Αργεντινή 1990: Η ραψωδία του Γιαννάκη

To ασημένιο μετάλλιο από το Ευρωμπάσκετ του Ζάγκρεμπ άστραφτε ακόμη στα στήθη των Ελλήνων διεθνών όταν άναψαν τα φώτα του αρχαίου Λούνα Παρκ για το επετειακό Μουντομπάσκετ του 1990. Ατυχώς η λάμψη θάμπωσε μέσα σε μια στιγμή, όταν ο Νίκος Γκάλης τραυματίστηκε στην ποδοκνημική άρθρωση σε ένα επάρατο φιλικό με την Τσεχοσλοβακία στη Γλυφάδα, ανήμερα των 33ων γενεθλίων του. Η συμμετοχή του στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα αποκλείστηκε και τα γήπεδα στην Αργεντινή γέμισαν με αναστεναγμούς απογοήτευσης για την ελληνική αποστολή και ανακούφισης για τις ξένες. «Εγώ πάντως πιστεύω ότι κάπου τον κρύβετε και σκοπεύετε να τον ξεφουρνίσετε ξαφνικά» έλεγε μεταξύ αστείου και σοβαρού ο Αντόνιο Μιγκέλ Ντίαθ την παραμονή του κρίσιμου αγώνα που θα έστελνε μία από τις δύο ομάδες στον δεύτερο γύρο. Μόνο όταν έγινε η παρουσίαση των ομάδων για το πρώτο τζάμπολ ησύχασε ο –συγχωρεμένος πια– προπονητής της εθνικής Ισπανίας.

Ο Γκάλης έμεινε στη Θεσσαλονίκη, αλλά ο διόσκουρός του έγινε Γιαννάκης και Γκάλης μαζί. Τον οίστρο του «δράκου», ο οποίος σπανίως εμφανιζόταν στο παρκέ δίχως τον διάσημο παρτενέρ του, τον ζήλεψε ολόκληρη η μπασκετική υφήλιος με πρώτους τους αμφιτρύωνες Αργεντινούς. Ο ασυγκράτητος Γιαννάκης έβαλε 23 πόντους στους Αμερικανούς, 31 στους Ισπανούς, 38 και άλλους 30 στους Βραζιλιάνους, 36 στους Αργεντινούς. Δεν ήταν σε θέση να κερδίσει μόνος του ένα παγκόσμιο μετάλλιο, αλλά γνώρισε πρωτοφανή αποθέωση από το κοινό του Λούνα Παρκ όταν αποβλήθηκε με πέντε φάουλ στον αποχαιρετιστήριο αγώνα. Στα 31 του και με υπολοχαγούς τους Παταβούκα, Ιωάννου και Γάσπαρη ο Γιαννάκης έπαιξε το καλύτερο μπάσκετ της καριέρας του.

Η πρεμιέρα στο προάστιο Βίγια Βαγεστέρ του Μπουένος Αϊρες επιφύλαξε ένα θρίλερ που έζησε για πολλά χρόνια στο θυμικό των Ελλήνων φιλάθλων. Απέναντι στην αμιγώς κολεγιακή ομάδα των ΗΠΑ, που είχε αφεντικό τον Μάικ Σιζέφσκι και πρωτοπαλίκαρο τον Αλόνζο Μούρνινγκ, η εθνική μας έφτασε μισή ανάσα από το έπος. Ο Κώστας Παταβούκας επιχείρησε το σουτ της νίκης από απόσταση 20 μέτρων, η μπάλα χόρεψε πάνω στη στεφάνη και ο γοργοπόδαρος Νάσος Γαλακτερός (18 π.) που ακολουθούσε την έσπρωξε στο καλάθι, τη στιγμή που ακουγόταν η κόρνα! Στο πανδαιμόνιο που ακολούθησε ο Ουρουγουανός κομισάριος πήρε την ευθύνη και χαρακτήρισε το λέιαπ εκπρόθεσμο, αποκαρδιώνοντας τους Ελληνες παίκτες και τον δικό μας «κόουτς Κ» Ευθύμη Κιουμουρτζόγλου. Δεν επιτρεπόταν ακόμη ο έλεγχος του βίντεο. Οι Αμερικανοί νίκησαν στην παράταση με 103-95 (89- 89) και το θαύμα πήρε αναβολή για 16 χρόνια αργότερα, πάλι με πρωταγωνιστές τους Γιαννάκη – Σιζέφσκι!

