Newsroom

Newsroom

Ο B. A. Mότσαρτ άκουγε μόνο τη φωνή της ιδιοφυίας του

Μουσικής

motsart

Όσο μελετάει κανείς τις μεγάλες μορφές της Μουσικής, τόσο πιο εκστατικός στέκεται μπροστά στο θαύμα αυτό που λέγεται Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ, που ούτε ξεπεράστηκε, ούτε μπορεί να ξεπεραστεί ποτέ. Υπάρχουν σίγουρα και άλλοι πολλοί μεγάλοι μουσικοί, που αποσπούν το θαυμασμό μας, αλλά κανένας δεν μπόρεσε να αγκαλιάσει τη μουσική στο σύνολο της, έτσι όπως ο Μότσαρτ. Κανένας δεν μπόρεσε να τα αγγίξει όλα και να τα φέρει όλα στην ίδια τελειότητα, να ασχοληθεί με όλα τα είδη της μουσικής, χωρίς να μπορεί κανείς να πει ότι εδώ ή εκεί υστέρησε, ότι εδώ ή εκεί πέτυχε περισσότερο. Παντού είναι διάχυτη η μεγαλοφυία του.

Είναι γενικώς σύνηθες ακόμα και σήμερα να θεωρείται ο Μότσαρτ ένας τυπικός εκπρόσωπος του Ροκοκό (στις οπτικές τέχνες ο όρος εφαρμόζεται στο λεπτό, διασκεδαστικό στυλ. Η μουσική εφαρμογή αφορά στη διακοσμητική τεχνοτροπία). Βέβαια, η χάρη, η κομψότητα, το φως και η ιλαρότητα της μουσικής του καθιστούν ευεξήγητη μια τέτοια ερμηνεία, ιδίως όταν το έργο του εξετάζεται υπό το πρίσμα της εποχής μας. Oι σύγχρονοί του όμως σκέπτονταν ουσιωδώς διαφορετικά για αυτόν. Τους φαινόταν συχνά δυσνόητος, βαθυστόχαστος, υπερβολικά εξεζητημένος και πολύπλοκος. Όσο παράδοξες και αν βρίσκουμε σήμερα αυτές τις κρίσεις τους, μας δείχνουν εν πάσει περιπτώσει ότι διέκριναν το νεωτεριστικό και το ασυνήθιστο στη μουσική του και ουδόλως έβλεπαν στον πρόσωπο του τον εκπρόσωπο της μουσικής του Ροκοκό που έπλασαν αργότερα οι μεταγενέστεροι από αυτόν.

mozart

Και πράγματι, η ιδιαιτερότητα της τέχνης του δεν αντανακλά τον πνευματικό κόσμο του Ροκοκό, αλλά τα νέα ριζοσπαστικά στοιχεία, ενάντια στα οποία η εποχή του αντιδρούσε με αποστροφή. Ως άνθρωπος ο Μότσαρτ, με τις σκέψεις και τα αισθήματά του, έστεκε πλησιέστερα στην καινοτομία. Όχι βέβαια στην πολιτική επανάσταση που συμπίπτει με τα τελευταία χρόνια της ζωής του (και με την οποία δεν είχε καμία σχέση), αλλά την επανάσταση των κοινωνικών φρονημάτων, των αντιλήψεων, η οποία προμήνυε τις μεγάλες κοινωνικές μεταβολές που συντελέστηκαν στο πεδίο της ευρωπαϊκής πνευματικής ζωής. Μια επανάσταση που βρήκε την αποφασιστική της ηχώ, προπάντων, στους δημιουργικούς ανθρώπους αυτής της εποχής.

