Αθλητισμός στις φυλακές: Με μια μπάλα για την επανένταξη

Η Λουζίρα αποτελεί την φυλακή με τη χειρότερη φήμη στην Ουγκάντα. Οι έγκλειστοι είναι τριπλάσιοι από τις προδιαγραφές και οι χειρότεροι της χώρας στοιβάζονται ανάμεσα στους τοίχους της. Οι προϋποθέσεις για ένα εκρηκτικό περιβάλλον είναι εκεί, όμως η κατάσταση εκτονώνεται χωρίς μαχαιρώματα και ενέδρες. Λόγω του ποδοσφαίρου. Ένας πρώην αστυνομικός, ο οποίος καταδικάστηκε σε 20 χρόνια για τον φόνο του θείου της πρώην συντρόφου του, βρίσκεται πίσω από το εγχείρημα. Οι ομάδες των κρατούμενων έχουν ονόματα μεγάλων αγγλικών (Λίβερπουλ, Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ κ.ο.κ), έχουν κανονική οργάνωση με διοίκηση, οπαδούς, μεταγραφές, καταστατικό, κανονισμούς. Υπάρχουν παιχνίδια που τα παρακολουθούν όλοι οι τρόφιμοι των φυλακών, οι οποίοι μέσω του ιδιαίτερου πρωταθλήματος δίνουν νόημα στην καθημερινότητά τους, κοινωνικοποιούνται, αθλούνται και βγάζουν την ενέργειά τους δημιουργικά.

Το βραβευμένο πρόγραμμα

Η ιστορία της Λουζίρα έγινε γνωστή από διάφορα ντοκιμαντέρ τα τελευταία χρόνια, όμως δεν είναι η μοναδική περίπτωση που ο αθλητισμός λειτουργεί με αυτόν τον τρόπο στις φυλακές. Η Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Ποδοσφαίρου αποφάσισε να δώσει την διάσταση που του αξίζει, αναδεικνύοντας τη δράση ενός γερμανικού ιδρύματος.

Τα βραβεία της UEFA δεν αφορούν μόνο ποδοσφαιριστές και ομάδες. Πριν από λίγες ημέρες, το πρότζεκτ «Kick-οff for a new life» βγήκε πρώτο στην κατηγορία «UEFA Grassroots Award», παίρνοντας το βραβείο που δίνει η Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία για εγχειρήματα που αφορούν τη «βάση», το ερασιτεχνικό κομμάτι. Οι Γερμανοί του «Kick-off for a new life» χρησιμοποιούν το ποδόσφαιρο ως εργαλείο για την αποκατάσταση των νεαρών φυλακισμένων και προσπαθούν να τους προετοιμάσουν για την επανένταξη στην κοινωνία. Σε συνεργασία με την Γερμανική Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία και αρκετές ομάδες, το πρόγραμμα τρέχει σε 22 φυλακές της χώρας και απασχολεί περίπου 300 τρόφιμους.

«Με τον ίδιο τρόπο που δεν μπορείς να παίξεις ποδόσφαιρο χωρίς κανονισμούς, έτσι και η ζωή στην κοινωνία είναι χτισμένη γύρω από την ανάγκη για κανόνες προκειμένου να ανταπεξέλθεις. Και αυτό διδάσκει αυτό το πρότζεκτ μέσω του ποδοσφαίρου», δήλωσε κατά τη βράβευση ο Έουγκεν Γκέλενμποργκ, υπεύθυνος του προγράμματος. Στην προσπάθειά τους να χτίσουν στα γηπεδάκια των φυλακών μια νέα ζωή, οι διοργανωτές κάνουν κανονικές προπονήσεις και παράλληλα διοργανώνουν εκπαιδευτικά προγράμματα, στοχεύοντας στην ολιστική προσέγγιση των χαρακτήρων. Ο οργανισμός θέλει να τους βοηθήσει σε μια σειρά από παράγοντες όπως η εύρεση εργασίας μετά την αποφυλάκιση, η ένταξη, η αποφυγή της βίας. «Θέλουμε να βελτιώσουμε το επαγγελματικό στάτους και τα προσόντα αυτών των ανθρώπων, τους βαθμούς στα σχολεία και τα πτυχία. Και φυσικά, προσπαθούμε να τους προσφέρουμε τον αθλητισμό ως μια βάση γι’ αυτό», πρόσθεσε ο Γκέλενμποργκ.

Η περίπτωση του Τανάγια Σαμ

Δεν είναι όμως μόνο το ποδόσφαιρο ή το μπάσκετ, το οποίο έβαλε στη ζωή των κρατούμενων των φυλακών Κορυδαλλού ο παίκτης του Παναθηναϊκού, Νίκος Παππάς, δωρίζοντας ένα γηπεδάκι. Η ιστορία του Τανάγια Σαμ, την οποία ο ίδιος διηγήθηκε στον Independent, είναι χαρακτηριστική. Από τα 14 μέχρι τα 21 η ζωή του είχε πάρει άσχημη τροχιά. Ξεκίνησε πουλώντας μαριχουάνα και σύντομα έμπλεξε με συμμορίες. Πέρασε μικρά διαστήματα στη φυλακή και το 2005 καταδικάστηκε σε εννιά χρόνια για οπλοκατοχή. Ήταν εκείνη η καταδίκη, που γύρισε τον διακόπτη. «Ήμουν αποφασισμένος να σπάσω τον κύκλο, οπότε έκατσα και έγραψα ένα πλάνο με τα πράγματα που θα προσπαθούσα να κάνω από τη μέρα της αποφυλάκισης. Μετά από δύο χρόνια είχα την ευκαιρία να διαχειρίζομαι μια αθλητική ακαδημία μέσα στην φυλακή. Μου πρόσφερε μια σπουδαία πλατφόρμα για να προσεγγίζω τρόφιμους μέσα από ένα πρόγραμμα έξι εβδομάδων που περιελάμβανε μπάσκετ, ποδόσφαιρο και κρίκετ, το οποίο τους έδινε νέα προσόντα. Κατέληξα να δουλεύω σε 16 φυλακές σε όλη την Αγγλία», λέει στην αγγλική εφημερίδα. Οι κρατούμενοι ήξεραν ότι είχαν απέναντί τους κάποιον που είχε περάσει ό,τι και εκείνοι και ότι ο αθλητισμός τον βοήθησε να βρει τον δρόμο του. Και ‘κείνος, με τη σειρά του, καταλάβαινε χαρακτήρες και συμπεριφορές. Είχε βρεθεί κάποτε στο ίδιο σημείο. Η χημεία ήταν εξαιρετική.

