«Αποσυμφόρηση» στα καρτέλ και στα Μονοπώλια

Στις 28.11.2019 ψηφίστηκε από το ελληνικό κοινοβούλιο, κατόπιν εκπρόθεσμης τροπολογίας, της τελευταίας στιγμής (εν αγνοία όλων των θεσμικών φορέων), διάταξη (εμφανιζόμενη ως πρωτοβουλία ενός βουλευτή επαρχίας της συμπολίτευσης) με την οποία επιβάλλεται δικαστικό ένσημο α) στις αναγνωριστικές αγωγές που ασκούνται ενώπιον του Πολυμελούς Πρωτοδικείου, καταλαμβάνοντας και ήδη κατατεθειμένες αναγνωριστικές αγωγές, των οποίων η συζήτηση διενεργείται μετά την 1.1.2020, καθώς και β) στις καταψηφιστικές αγωγές, οι οποίες έχουν ήδη μετατραπεί ή θα μετατραπούν σε αναγνωριστικές μετά τη δημοσίευση του νόμου και θα εισαχθούν σε πρώτη συζήτηση μετά την 1.1.2020.

Με την ψηφισθείσα αυτή διάταξη (ήδη άρθρο 42 του Ν. 4640/2019), η οποία έχει μάλιστα αναδρομική εφαρμογή, ανατρέπεται προηγούμενη διάταξη (άρθρο 33 του Ν. 4446/2016), με την οποία οι αναγνωριστικές αγωγές δεν υπάγονταν σε καταβολή δικαστικού ενσήμου, καθώς, σε αντίθεση με τις καταψηφιστικές αγωγές, δεν έχουν εκτελεστότητα.

Η αιτιολογική έκθεση της επίμαχης διάταξης μάς φέρνει πίσω στα σκοτεινά χρόνια του 2011, καθώς αναμασά με προχειρότητα (κατατεθείσα νύχτα γαρ) την αιτιολογική έκθεση του άρθρου 70 του Ν. 3994/2011, με την οποία επιβλήθηκε για πρώτη φορά τέλος δικαστικού ενσήμου και επί απλώς αναγνωριστικών αγωγών, ενώ μέχρι τότε η καταβολή τέλους δικαστικού ενσήμου προβλεπόταν αποκλειστικώς για τις αγωγές µε καταψηφιστικό αίτημα, δηλαδή για τις αγωγές που επιδιώκουν να εφοδιάσουν τον ενάγοντα µε εκτελεστό τίτλο.

Το ότι η επιβολή τέλους δικαστικού ενσήμου επί απλώς αναγνωριστικών αγωγών αντίκειται στο Σύνταγμα και σε υπερνομοθετικής ισχύος διατάξεις (άρθρα 20 παρ. 1 του Συντάγματος και 6 παρ. 1 της Ε.Σ.Δ.Α.) το έχει διαπιστώσει η αρμόδια Επιστημονική Υπηρεσία της Βουλής κατά τη –για πρώτη φορά- θέσπιση της όμοιας διάταξης το 2011 και το έχουν κρίνει αρμοδίως τα εθνικά δικαστήρια με πλήθος δικαστικών αποφάσεών τους.

Η επικέντρωση, δε, της νεοεισαχθείσας διάταξης περί υποχρέωσης καταβολής δικαστικού ενσήμου επί αναγνωριστικών αγωγών ενώπιον των Πολυμελών Πρωτοδικείων (ήτοι κατεξοχήν για υποθέσεις με σοβαρό οικονομικό αντικείμενο, άνω των 250.000,00 ευρώ), όχι μόνο αντίκειται άρθρα 20 παρ. 1 του Συντάγματος και 6 παρ. 1 της Ε.Σ.Δ.Α., καθώς καθιστά απαγορευτική την πρόσβαση των εναγόντων στη Δικαιοσύνη (δεδομένου ότι τα ποσά που καλούνται να καταβάλλουν είναι δυσθεώρητα), αλλά και στην Οδηγία 2014/104 σχετικά με ορισμένους κανόνες που διέπουν τις αγωγές αποζημίωσης βάσει του εθνικού δικαίου για παραβάσεις των διατάξεων του δικαίου ανταγωνισμού των κρατών μελών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Συγκεκριμένα, με την εν λόγω Οδηγία, που έχει ενσωματωθεί στην ελληνική έννομη τάξη με το Νόμο 4529/2018, εισήχθησαν μια σειρά από διατάξεις που διευκολύνουν τα θύματα των αντιανταγωνιστικών πρακτικών να διεκδικούν αποζημιώσεις από τις επιχειρήσεις που παραβιάζουν το δίκαιο του ελεύθερου ανταγωνισμού (καρτέλ και Μονοπώλια, κατά το κοινώς λεγόμενο).

Μάλιστα, στο άρθρο 13 του Ν. 4529/2018 προβλέφτηκε η δημιουργία ειδικού τμήματος στο Πρωτοδικείο Αθηνών, που θα εκδικάζει τις υποθέσεις αποζημιώσεων κατά επιχειρήσεων που παραβιάζουν το δίκαιο του ελεύθερου ανταγωνισμού.