Ας μην λησμονούμε άλλωστε ότι ο Μότσαρτ ήταν ο πρώτος μεταξύ των μουσικών που σε όλη του τη ζωή αγωνίστηκε για τη διαφύλαξη της προσωπικής του ελευθερίας. Ο πρώτος που έκανε την τέχνη του απεικόνισμα της προσωπικότητας του και των ιδανικών του. Σε κανέναν καλλιτέχνη της εποχής του δεν βλέπουμε τόσο παραδειγματικά εκπληρωμένο το αξίωμα του Ρουσσώ «Επιστροφή στη Φύση», όπως στο Μότσαρτ γιατί αυτή η ιδέα, που κατά βάθος σημαίνει επιστροφή στον άνθρωπο, στην ανθρώπινη φύση, κυριαρχεί σε όλη τη ζωή και τη δημιουργία του.

 

 

Όλες οι διενέξεις της ζωής του, είναι διενέξεις μεταξύ συμβατικής αφυσικότητας και αναγκών του ανθρώπου ως φυσικής οντότητας και όλες λύνονται με γνώμονα των άνθρωπο και τις ανάγκες του. Μεγαλωμένος στους αυστηρούς τόπους μιας ιερατικής αυλής, στην οποία υπηρετούσε ο πατέρας του, αλλά και ο ίδιος ως υπάλληλος, σπάει τούτα τα δεσμά, όταν αισθάνεται την ανάγκη για αυτό από φυσική επιθυμία για απελευθέρωση. Παντρεύεται, παρά την πατρική θέληση, στην οποία αντιτίθεται γιατί του το υπαγόρευσε η ελεύθερη επιθυμία του. Φιλοδοξία για θέσεις και τίτλους και κάθε είδους αυλοκολακείας (συνηθισμένη συμπεριφορά στους καλλιτέχνες της εποχής του) δεν έχει. Είναι πιστός καθολικός, αλλά και ένας σκεπτικιστής κριτής των διδαχών του κλήρου.

Ό,τι γνωρίζουμε από επιστολές του, από προφορικές του δηλώσεις και από πράξεις και συμπεριφορές, μας δείχνουν έναν άνθρωπο αβίαστης φυσικότητας λόγου, σκέψης και έργου. Δεν έχει τίποτα ψεύτικο και προσποιητό. Αποτελεί μια τέλεια ταύτιση φυσικού και κοινωνικού ανθρώπου. Από αυτή την ταύτιση και μόνο εξηγείται το εκπληκτικά πρόωρο φανέρωμα της μουσικής του ιδιοφυίας (μοναδικό στη μουσική ιστορία), αλλά και η ευκολία με την οποία δημιουργούσε. Σε αυτήν την ταύτιση οφείλεται και το γεγονός ότι έδρεψε θριάμβους όσο κανένας μουσικός της εποχής του, αλλά και το ότι πολεμήθηκε πάρα πολύ. Καθώς αντιμετώπιζε τον κοινωνικό του περίγυρο με τη φυσικότητα ενός παιδιού, δεν μπορούσε να συμβιβαστεί με τις επιταγές του, όσο θα απαιτούσε μια περίλαμπρη καριέρα. Με την αδιόρθωτη αισιοδοξία του, πίστευε ότι θα μπορούσε να ζήσει ως ανεξάρτητος καλλιτέχνης. Ήταν μία αυταπάτη, αφού με την πάροδο των χρόνων το ενδιαφέρον των ανθρώπων είχε μετριαστεί αισθητά και δεν του πρσφερόταν εργασία. Παρ’ όλα αυτά, το παιδί θαύμα έγινε ένας ώριμος καλλιτέχνης που τράβηξε το δικό του δρόμο, αδιαφορώντας για τις κυρίαρχες συνήθειες και αντιλήψεις και υπάκουε μόνο στη φωνή της ιδιοφυίας του.

