ΔΝΤ: Δεν μπαίνουμε σε τρίτο πρόγραμμα χωρίς μεταρρυθμίσεις και βιώσιμο χρέος

Του Αδάμ Γιαννίκου

Σοβαρές αμφιβολίες εγείρει το διοικητικό συμβούλιο του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για το νέο ελληνικό πρόγραμμα διάσωσης και αναστέλλει τη συμμετοχή του σ’ αυτό έως ότου εκπληρωθούν δύο βασικοί όροι για μεταρρυθμίσεις και βιωσιμότητα του χρέους.

Την αποκάλυψη έκανε σήμερα η βρετανική εφημερίδα Financial Times, επικαλούμενη τετρασέλιδο «αυστηρά εμπιστευτικό έγγραφο» του ΔΝΤ, το οποίο αναφέρεται στα αποτελέσματα της δίωρης συνεδρίασης του διοικητικού συμβουλίου την περασμένη Τετάρτη. Σύμφωνα με το πρακτικά της συνεδρίασης, το υψηλό χρέος της Ελλάδας και το κακό ιστορικό στην υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων δεν επιτρέπουν στο ΔΝΤ τη συμμετοχή του στο νέο πρόγραμμα βοήθειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Όπως έχουν τα πράγματα αυτή τη στιγμή, η Ελλάδα δεν ικανοποιεί δύο από τα τέσσερα κριτήρια που θέτει το ταμείο για έκτακτη συμμετοχή σε διασώσεις μεγαλύτερης κλίμακας. Αυτά είναι η «θεσμική και πολιτική ικανότητα» για μεταρρυθμίσεις και η «μεσοπρόθεσμη βιωσιμότητα» του χρέους.

Αν και το ΔΝΤ θα συμμετάσχει στις τρέχουσες διαπραγματεύσεις ώστε να διασφαλίσει ότι το νέο πακέτο βοήθειας συμβαδίζει με τους κανονισμούς του, δεν μπορεί προς το παρόν να ανάψει το πράσινο φως ώστε να υπάρξει άμεση συμφωνία σε τεχνικό επίπεδο, καθώς τα στελέχη του δεν γνωρίζουν αν θα εκπληρωθούν τα δύο κριτήρια έως το φθινόπωρο. Αυτό σημαίνει ότι, ενώ τα στελέχη του θα πηγαινοέρχονται στην Αθήνα, θα πάρει αρκετούς μήνες -πιθανόν έως και το 2016- ώστε το Ταμείο να αποφασίσει για τη συμμετοχή του στο πρόγραμμα.

Ο γερμανικός παράγοντας

Σύμφωνα με το απόρρητο έγγραφο, το ΔΝΤ θα είναι σε θέση να αποφασίσει σε «δεύτερο στάδιο» αν θα συμμετάσχει στο πρόγραμμα βοήθειας, μόνο στην περίπτωση που η Ελλάδα συναινέσει μεν στην εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων, η Ευρωζώνη προβεί δε στην ανακούφιση του ελληνικού χρέους.

Όπως σημειώνουν, ωστόσο, οι Financial Times, οι δύο συγκεκριμένες προϋποθέσεις συνιστούν αγκάθι για την Ευρωζώνη, η οποία αρνείται σθεναρά την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους με τη Γερμανία να έχει αποκλείσει οποιαδήποτε σκέψη για ονομαστική μείωση του χρέους (κούρεμα).

Βάσει του εμπιστευτικού εγγράφου, ο εκπρόσωπος της Γερμανίας στο δ.σ. του ΔΝΤ υποστήριξε ότι «θα προτιμούσε το Ταμείο να κινηθεί παράλληλα» με την Ευρωζώνη κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων.

Ως γνωστόν στη Γερμανία, κυβερνητικοί αξιωματούχοι έχουν δηλώσει εδώ και καιρό και επανειλημμένως ότι θα είναι αδύνατον να λάβουν την έγκριση της Bundestag για νέο πρόγραμμα χωρίς την επίσημη συμμετοχή σ’ αυτό του ΔΝΤ, πόσο όταν κανείς ζητά την έγκριση εντός ολίγων εβδομάδων πακέτου διάσωσης ύψους 86 δισ. ευρώ.

Ο ελληνικός παράγοντας

Στον αντίποδα, αρκετές μη ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Βραζιλία και ο Καναδάς, προειδοποίησαν για τους κινδύνους που απορρέουν από μία τρίτη συμμετοχή στην ελληνική κρίση.  «Πρέπει να προστατεύσουμε τη φήμη του Ταμείου», φέρεται να ανέφεραν, απευθυνόμενες προς την Κριστίν Λαγκάρντ.

Η συγκεκριμένη εισήγηση του διοικητικού συμβουλίου στην Ουάσιγκτον καθιστά ακόμη πιο περίπλοκη την προσπάθεια επίτευξης συμφωνίας, όπου ο Αλέξης Τσίπρας αντιμετωπίζει ανταρσία από την αριστερή πτέρυγα του ΣΥΡΙΖΑ για τους όρους που συνοδεύουν τη διάσωση, όπως αναφέρουν οι Financial Times.

Το δημοσίευμα αναφέρει πως υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι της Ευρωζώνης επιμένουν ότι η Κριστίν Λαγκάρντ εμφανίζεται θετική στη συμμετοχή του Ταμείου στο νέο ελληνικό πρόγραμμα.

