Άρης: Η άγνωστη ιστορία του νεαρού… βιβλιοπώλη της Ομόνοιας

114 χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από τη γέννηση του θρυλικού καπετάνιου του ΕΛΑΣ, Άρη Βελουχιώτη.

Με αφρομή την επέτειο της γέννησή του, αξίζει να δούμε την αναφορά της Αύρας Παρτσαλίδου, η οποία σε ένα απόσπασμα του βιβλίου τους της «Αναμνήσεις από τη ζωή της ΟΚΝΕ» (Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 1983), θυμάται την πρώτη φορά που γνώρισε τον Άρη Βελουχιώτη, ή, όπως ήταν το κανονικό του όνομα, τον Θανάση Κλάρα, ως υπάλληλο τότε του Σοσιαλιστικού Βιβλιοπωλείου στην Ομόνοια.

Ακολουθούν αποσπάσματα από το βιβλίο «Αναμνήσεις από τη ζωή της ΟΚΝΕ»:

«Η ΟΚΝΕ έβγαζε τότε την εφημερίδα «Νεολαία». Έβγαινε κάθε βδομάδα, αν θυμάμαι καλά. Τυπωνόταν για πολλά χρόνια στο τυπογραφείο του Παπαδογιάννη στην οδό Ψαρρών. Αιωνίως η οργάνωση ήταν χρεωμένη στο τυπογραφείο. Οι τυπογράφοι, όπως κι’ ο Παπαδόπουλος, ήταν όλοι τους αριστεροί και βάζανε όλη τους την τέχνη για να βγει όμορφη η «Νεολαία». Ένα μεγάλο διάστημα ήταν υπεύθυνη για την εκτύπωσή της Ηλέκτρα [Αποστόλου]. Ξημεροβραδιαζότανε στο τυπογραφείο, μ’ ένα κουλούρι περνούσε τα μεσημέρια και τα βράδια της. Σκυμμένη πάνω στα χαρτιά, έκοβε άρθρα όταν δε χωρούσαν, έγραφε στα γρήγορα συμπληρωματική ύλη όταν είχε κενά.
[…]
Δίπλα στο θεωρητικό περιοδικό του Κόμματος «Κομμουνιστική Επιθεώρηση» έβγαινε το θεωρητικό περιοδικό της ΟΚΝΕ «Ο Νέος Λενινιστής». Πόσες και πόσες φορές δεν είχαμε σκύψει πάνω απ’ τις σελίδες του στην προσπάθεια να κατατοπιστούμε πάνω στα ζητήματα τα θεωρητικά και τα οργανωτικά. Τον τοποθετούσαμε κι’ αυτόν προσεχτικά στή στοίβα, δίπλα, στο «Ριζοσπάστη» και τη «Νεολαία» για μελλοντικό επιμελέστερο διάβασμα. Δίπλα αραδιάζαμε και τα μαρξιστικά βιβλία πού αγοράζαμε απ’ το Σοσιαλιστικό Βιβλιοπωλείο.

Το Σοσιαλιστικό Βιβλιοπωλείο άνοιξε γύρω στο 1928. Ήταν στο αδιέξοδο δρομάκι, κάτω απ’ τις γραμμές του Ηλεκτρικού, κοντά στην Ομόνοια. Παρακολουθούσε τη δουλειά ο Ζεύγος και πολύ ταχτικά περνούσε απ’ εκεί. Ήταν ένα μαγαζάκι με μια μικροσκοπική βιτρίνα δίπλα στην πόρτα. Πουλούσε βιβλία, τα κομματικά περιοδικά και εφημερίδες. Εκεί υπήρχε σε ελληνική μετάφραση το «Κομμουνιστικό Μανιφέστο» με ολοκόκκινο εξώφυλλο, «Κριτική της Πολιτικής Οικονομίας», το «Αντί-ντύρινγκ», το «Τι να κάνουμε», το «Κράτος κι η επανάσταση», «Ο Αριστερισμός» και άλλα μαρξιστικά έργα.