Στις 19 Νοεμβρίου 2019, λίγες ημέρες πριν ψηφιστεί η ως άνω απαράδεκτη τροπολογία για το δικαστικό ένσημο στις αναγνωριστικές αγωγές του Πολυμελούς, η οποία εισήχθη στο νομοσχέδιο για τη διαμεσολάβηση σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις, ο Υπουργός Δικαιοσύνης κ. Τσιάρας, μιλώντας κατά τη συνεδρίαση του διοικητικού συμβουλίου του ΣΕΒ, έπειτα από πρόσκληση του προέδρου του Συνδέσμου, Θεόδωρου Φέσσα, έκανε ιδιαίτερη αναφορά στην ενίσχυση του θεσμού της διαμεσολάβησης, έπειτα από την κατάθεση του σχετικού νομοσχεδίου, ανακοινώνοντας ταυτόχρονα ότι το υπουργείο Δικαιοσύνης θα συστήσει ειδικά τμήματα στα δικαστήρια, όπου θα εκδικάζονται εθνικές και διασυνοριακές υποθέσεις ανταγωνισμού και επενδύσεων, με εκτίμηση ότι τούτο θα συμβεί στις αρχές του νέου έτους, οπότε θα μπορούμε να μιλάμε για ένα ολοκληρωτικά διαφορετικό δικαστικό σύστημα που δεν θα λειτουργεί αποτρεπτικά για τις επενδύσεις και θα συνεπάγεται τη δημιουργία χιλιάδων θέσεων εργασίας (ορ. σχετικά δημοσιεύματα της 19.11.2019, λχ https://www.iefimerida.gr/politiki/tsiaras-eidika-tmimata-dikastiria-gia-ependyseis).

Ιδού λοιπόν το ολοκληρωτικά διαφορετικό δικαστικό σύστημα που δεν θα λειτουργεί αποτρεπτικά για τις επενδύσεις των μεγάλων επιχειρήσεων, οι οποίες, όταν θα βρίσκονται αντιμέτωπες με αναγνωριστικές αγωγές αποζημιώσεων για καταπάτηση του δικαίου του ελεύθερου ανταγωνισμού (δημιουργώντας, κατά τα λοιπά υποτίθετο, θέσεις εργασίας, όπως η Novartis σώζει ζωές), θα “ξενοιάζουν” από αυτές, καθώς τα θύματά τους δεν θα έχουν τη δυνατότητα να καταβάλλουν τα υπέρογκα ποσά των δικαστικών ενσήμων!

Περαιτέρω, απορίας άξιο είναι γιατί η επίμαχη διάταξη έχει αναδρομικό χαρακτήρα και καταλαμβάνει αναγνωριστικές αγωγές (ή κατά μετατροπή από καταψηφιστικές) που κατατέθηκαν πριν την ψήφιση την 28.11.2019 και συζητούνται μετά την 1.1.2020.

Ποια η πρεμούρα του Υπουργείου Δικαιοσύνης (ήτοι των προσώπων που το διοικούν); Να καταπολεμηθεί η δικομανία αναδρομικά; Γι’ αυτό και η τροπολογία της νύχτας της 28ης Νοεμβρίου;

Η εικασία μας έχει να κάνει με τα εξής γνωστά σε ημάς:

Βρίσκεται σε εξέλιξη δικαστική αξίωση αποζημίωσης εκατομμυρίων ευρώ τοπικού εμφιαλωτή αναψυκτικών (στα όρια της οικονομικής καταστροφής) κατά πολυεθνικής αναψυκτικών για παραβάσεις του δικαίου του ανταγωνισμού. Η σχετική αγωγή ασκήθηκε τον Ιούνιο του 2019, οι προτάσεις κατατέθηκαν τον Οκτώβριο του 2019 και εκκρεμεί για τον Απρίλιο του 2020 η συζήτηση αυτής, η οποία, σύμφωνα με τον νέο Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, αποτελεί μια τυπική διαδικασία.

Μήπως πολιτικό πρόσωπο του Υπουργείου Δικαιοσύνης σχετίζεται με τη δικηγορική εταιρεία που εκπροσωπεί την εναγόμενη πολυεθνική εταιρεία στην εν λόγω υπόθεση; Κι αν ναι, θα μπορούσε κανείς ευλόγως να σκεφθεί ή να κρίνει ότι ενδεχομένως να έχει διαδραματίσει ρόλο στην αναδρομικότητα της επίμαχης διάταξης;

Προς Θεού όχι είναι η απάντησή μας, καθώς η Ελλάδα έχει πάψει πλέον να βρίσκεται στην ίδια θέση με τη Σουαζιλάνδη όσον αφορά το επίπεδο της διαφθοράς.

Με βάση όλα τα παραπάνω, έκκλησή μας προς όλους είναι να μην αποδειχτούν πολιτικά αγράμματοι (κατά τον Μπρέχτ) όσον αφορά τη σκοπιμότητα της θέσπισης της ως άνω διάταξης και να αντισταθούν, ώστε αυτή να καταργηθεί με νέα άμεση νομοθετική πρωτοβουλία, όπως εξάλλου ζητούν δικαίως και οι δικηγορικοί σύλλογοι της χώρας.

*Ο Δημήτρης Τεμπέρης είναι δικηγόρος Αθηνών και διαχειριστής του παρατηρητηρίου για τη λειτουργία του ελεύθερου ανταγωνισμού (Competition Observatory)

Τα άρθρα που δημοσιεύονται στην κατηγορία «Απόψεις» εκφράζουν τον/την συντάκτη/τριά τους και οι θέσεις δεν συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του koutipandoras.gr