mozart

Η κατάσταση της ζωής του γινόταν όλο και πιο στενάχωρη. Από χρόνο σε χρόνο απομονωνόταν όλο και περισσότερο. Ο κόσμος δεν έδινε σημασία στην ελευθερία του. Ήταν ένας διάσημος πιανίστας, αλλά υπήρχαν άλλοι περισσότερο προτιμώμενοι από αυτόν. Ήταν ένας διακεκριμένος συνθέτης, υπήρχαν όμως άλλοι δημοφιλέστεροι. Δεν πρέπει λοιπόν να απορούμε για τη σχεδόν χρόνια αθλιότητα της ζωής του. Είχε χρήματα; Τα σκόρπιζε και με τα δυο χέρια και είχε πάντα αφορμές για έξοδα γιατί αγαπούσε τη ζωή. Δεν ήταν άσωτος και ακόλαστος, όπως κατά καιρούς ελέχθη, αλλά απείχε πολύ από το να είναι σεμνότυφος. Γνώριζε τις μεγάλες αξίες, αλλά δεν περιφρονούσε και τα μικροπράγματα της ζωής.

Για όλα τα παραπάνω, συγκρουόταν με  όλους  όσους δεν αναγνώριζαν το ηθικό δικαίωμα της αυτοδιάθεσης. Έβλεπε τον κόσμο μέσα από το πρίσμα των αισθημάτων του τα οποία αποτελούσαν και την κύρια πηγή της δημιουργίας του.

Μετά το θάνατο του, η ανθρωπότητα μετέβαλε την στάση που είχε κρατήσει απέναντι του όσο ζούσε σε απέραντο θαυμασμό. Τα αίτια που κατέστησαν δυνατή αυτή την παγκόσμια αναγνώριση, δεν πρέπει να αναζητηθούν μονάχα στα καθαρά φορμαλιστικά χαρακτηριστικά της τέχνης του: στη χάρη, τη συμμετρία, τη διαύγεια, σε αυτά που ονομάζουμε «όμορφα» της μουσικής του Μότσαρτ. Το φαινόμενο Μότσαρτ εξηγείται κυρίως από το μοναδικό συνδυασμό πνεύματος και φύσης που δίνει στη μουσική του την ανώτερη πνοή, το μέτρο, την ακατάβλητη ζωτικότητα, τη φρεσκάδα και προπάντων την ευθυμία.

Μια ευθυμία που είναι γεμάτη μεγαλοφυία, κάτι το άυλο, το μαγευτικό. Ο Μότσαρτ που ως παιδί είχε την ψυχή του ολοκληρωμένου καλλιτέχνη, διατήρησε και ως καλλιτέχνης την ψυχή του αιώνιου παιδιού.

Πηγή: Περιοδικό Μουσική Κίνηση, Αρ. Τεύχους 87

 

 

 

 

Μητσοτάκης: Σε πανικό στη Βουλή – Αντί για απαντήσεις, επίθεση και «δεν ντρέπεστε» στην αντιπολίτευση (video)

6167665

Μητσοτάκης: Σε πανικό στη Βουλή – Αντί για απαντήσεις, επίθεση και «δεν ντρέπεστε» στην αντιπολίτευση (video)

«Ουδέποτε, δόθηκε καμία εντολή για συγκάλυψη», τόνισε ο Κυριάκος Μητσοτάκης κοιτώντας τους συγγενείς των θυμάτων

Βουλή: Ο λόγος για τα άδεια έδρανα του ΚΚΕ και της Νέας Αριστεράς στην ομιλία της Κωνσταντοπούλου

6167422

Βουλή: Ο λόγος για τα άδεια έδρανα του ΚΚΕ και της Νέας Αριστεράς στην ομιλία της Κωνσταντοπούλου

Μετά την ολοκλήρωση της ομιλίας της Ζωής Κωνσταντοπούλου, οι βουλευτές των δύο κομμάτων επέστρεψαν στις…

Μητσοτάκης: Όλο το παρασκήνιο για τις εκκαθαρίσεις Μπρατάκου και Παπασταύρου

InCollage 20240328 205245331

Μητσοτάκης: Όλο το παρασκήνιο για τις εκκαθαρίσεις Μπρατάκου και Παπασταύρου

O Κυριάκος Μητσοτάκης φαίνεται πως «παραίτησε» τους δύο στενούς του συνεργάτες προκειμένου να μην απολογηθεί…