Μια μέρα πέρασα απ’ εκεί παρέα μ’ ένα γνωστό μου και αντί την κοπέλα που ήταν πάντα εκεί, βλέπω ένα νέο στη θέση της. Ήταν χλωμός, λεπτοκαμωμένος, μέτριος στο ανάστημα και με μάτια έξυπνα, αστραφτερά. Φαινόταν στερημένος και ταλαιπωρημένος. Η παρέα μου τον έλεγε Θανάση. Μπροστά, τού έλειπε ένα δόντι κι εγώ λυπόμουνα κάθε φορά που γελούσε, γιατί χαλούσε την ομορφιά του προσώπου του. Καθώς γράφω, περνάει επίμονα απ’ το μυαλό μου ένα τραγούδι που έβγαλε ο λαός στην κατοχή:

Λαμποκοπούν χρυσά σπαθιά
Πέφτουν ντουφέκια ανάρια
Ο Άρης κάνει πόλεμο
Μ’ Αντάρτες παλληκάρια.

Πού να ξέρω τότε πως αυτός ο νέος, που τον κοίταγα με τόση περιέργεια, θα γινόταν μια μέρα ιστορική μορφή, ο πρώτος καπετάνιος τού ΕΛΑΣ, Άρης Βελουχιώτης (Θανάσης Κλάρας).

Βρισκόμουνα στην Κοκκινιά, στον Πειραιά, όταν πρωτάκουσα για τον Άρη. Όλη η Κοκκινιά μιλούσε για τ’ Αντάρτικο που σηκώθηκε στη Ρούμελη. Από στόμα σε στόμα διηγόντουσαν για τα πρώτα κατορθώματά του.

— Περνούσε, που-λες, τ’ αυτοκίνητο απ’ τη στροφή — διηγότανε με πατριωτική περηφάνεια ένας Κοκκινιώτης πούχε πάει για τρόφιμα στη Ρούμελη — και ξαφνικά παρουσιάζονται μπροστά μας οι αντάρτες τού Άρη. Σαν το πουλί βρέθηκαν πάνω στ’ αυτοκίνητο, γυρεύουν τα χαρτιά μας, κάποιον προδότη ψάχνανε.

Άρης, Άρης, Άρης. Ποιος νάναι άραγε αυτός ο Άρης; Ποιος νάναι; Και να που ήταν ο παλιός νεολαίος Θανάσης Κλάρας από τη Λαμία, που τόσες φορές τον είχα ανταμώσει στα παλιά χρόνια στη δουλειά της Κομμουνιστικής Νεολαίας.

Τον είδα τον Άρη στην Ελεύθερη Ελλάδα, εκεί που ο λαός, με απλωμένα διάπλατα τα λάβαρα του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ, κρατούσε στα χέρια του την εξουσία κάτω απ’ τη μύτη του πάνοπλου καταχτητή. Τον είδα πλαισιωμένο από αντάρτες, απ’ τον οπλισμένο λαό του θρυλικού ΕΛΑΣ, που η δόξα του είναι συνυφασμένη με τη δόξα του ηρωϊκού μας Κόμματος, των κομμουνιστών της Ελλάδας. Η φωνή του είχε χοντρύνει, ο ίδιος είχε γίνει τραχύς, δεμένος, αγνώριστος. Μια μεγάλη γενειάδα σκέπαζε το κάτω μέρος του προσώπου του και στο κεφάλι του είχε το μαύρο σκούφο. Η αντάρτικη στολή στεκόταν απάνω του περήφανα. Μαζί του κι ο παλιός του φίλος και συμπατριώτης, που τα παλιά τα χρόνια είχε γαλατάδικο στην οδό Θεμιστοκλέους. Πόσες φορές δεν είχαμε συνεδριάσει οι νεολαίοι στο πατάρι του! Ακολούθησε τον Άρη σ’ όλο τ’ άντάρτικο και στον τραγικό του θάνατο».

Αποσπάσματα όπως έχουν δημοσιευτεί στην katiousa.gr