Βάσις, Φρουρά, Εξηκονταρχία Πρεβέζης, την Κυριακή θ’ ακούσουμε την μπάντα

Εγώ την έμαθα το 2004 από τους Πρεβεζάνους φίλους μου. Τότε, ουδόλως με απασχολούσε η τύχη του ερωτιάρη μητροπολίτη και την ύπαρξη του αγάλματος την αγνοούσα. Ετσι, προτού την προσπεράσω το μόνο που ήθελα ήταν να δω το σημείο όπου έβαλε τέλος στη δική του ιστορία ο λυρικός ποιητής. Σύντομα όμως με μάγεψε αυτός ο τόπος, καθώς θαύμαζα το φυσικό κάλλος της ευρύτερης περιοχής και δοκίμαζα τα γλυκά κουταλιού της Λένας και τις λαχταριστές ψαροσυνταγές του Λάμια στη Λασκάρα, ενώ σεργιανίζοντας στα στενά της μάθαινα από τον Σπύρο ότι η Πρέβεζα είναι επίσης η πόλη όπου έζησε ο Γιάννης Μόραλης τη δεκαετία του ’20, ότι εκεί περνούσε κάποια διαστήματα σε ώριμη ηλικία ο Νίκος Εγγονόπουλος και πως από αυτό το νοτιοδυτικό λιμάνι της Ηπείρου ο φωτογράφος Νίκος Οικονομόπουλος εξορμούσε στον κόσμο φωτογραφίζοντάς τον με έγνοια.

Εκεί όπου ο Οκτάβιος κέρδισε την αθανασία

Με την Πρέβεζα με συνδέει μια ανεξάντλητη δεξαμενή ανεκτίμητων συγκινήσεων με τους μύθους της, τους αφανείς ήρωες και τους αυτοκράτορες, αλλά και με τους ανθρώπους της που με ξεναγούν στη γειτονική Νικόπολη, πιο πέρα στην αρχαία Κασσώπη, στον Αχέροντα, στις παραλίες της, τις πολυάριθμες λιμνοθάλασσές της, στα διβάρια της, τα στενά δρομάκια της και τις αυλές της.

Από τη Στερεά Ελλάδα περνάς στην Ηπειρο μέσω της υποθαλάσσιας σήραγγας του Ακτίου. Η Πρέβεζα είναι χτισμένη σε στρατηγικό σημείο στην είσοδο του Αμβρακικού κόλπου και το όνομά της σημαίνει πέρασμα. Την οροθετούν το Ιόνιο από τη μια μεριά και από την άλλη ο Αμβρακικός των 400 τ.χλμ. και των δελφινιών, ένας από τους μεγαλύτερους υγρότοπους στην Ελλάδα. Θάλασσα παντού! Σαν να ’σαι σε νησί. Μέχρι τη γραφική Πάργα κόλποι και κολπίσκοι, όρμοι και αμμουδιές συνθέτουν τα εξήντα χιλιόμετρα της ακτογραμμής του ομώνυμου νομού, όσα είναι και τα δυτικά του σύνορα που βρέχονται από το Ιόνιο πέλαγος.

Εξόριστε ποιητή, στον αιώνα σου λέγε τι βλέπεις

Από τον Βορρά η Hπειρος συνδέεται με την υπόλοιπη Ελλάδα μέσω της Εγνατίας οδού. Ταξιδεύοντας μέσα στην Πίνδο, μετά τα Γιάννενα παίρνεις την εθνική οδό Φιλιππιάδας-Πρεβέζης και μπαίνεις στην πόλη από τη βόρεια πλευρά της. Η σωστή κίνηση είναι να μην προχωρήσεις προς τον κόμβο «Φόρος» (τοπωνύμιο απομεινάρι της οθωμανικής περιόδου), αλλά να κινηθείς βορειοανατολικά για την πιο όμορφη εισαγωγή. Αφού στρίψεις αριστερά στο στρατόπεδο που βλέπεις μπροστά σου, θα διασχίσεις την τοποθεσία Βαθύ, θα περάσεις από τον προμαχώνα της Βρυσούλας και θα κυκλώσεις την πόλη από την ανατολική της πλευρά, αυτή που αγγίζει στα νερά του Αμβρακικού κόλπου. Το Βαθύ, «ο Ηλίας Βενέζης το έχει χαρακτηρίσει νορβηγικό φιόρδ», μου είπε ο Σπύρος και πράγματι είναι. Εδώ γράφτηκε και η ιστορία που έχει ταυτίσει την πόλη με τον Κώστα Καρυωτάκη.

«“Το ανθρώπινο είδος δεν αντέχει πολλή πραγματικότητα” λέει ο Ελιοτ» συμπληρώνει ο Πρεβεζάνος φίλος μου, δείχνοντάς μου την αναθηματική επιγραφή για τον ποιητή, μια φράση που επαναλαμβάνει συχνά σχολιάζοντας στοχαστικά τα όσα περί κοινωνικοπολιτικής πραγματικότητας, και του καθενός μας τα εσώψυχα, προκύπτουν ενίοτε στις κουβέντες κάτω από τη μανταρινιά της αυλής του, δυο δρασκελιές από την τοποθεσία Βρυσούλα. Στη Βρυσούλα βρισκόταν κάποτε το καφενείο του Καλλίνικου. Την 21η Ιουλίου 1928 ο Κώστας Καρυωτάκης πήγε στο παραλιακό καφενείο, ήπιε μια βυσσινάδα, ζήτησε ένα τσιγάρο και μια κόλλα χαρτί, περπάτησε μια απόσταση περίπου 400 μέτρων προς τη θέση Βαθύ της Μαργαρώνας, ξάπλωσε κάτω από έναν ευκάλυπτο και αυτοκτόνησε με ένα περίστροφο (σ.σ.: το πιστόλι, οι σφαίρες και η αποχαιρετιστήρια επιστολή του εκτίθενται σήμερα στο Μουσείο Μπενάκη).

