Αθήνα: Ξεχαρβαλωμένη και πλωτή πόλη

Η Τζίνα Σωτηροπούλου, αρχιτέκτονας μηχανικός και υποψήφια δημοτική σύμβουλος για τον Δήμο Αθηναίων με την Ανοιχτή Πόλη, περπάτησε τον «Μεγάλο περίπατο» που έχει στοιχειώσει την καθημερινότητα χιλιάδων κατοίκων, περαστικών και επισκεπτών της Αθήνας. Και μας εξηγεί την επικινδυνότητα του απέραντου εργοταξίου που στήθηκε πρόχειρα, χωρίς κανόνες και χωρίς μέτρα ασφαλείας, όπως και το προβληματικό θεσμικό πλαίσιο ενός πανάκριβου έργου «διαπλάτυνσης πεζοδρομίων» που δεν θα προσθέσει τίποτε στη ζωή μας. Αλλά και τι πρέπει να γίνει «για να μην αποφασίζουν άλλοι τι χρειάζεται η πόλη μας, αλλά εμείς».

«Η οδός Πανεπιστημίου έχει μετατραπεί σε ένα ανεκδιήγητο εργοτάξιο που οπτικοποιεί τις παθογένειες του κράτους και αντικατοπτρίζει την έλλειψη αξιοπιστίας του δήμου. Ισορροπεί ανάμεσα στο χάος, την ασάφεια, την αδιαφάνεια, τη δυσλειτουργία. Αποτελεί πληγή στην αισθητική μας. Η οργάνωση του εργοταξίου είναι προβληματική. Τώρα με τις βροχές ειδικά παρασύρθηκαν οικοδομικά υλικά, διαβρώθηκε το οδόστρωμα, πλημμύρισαν τα τμήματα που έχουν μερικώς ολοκληρωθεί.

Ποιος λογοδοτεί για τη διαχείριση αυτού του τεχνικού έργου; Είναι σαφές ότι δεν τηρείται κανένα μέτρο ασφάλειας και υγείας. Ούτε για τους εργαζόμενους ούτε για τους διερχόμενους. Ορθάνοιχτα εργοτάξια, χωρίς αποτελεσματική και ανθεκτική περίφραξη, κάτω του ελάχιστου ύψους, τυλιγμένα αλλού με πορτοκαλί πλέγματα περίφραξης, αλλού με κοκκινόλευκες ταινίες σήμανσης εμποδίων. Η έκθεση σε κίνδυνο ατυχήματος είναι έκδηλη.

Μπάζα και σκουπίδια στο οδόστρωμα

Δεν υπάρχει χώρος αποθήκευσης υλικών ούτε σαφής τρόπος αποκομιδής αχρήστων. Παντού σκουπίδια, καλώδια, σωλήνες και μπαλαντέζες αφημένα στην τύχη τους, σίδερα εξέχουν επικίνδυνα από το τσιμέντο, μεγάλες ακάλυπτες τρύπες κατά διαστήματα.

Δεν υπάρχουν σαφείς ζώνες μετακίνησης για τους περαστικούς: άνθρωποι σκαρφαλώνουν για να προσεγγίσουν τη στάση του λεωφορείου, ακροβατούν σε κάτι μπαταρισμένες λαμαρίνες για να διασχίσουν τον δρόμο. Τόσο καιρό τίθεται σε κίνδυνο η ασφάλεια όχι μόνο των περαστικών αλλά και των εργαζομένων, ενώ δεν έχουν τοποθετηθεί στηθαία ασφαλείας ούτε έχει γίνει ρύθμιση του ορίου ταχύτητας των αυτοκινήτων για την αποτροπή ατυχημάτων εις βάρος αυτών που βρίσκονται εντός του εργοταξίου.

Σπατάλη εκατομμυρίων

Σπαταλήθηκαν κάποια εκατομμύρια ευρώ στην πρώτη φάση του έργου, που ξεκίνησε το 2020 ως πιλοτική εφαρμογή του εγχειρήματος, για κάτι μπογιές που σηματοδοτούσαν κίνηση και στάση, για μερικούς φοίνικες που δεν παρείχαν καμία σκιά και αποσύρθηκαν άδοξα και για κάτι μεταλλικές ζαρντινιέρες-καθιστικά. Κατόπιν σπαταλήθηκαν άλλα τόσα και άλλα τόσα. Ειλικρινά δεν ξέρουμε πόσα. Κάποιοι λένε ότι αγγίζoυν τα 13 εκατ. ευρώ, άλλοι περισσότερα. Ο δήμαρχος υποστηρίζει σαφώς λιγότερα. Πού είναι λοιπόν ο αναλυτικός προϋπολογισμός και το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης του έργου;

