Βέρνερ Χέρτσογκ: Κυνηγάω τα πυρετώδη όνειρα στη ζωή

Ο Βέρνερ Χέρτσογκ αναφέρεται συχνά πυκνά στον αρχαίο ελληνικό πολιτισµό, θεωρώντας ότι οι επιρροές του έχουν απήχηση στη σύγχρονη εποχή πιο έντονα από ποτέ. Η είδηση του ερχοµού του στην Ελλάδα για µια σχεδόν τρίωρη συζήτηση στη Στέγη του Ιδρύµατος Ωνάση παρουσία κοινού χτύπησε συναγερµό για αρκετούς σινεφίλ που είχαν την ευκαιρία να δουν από κοντά τον µεγάλο δηµιουργό να εξηγεί µερικά βασικά για τον κινηµατογράφο αλλά και τη ζωή.

Την εποµένη τον συναντήσαµε στην Ωνάσειο Βιβλιοθήκη –τον συνόδευε ο θεωρητικός του κινηµατογράφου και φίλος του Πάουλ Χολντενγκρέµπερ που συντόνισε την εκδήλωση στη Στέγη– µαζί µε µερικούς ακόµη φίλους και συναδέλφους και απολαύσαµε την παρακάτω κουβέντα…

Πώς στραφήκατε σε αυτό το είδος σινεµά που εκτός του αυστηρά προσωπικού στίγµατός σας κουβαλάει και το στοιχείο της περιπλάνησης σχεδόν σε όλο τον πλανήτη;

Γεννήθηκα και µεγάλωσα σε ένα µικρό χωριό της Βαυαρίας περικυκλωµένο από µεγάλα βουνά. Μικρός αναρωτιόµουν τι βρίσκεται πίσω από αυτά. Η περιέργειά µου φαντάζοµαι µε οδήγησε στο σινεµά. Η περιέργεια µε παρακίνησε να πάω εκεί όπου η φαντασία δεν έχει τέλος. ∆εν ξέρω αν αυτή η περιπλάνηση καλύπτει κάποιες άλλες ανάγκες µου. Σκεφτείτε ότι ο Φεντερίκο Φελίνι γύρισε όλες τις ταινίες του στη Ρώµη, την οποία δεν αποχωρίστηκε ποτέ. Εγώ έπραξα το ακριβώς αντίθετο.

Είναι αυτό το πιο περίεργο στη ζωή σας;

Εχω κάνει πολλά περίεργα πράγµατα στη ζωή µου. Οπως και στις ταινίες µου. Το σινεµά είναι προέκταση του χαρακτήρα µου. Το σινεµά είναι για µένα ο τρόπος που επικοινωνώ µε τον υπόλοιπο κόσµο. Είναι η γλώσσα που χρησιµοποιώ για να µεταφέρω κατάλληλα όσα πιστεύω και θέλω να πω.

Θεωρείτε τον εαυτό σας καλλιτέχνη;

Οχι, δεν είµαι καλλιτέχνης αλλά στρατιώτης που κρατάει σταθερά µια θέση την οποία πολλοί έχουν εγκαταλείψει. Πρόσφατα η συντακτική οµάδα ενός περιοδικού –νοµίζω ήταν το «Time»– µε συµπεριέλαβε στα πιο επιδραστικά πρόσωπα της ανθρωπότητας. Τους είπα ότι δεν συµφωνώ και πως πρέπει να µε βγάλουν από τη λίστα. Μου απάντησαν ότι η απόφαση είναι δική τους και δεν πρόκειται να αλλάξει.

Ποιους θαυµάζετε;

O Λεωνίδας και οι 300 Σπαρτιάτες του, οι οποίοι παρέµειναν πιστοί τις αρχές τους παρότι ήξεραν ότι τους περιµένει ο θάνατος, είναι για µένα οι αληθινοί ήρωες. Οπως και ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, που όταν τον ρώτησαν τι θα έκανε αν ο πλανήτης είχε µία µέρα ζωής, τους απάντησε: «Θα φύτευα µια µηλιά». Η δική µου απάντηση σε αυτό το ερώτηµα είναι ότι θα ξεκινούσα µια ταινία. Ας ήξερα ότι θα ήταν µόνο µίας µέρας και µάλλον κανείς δεν θα την έβλεπε ποτέ. Οµως το να µην ολοκληρώσεις κάτι δεν είναι δειλία. Το θέµα είναι να ξεκινήσεις, να κάνεις κάτι που έχει νόηµα, ακόµη και σε έναν κόσµο χωρίς νόηµα.

Από τις ταινίες που έχετε γυρίσει ποια είναι η πιο προσωπική σας;

∆εν µπορώ να ξεχωρίσω κάποια. Για µένα υπάρχουν πολλά προσωπικά στοιχεία σε πάρα πολλές από τις ταινίες που έχω κάνει. Ισως πιο προσωπικό να είναι το λογοτεχνικό έργο µου. Τα βιβλία µου έχουν µεγάλο κοµµάτι του εαυτού µου µέσα τους. Το «Walking on ice», ας πούµε, που αφορά το ταξίδι µου Μόναχο – Παρίσι µε τα πόδια για να συµπαρασταθώ στην καλή µου φίλη και ιστορικό κινηµατογράφου Λότε Αϊσνερ, το οποίο θα βγει σε λίγο και στα ελληνικά.

Ποιες βασικές δυνάµεις σάς οδηγούν στο γύρισµα µιας ταινίας;

Ποτέ όταν έκανα µια ταινία δεν είχα ξεκάθαρο πλάνο για το τι θέλω να κάνω. Ας πούµε ότι το κοµµάτι του αυτοσχεδιασµού είναι πολύ έντονο στις ταινίες µου. Μέσα από τις ιστορίες που αφηγήθηκα στην πραγµατικότητα κυνηγούσα την κατάκτηση του άχρηστου. Τα πυρετώδη όνειρα µε µαγνήτιζαν σε όλη την κινηµατογραφική διαδροµή µου. Αυτά κυνηγάω µια ζωή. Χωρίς ξεκάθαρο σχέδιο και προσανατολισµό αλλά µε απόλυτη, ολοκληρωτική αφοσίωση.

Η τελευταία σας ταινία όµως ήταν ένα ντοκιµαντέρ για τον Γκορµπατσόφ. Τι σας οδήγησε στην απόφαση αυτή;

Η ταινία που συν-σκηνοθέτησα µε τον Αντρέ Σίγκερκι έχει τίτλο «Συναντώντας τον Γκορµπατσόφ» (σ.σ.: προβλήθηκε πρόσφατα στο Φεστιβάλ Ντοκιµαντέρ Θεσσαλονίκης). Είναι µια πολύ αγαπηµένη µου δηµιουργία. Ο λόγος είναι ότι απεικονίζει µε απόλυτη ειλικρίνεια έναν σπουδαίο ηγέτη που θαυµάζω απεριόριστα. Ο Γκορµπατσόφ άσκησε την πολιτική του και κυρίως έδρασε µε ενωτικά κριτήρια. Ενας ακόµη λόγος που τον θαυµάζω είναι πως ήταν υπέρ της επανένωσης της Γερµανίας, ενώ και η αγαπηµένη µου σύζυγος κατάγεται από την πρώην ΕΣΣ∆.

Αλλες ταινίες θα κάνετε;

Εχω σχεδόν έτοιµες ακόµη τρεις ταινίες, µε τη µία µάλιστα να είναι όχι µόνο γυρισµένη στην Ιαπωνία αλλά και να «µιλάει» ιαπωνικά.