Το τζάμπολ με τους Ισπανούς έγινε μόλις 21 ώρες μετά την ήττα από τις ΗΠΑ, αλλά η απογοήτευση είχε μετουσιωθεί σε πείσμα. Πόσο συχνά βλέπει κανείς δύο συμπαίκτες να ξεπαστρεύουν τον αντίπαλο με δίδυμες 30άρες; Ο Γιαννάκης έβαλε 31, αλλά τη διαφορά την έκανε ο Φάνης Χριστοδούλου με 32 πόντους, 6 τρίποντα και 10 ριμπάουντ, σε ένα απολαυστικό 102-93 που οδήγησε την εθνική μας στην οχτάδα και τους ηττημένους στην απομακρυσμένη Σάλτα, στις παρυφές των Ανδεων. «Επαιξα για το ξενοδοχείο μας» ήταν η ευφυέστατη αποστροφή του ήρωα της βραδιάς. «Σιγά που θα άφηνα την άπλα του Μπουένος Αϊρες για να τρέχω στις Σάλτες»!

Για τον «μπέμπη» ήταν το ματς της ζωής του, μέχρι το επόμενο. Γυρίστε σελίδα και θα καταλάβετε. Απέναντι στους Σοβιετικούς (57-75, Γιαννάκης 22) και τους Γιουγκοσλάβους (67-77, Φασούλας 17) η εθνική μας έχασε το φως της. Ηταν οι μοναδικές αναμετρήσεις στις οποίες παγιδεύτηκε και έμεινε σε χαμηλό σκορ. Μπορεί οι απέναντι να παρατάχτηκαν δίχως Σαμπόνις και Ράτζα, αλλά το δικό μας το κενό ήταν το πλέον δυσαναπλήρωτο. Ωστόσο η τριπλή σύγκρουση με τους Λατινοαμερικανούς στο φινάλε των αγώνων υπενθύμισε το μέταλλο της ελληνικής ομάδας και την κλάση του Γιαννάκη. Η εθνική νίκησε τη Βραζιλία 103-88 και την οικοδέσποινα Αργεντινή 81-78, ηττήθηκε 97-94 από τη συντροφιά του αρχισκόρερ Οσκαρ Σμιντ (34,6 π. μ.ό.) στο ακροτελεύτιο παιχνίδι της και προσγειώθηκε στην τιμητική έκτη θέση. Το χρυσό μετάλλιο κατέληξε στη Γιουγκοσλαβία του Ντούσαν Ιβκοβιτς και των Πέτροβιτς, Κούκοτς, Ντίβατς, Πάσπαλι, Ζντοβτς, Σάβιτς, Κόμαζετς, Ομπράντοβιτς. «Αυτή η ομάδα, πλήρης, θα μπορούσε να διεκδικήσει είσοδο στα πλέι οφ στο ΝΒΑ» έλεγε ο Ντράζεν.

«Σήμερα γελάμε, αλλά φοβάμαι ότι είναι η τελευταία φορά που βρισκόμαστε όλοι μαζί στην ίδια ομάδα» μεμψιμοιρούσε μετά την απονομή του τροπαίου ο «Ντούντα». Και είχε απόλυτο δίκιο, αφού ο εμφύλιος πόλεμος των 140.000 νεκρών ήδη σιγόκαιγε στην πατρίδα του. Οταν ολοκληρώθηκε ο τελικός με το βροντερό 92-75 επί της ΕΣΣΔ ο Βλάντε Ντίβατς έδιωξε από τον επινίκιο κλοιό έναν φίλαθλο που μπήκε να πανηγυρίσει σκεπασμένος με τη σημαία της –ακόμη ανύπαρκτης– Κροατίας. Ο Ντράζεν είδε το επεισόδιο και έκοψε την καλημέρα στον επιστήθιο φίλο του. Στα τρία χρόνια που ακολούθησαν μέχρι τον θάνατο του «Μότσαρτ του μπάσκετ» οι δυο τους δεν τα ξαναβρήκαν. Η Σοβιετική Ενωση διαμελίστηκε με τη σειρά της εις τα εξ ων συνετέθη και η κόκκινη φανέλα εξαφανίστηκε από τα παρκέ της οικουμένης.

Οι Αμερικανοί είδαν κι έπαθαν μέχρι να λυγίσουν τους Πορτορικανούς στον μικρό τελικό (107-104 στην παράταση), αλλά η δική τους επανάσταση βρισκόταν επί θύραις. Η επιμονή του Μπόρισλαβ Στάνκοβιτς και του Ντέιβιντ Στερν οδήγησε εις γάμου κοινωνία τη FIBA με τους επαγγελματίες, οπότε τα αμούστακα του NCAA εγκατέλειψαν τις φανέλες με την αστερόεσσα για να τις φορέσουν οι σούπερ σταρ του ΝΒΑ. Η εκτυφλωτική έφοδος της πραγματικής ντριμ τιμ στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Βαρκελώνης απείχε πλέον μόλις δύο χρόνια και έναν ωκεανό. 

* Περιοδικό Hot Doc #186, H ιστορία του Μουντομπάσκετ 1950-2019, 25/08/2019