Δεν υπάρχει καν αναρτημένη πινακίδα στο εργοτάξιο με τα βασικά στοιχεία του έργου: ονομασία, αριθμός αδείας ή έγκρισης, κύριος έργου, διευθύνουσα υπηρεσία, μελετητές, ανάδοχοι, προϋπολογισμός, χρονολογία έναρξης και αποπεράτωσης, φωτορεαλιστική απεικόνιση.

Δεν έγινε καμία σοβαρή δημόσια διαβούλευση/συζήτηση με φορείς και πολίτες πριν, κατά τη διάρκεια ή μετά την πιλοτική εφαρμογή του “Μεγάλου περίπατου”. Δεν βγήκαν δημοσίως συμπεράσματα ούτε διεξάχθηκε αρχιτεκτονικός διαγωνισμός, πράγμα απαράδεκτο για ένα έργο τέτοιας κλίμακας στον πιο κεντρικό δρόμο της Αθήνας.

Πώς μπορεί να αλλάξει η ζωή του πολίτη

O αστικός εξοπλισμός είναι κάτω του μετρίου, οι προδιαγραφές των υλικών δεν συνάδουν με τη βιωσιμότητα και το ελάχιστο ενεργειακό αποτύπωμα, η οπτική όχληση από διάσπαρτα ΚΑΦΑΟ, κολονάκια και στύλους δυσάρεστη, ενώ τα πλατάνια και οι θάμνοι φυτεύτηκαν κατακαλόκαιρο, εποχή άκυρη για μεταφυτεύσεις, οπότε ήδη μερικά ξεράθηκαν. Και βέβαια η βιώσιμη αστική κινητικότητα εγκαταλείφθηκε. Καμιά πρόνοια για νέα δημοτικά ΜΜΜ, μέσα σταθερής τροχιάς ή εναλλακτικά μέσα μετακίνησης. Ο ποδηλατόδρομος που είχε αποφασιστεί, τελικά δεν υλοποιήθηκε.

Γιατί να υποστούμε αυτή την ταλαιπωρία τριών χρόνων για μια “διαπλάτυνση πεζοδρομίων”; Τι πραγματικά θα αλλάξει με την ολοκλήρωση της ανάπλασης της Πανεπιστημίου; Τίποτε. Χρειάζονται μεγαλόπνοα έργα βιτρίνας στην Αθήνα τη στιγμή που οι γειτονιές έχουν αφεθεί στην τύχη τους; Κατηγορηματικά όχι. Η προτεραιότητά μας πρέπει να στοχεύσει στην “πίσω αυλή της πόλης” και στις ανάγκες της καθημερινότητας των κατοίκων. Σε μικρές αλλά σύνθετες παρεμβάσεις πολεοδομικής ανασυγκρότησης των γειτονιών με άμεση απαλλοτρίωση χαρακτηρισμένων χώρων και αύξηση των ελεύθερων χώρων σε συνδυασμό με αναβάθμιση των κοινωνικών υποδομών. Με τη δημιουργία ενεργειακών κοινοτήτων. Με επένδυση σε κοινωνική κατοικία, δημοτικούς παιδικούς σταθμούς, ιατρεία, αθλητικές εγκαταστάσεις, πολιτιστικούς χώρους.

Σχεδιασμός με καινοτόμα συμμετοχικά εργαλεία

Να διαμορφώσουμε μια περιβαλλοντικά και κοινωνικά βιώσιμη και ανθεκτική πόλη. Και κυρίως να απευθυνθούμε στους δημότες με τη χρήση καινοτόμων συμμετοχικών εργαλείων όπως ο συμμετοχικός προϋπολογισμός και σχεδιασμός αναφορικά με τις αστικές παρεμβάσεις στον δημόσιο χώρο της πόλης. Ωστε να μην αποφασίζουν τι χρειάζεται η πόλη μας, αλλά εμείς. Γιατί τελικά ποιος αποφασίζει και σε ποιον ανήκει ο δημόσιος χώρος της πόλης αν όχι στους κατοίκους της; Και πώς μπορούμε όλοι μαζί συλλογικά να τον συνδιαμορφώσουμε;».