Στο ιστορικό κέντρο της πόλης, στα στενά του Σεϊτάν Παζάρ, βρίσκεται το σπίτι όπου έζησε ο ποιητής και τους Πρεβεζάνους τελευταία απασχολεί η ανάδειξή του, αν και λίγα μέτρα από την αυλόπορτά του υπάρχει ήδη εδώ και χρόνια η προτομή του, ενώ συχνά τον τιμούν ποικιλοτρόπως για την προσφορά του στα γράμματα. Και ας έζησε εδώ μόνο λίγες εβδομάδες. Η Πρέβεζα, αν και μικρή πόλη, έχει πλούσια πολιτιστική δράση. Περπατώντας στον παραλιακό άξονά της από το λιμάνι προς την Κυανή Ακτή σε υποδέχονται δυο αρχιτεκτονικά στολίδια της, το Οθωμανικό Διοικητήριο και το κτίριο της Εθνικής Τραπέζης, όπου συχνά το καλοκαίρι πέφτεις πάνω σε εκθέσεις καλλιτεχνών της πόλης και πλήθος άλλων εκδηλώσεων. Αν δεν σε ξελογιάσουν οι μυρωδιές των ουζερί που κρύβονται στα κάθετα γραφικά δρομάκια, φτάνεις στα ιαματικά λουτρά της με το κατάφυτο καφενείο και λίγο παραπάνω στο Δημοτικό Κηποθέατρο όπου, μεταξύ άλλων δράσεων, πραγματοποιείται ετησίως το περίφημο Ευρωπαϊκό Φεστιβάλ Τζαζ.

Πρόσκληση σε γεύμα με τις νοστιμότερες γαρίδες του κόσμου

Αν μια μέρα δεν πας για μπάνιο στο Αλωνάκι, στο Καλαμίτσι ή στο Μονολίθι και βουτήξεις στην Κυανή Ακτή, στο έμπα του Αμβρακικού, περπατώντας την ενός περίπου χιλιομέτρου απόσταση με τους πανύψηλους ευκαλύπτους και τις αρχαίες βενετσιάνικες ελιές, θα σε ανταμείψει το ηλιοβασίλεμα στο Κάστρο του Παντοκράτορα και ίσως πετύχεις και εκεί μια καλλιτεχνική εκδήλωση. Στην αρχαία Νικόπολη πρόσφατα έχει εμφανιστεί δύο φορές ο Βιμ Μέρτενς, ενώ συναυλίες και θεατρικές παραστάσεις διοργανώνονται και στα ερείπια της αρχαίας Κασσώπης. Στην Κασσώπη η θέα κόβει την ανάσα καθώς ο χάρτης ζωντανεύει μπροστά στα μάτια σου, με τον Αμβρακικό κόλπο και το Ιόνιο πέλαγος να απλώνονται στα πόδια σου. Βρίσκεται στην πλαγιά του Ζαλόγγου, στο ιστορικό βουνό που το 1803 οι Σουλιώτισσες έσυραν τραγουδώντας τον τελευταίο τους χορό.

Το καλοκαίρι η πόλη σουλατσάρει σε δυο δρόμους πάνω από το λιμάνι. Είναι η αγορά του ιστορικού κέντρου. Το μέρος όπου θα πιεις έναν καφέ είναι το Ρολόι. Ο Πύργος του Ρολογιού, ένα ακόμη αρχιτεκτονικό στολίδι της Πρέβεζας, είναι το πιο γνωστό σημείο συνάντησης για όλους. Παραδίπλα βρίσκεται και το εξαιρετικό Αμπαλί, το κατάστημα της Ευτυχίας, όπου θα βρεις τα πιο γουστόζικα ρούχα και κοσμήματα της πόλης, προτού μπεις στο γραφικό καλντερίμι του Σεϊτάν Παζάρ. Εκεί, στο κουρείο του Τιμολέοντα κουρεύτηκε φέτος ο Μέρτενς πριν από τη συναυλία στη Νικόπολη. Για ουζάκι και φρέσκο ψάρι έχεις πολλές επιλογές στα γύρω στενά. Πάντως τις πιο καλοψημένες σαρδέλες θα τις βρεις στου Αμβρόσιου και τις πιο νόστιμες γαρίδες του κόσμου, που τις βγάζει ο Αμβρακικός, τις ψήνει η Λένα στου Ζώη!

Εξαιτίας μάλλον της αυτοκτονίας του Καρυωτάκη, προτού γνωρίσω την Πρέβεζα είχα φτιάξει στο μυαλό μου μια σκοτεινή και μίζερη εικόνα για την πόλη. Ημουν σίγουρη πως δεν μπορεί να ’ναι αλλιώς μια πόλη όπου ύστερα από μόνο τριάντα δύο ημέρες διαμονής εκεί αυτοκτόνησε ένας ποιητής. Ε, λοιπόν, ουδεμία σχέση με την πραγματικότητα είχε η προκατειλημμένη φαντασίωσή μου. Ακόμη και τον χειμώνα που ερημώνει η Πρέβεζα με γοητεύει ως μια «καθωσπρέπει» επαρχιακή πόλη του καιρού μας με πολλές πληγές ανοιχτές που παλεύει να κρατηθεί ζωντανή μέχρι το επόμενο καλοκαίρι.