Σύντομα, ο Τανάγια ξεκίνησε τις ομιλίες σε παραβατικούς νεαρούς εκτός φυλακής που κινδύνευαν να πάρουν τον ίδιο δρόμο με εκείνον και σχεδίασε ένα πρόγραμμα για σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, το οποίο χρησιμοποιεί το κρίκετ ως “εργαλείο” για να προσεγγίσει νέους και να μιλήσει για πράγματα όπως η αντικοινωνική συμπεριφορά και η ευκολία με την οποία μπορεί κάποιος να συνδεθεί με εγκληματικές δραστηριότητες. «Είμαι σε αποστολή: Να κάνω το έγκλημα να ξεθωριάσει και να βοηθήσω τους νεαρούς να καταλάβουν την πραγματικότητα. Ανακάλυψα ότι ο αθλητισμός είναι ένας πολύς καλός τρόπος για να τους επισημαίνεις τα δύσκολα θέματα, αλλά για να νιώθουν καλά τα ίδια τα παιδιά. Τους βοηθά να κατανοήσουν τη σημασία της ύπαρξης υγιούς νοοτροπίας και της σωματικής υγείας».

 

A new initiative has been launched in #Birmingham to help tackle some of the issues young people face in the city. The 12-week programme run by TSA combines sport and education as a learning alternative to steer young people on the right track. #BirminghamUpdates #BUOriginal pic.twitter.com/wixa1bL8vH

— Birmingham Updates (@BhamUpdates) July 31, 2019

 

Ο δρόμος είχε χαραχθεί. Ο Τανάγια ήξερε ότι θα ασχοληθεί με αυτό την υπόλοιπη ζωή του. Πλέον, έχει φτιάξει τη δική του εταιρεία και είναι ο επικεφαλής επταμελούς ομάδας, η οποία ξεκίνησε από το Μπέρμιγχαμ και πλέον έχει επεκταθεί σε όλο το Νησί. Υπολογίζεται ότι ο Σαμ και οι συνεργάτες του έχουν μιλήσει με πάνω από 10.000 παιδιά μέσα σε διάστημα 12 μηνών, έχοντας τον αθλητισμό πάντα στο προσκήνιο: Το κρίκετ, το ποδόσφαιρο, το μπάσκετ, το πινγκ πονγκ, το χάντμπολ. Εργάζονται επίσης και με παιδιά που έχουν βιώσει το έγκλημα στο περιβάλλον τους, ακόμα και στο ίδιο το σπίτι. Λειτουργούν ως μια μορφή ψυχοθεραπείας, με τον αθλητισμό να βοηθάει στην επικοινωνία. «Περνάμε τα δυνατά μηνύματα που θέλουμε, όμως το να το συνδυάζουμε με τον αθλητισμό βοηθά την πληροφορία να εμπεδωθεί καλύτερα. Οι νεαροί μπορούν να ανακουφιστούν, να τρέξουν και να παίξουν, να είναι ξανά παιδιά και να περάσουν καλά. Μέσω του αθλητισμού μπορούν να έχουν αυτές τις συζητήσεις, όμως με κάποιον τρόπο το βάρος τους είναι λιγότερο».

O ρόλος του αθλητισμού στους φυλακισμένους έχει μελετηθεί και αναλυθεί επιστημονικά, όμως οι ανθρώπινες ιστορίες είναι εκείνες που τον κάνουν γνωστό στο ευρύ κοινό, δείχνουν ότι υπάρχουν μορφές προσέγγισης πολύ πιο αποδοτικές για όλους από την ωμή καταστολή και τον φόβο. Όπως, άλλωστε, σημειώνει η καθηγήτρια και ερευνήτρια Ρόζι Μικ, η οποία συνέταξε ανεξάρτητη έκθεση για το Υπουργείο Δικαιοσύνης της Αγγλίας: «Στις φυλακές, όπως και στις κοινότητές μας, ο αντίκτυπος του αθλητισμού μπορεί να αποδειχθεί τεράστιος. Η συμμετοχή όχι μόνο μπορεί να βελτιώσει την υγεία και την συμπεριφορά, αλλά μπορεί επίσης να συμβάλει άμεσα στις προσπάθειες για αποφυγή της επανάληψης, να μειώσει τη βία και τη σύγκρουση, να αναπτύξει δεξιότητες επικοινωνίας και ιδιαίτερα να παράσχει μια ουσιαστική διαδρομή στην εκπαίδευση και την εργασία».