Τα στελέχη του Ταμείου που συνέταξαν την έκθεση παρουσιάζονται από το βρετανικό δημοσίευμα πιο σκεπτικά από την προϊσταμένη τους: «Η Ελλάδα θέλει να αποφασίσει για κάποιες σημαντικές μεταρρυθμίσεις το φθινόπωρο και οι Ευρωπαίοι θέλουν να ασχοληθούν με το ζήτημα του χρέους μετά την πρώτη αξιολόγηση γιατί θέλουν να υπάρξει πρώτα επανοικοδόμηση εμπιστοσύνης. Οι διαφορές μεταξύ του σκεπτικού του ΔΝΤ και των συζητήσεων στην Ευρώπη είναι πολύ μεγάλες».

Έχοντας περιγράψει την προ εβδομάδος απόφαση του ΔΝΤ να διακόψει το δεύτερο πρόγραμμα που έληγε τον Μάρτιο του 2016 και να απαιτήσει από την Ελλάδα να αιτηθεί νέο, το δημοσίευμα δεν παραλείπει να αναφερθεί και στον Γιάνη Βαρουφάκη και την περίφημη ομιλία του στο Λονδίνο, με την οποία περιέγραψε το ρόλο των θεσμών και του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε στις διαπραγματεύσεις. Ο πρώην υπουργός Οικονομικών της Ελλάδας ανέφερε ότι φοβάται πως η ελληνική κυβέρνηση θα αναγκαστεί να προχωρήσει σε νέες οικονομικές μεταρρυθμίσεις με το ΔΝΤ να τραβάει την πρίζα του προγράμματος αργότερα μέσα στο χρόνο.

«Με βάση τους δικούς του κανόνες, το ΔΝΤ δεν μπορεί να συμμετάσχει σε νέα διάσωση. Εννοώ ότι έχουν ήδη παραβιάσει τους κανόνες τους δυο φορές για να το κάνουν, αλλά δεν νομίζω ότι θα το κάνουν και τρίτη φορά», αναφέρονται τα λόγια του Γιάνη Βαρουφάκη, που υποστήριξε ότι «ο δρ. Σόιμπλε και το ΔΝΤ έχουν ένα κοινό συμφέρον: Δεν θέλουν να προχωρήσει αυτή η συμφωνία».

Πάνω απ’ όλα η φήμη του Ταμείου και το ντόμινο

Σ’ αυτό το σημείο αναδεικνύεται μια σημαντική πληροφορία που θέλει εντός του ΔΝΤ το προσωπικό του ταμείου να έχει συσπειρωθεί απέναντι στη Λαγκάρντ και γύρω από την άποψη ότι η φήμη του Ταμείου βρίσκεται στα όρια και πως δεν μπορούν να συμφωνήσουν σε νέο πρόγραμμα χωρίς σημαντικές αλλαγές. Επιπλέον, αναφέρεται χαρακτηριστικά πως η Ελλάδα έχει αναχθεί σε πηγή μνησικακίας ανάμεσα στο προσωπικό και τους μετόχους του οργανισμού. H Λαγκάρντ φέρεται να αναγνωρίζει ότι οι ανησυχίες τους έχουν βάση, αναφέροντας ότι σε οποιαδήποτε νέα εμπλοκή τους θα πρέπει να είναι προσεκτικοί με τη φήμη του Ταμείου.

Εν τέλει, πάν’ απ’ όλα η φήμη του Ταμείου είναι το συμπέρασμα από το δημοσίευμα που υπογράφει ο ανταποκριτής των Financial Times στις Βρυξέλλες, Πίτερ Σπίγκελ. Αναμφίβολα, το ΔΝΤ έχει αρκετό καιρό μπροστά του ώστε να διασφαλίσει τη φήμη του, αφού προηγουμένως έχει καταφέρει να διασώσει τους κατ’ εξοχήν ενδιαφερομένους πελάτες του.

Όπως καταλήγουν οι Financial Times, στις πρώτες φάσεις της ελληνικής κρίσης, το ΔΝΤ είχε αγνοήσει το κριτήριο του χρέους, επικαλούμενο τους κανόνες που του επιτρέπουν να συμμετάσχει σε ένα πρόγραμμα διάσωσης εάν υπάρχει «υψηλό ρίσκο διεθνούς συστημικής διάχυσης».

Όμως, τα στελέχη του ΔΝΤ είπαν στην πιο πρόσφατη συνεδρίαση του διοικητικού συμβουλίου ότι αυτός ο κίνδυνος δεν υφίσταται πλέον καθώς ενδεχόμενη χρεοκοπία της Ελλάδας δεν δύναται πλέον να πλήξει τους ιδιώτες ομολογιούχους, που ελέγχουν πλέον πολύ μικρό μερίδιο του ελληνικού χρέους.

«Το 2010, εφαρμόστηκε ο κανόνας για το συστημικό ρίσκο, καθώς χρειαζόταν αναδιάρθρωση του χρέους που βρισκόταν στα χέρια ιδιωτών για να αποκατασταθεί η βιωσιμότητα, κάτι που θα προκαλούσε τεράστιο ντόμινο», αναφέρουν τα πρακτικά που έχουν στην κατοχή τους οι Βρετανοί. «Στην παρούσα φάση απαιτείται αναδιάρθρωση χρέους που βρίσκεται στα χέρια του επίσημου τομέα και τα στελέχη του ΔΝΤ μπόρεσαν να σκεφτούν ελάχιστες περιπτώσεις που το χρέος στα χέρια του επίσημου τομέα προκαλεί ντόμινο».