχηγού κράτους στον δυτικό κόσμο.

Ο Τραμπ, όπως και ο Πούτιν, είναι έτοιμος να εκμεταλλευτεί τις εσωτερικές διαιρέσεις της Ευρώπης προς όφελός του: δεν ενδιαφέρεται για μια ισχυρή Ευρώπη που θα μπορούσε να αναπτυχθεί με σχετική αυτονομία από τη συνεχώς μειούμενη ισχύ της Αμερικής. Και είναι μόνο μια ισχυρή Ευρώπη αυτή που θα μπορούσε να προσφέρει μια συντονισμένη υγειονομική απάντηση ώστε να αποτρέψει την καταστροφή μέχρι να γίνει διαθέσιμο είτε το εμβόλιο ή μια θεραπεία για τον Covid-19. Χωρίς συναίνεση μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών, θα είναι δύσκολο να συμφωνηθεί η δημιουργία ενός Ταμείου Ανάκαμψης που θα απομακρυνθεί από τις τοξικές αρχές της λιτότητας και της δημοσιονομικής πειθαρχίας, και θα κινηθεί προς ένα New Deal που θα θέτει τους εργαζόμενους και τους απλούς πολίτες στο επίκεντρο της οικονομίας.

Μια προεδρία του Μπάιντεν πιθανότατα θα παίξει σταθεροποιητικό ρόλο στην Ευρώπη και θα μπορούσε να ανοίξει τον δρόμο για την αναβίωση των μεταπολεμικών αρχών του προστατευτισμού, σε μια εποχή που η κοινωνική συνοχή και η πολιτική σταθερότητα απειλούνται από μια νεοφιλελεύθερη οικονομία που ευνοεί τα κέρδη έναντι των ανθρώπων.

* Ο Βίτο Λατέρζα είναι ανθρωπολόγος και πολιτικός αναλυτής με βάση το Πανεπιστήμιο του Agder στη Νορβηγία. Είναι αρχισυντάκτης του ιστολογίου Corona Times και γράφει τακτικά σε διεθνή μέσα ενημέρωσης όπως το Al Jazeera English, το Boston Review και το Foreign Affairs. O λογαριασμός του στο twitter είναι το @vitolaterza09

** Το άρθρο αναμεταδίδεται στα αγγλικά μέσω του medium.com

Τα άρθρα που δημοσιεύονται στην κατηγορία «Απόψεις» εκφράζουν τον/την συντάκτη/τριά τους και οι θέσεις δεν συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του koutipandoras.gr