Αντί για πανελλαδικές ακόμα περισότερες εξετάσεις

Αυτές τις μέρες προσπαθώ να αποκρυπτογραφήσω κι εγώ την πρόταση για το νέο σύστημα πρόσβασης στα πανεπιστήμια, που ουσιαστικά είναι και πάλι ένα άλλο εξεταστικό σύστημα. Και βέβαια, είναι εξαιρετικά αστείο κάθε 8 περίπου χρόνια που γίνεται μία “μεταρρύθμιση”.Το νέο σύστημα μοιάζει να προσθέτει μερικά καινοτόμα στοιχεία στην εισαγωγική διαδικασία. Τα μαθήματα και το απολυτήριο είναι πια ενιαία και οι Σχολές έχουν δικαίωμα να θέσουν τα δικά τους αντικείμενα με ειδικό συντελεστή βαρύτητας. Ταυτόχρονα, ο βαθμός απολυτηρίου θα μπορεί να εισαγάγει μαθητές σε Σχολές που δεν απολαμβάνουν τις μαθητικές προτιμήσεις.

Δυστυχώς η περισσότερη κριτική που μέχρι τώρα έχω διαβάσει, μένει σε επιφανειακές και πρόχειρες αναλύσεις. Κάποιοι ενοχλούνται που οι υποψήφιοι θα δίνουν και δύο φορές -το ίδιο μάθημα- εξετάσεις (κρίνουν καλύτερο να το δίνουν σε διαφορετικές μέρες, κάτι που απαιτεί πολύ περισσότερο κόπο σωματικό και ψυχολογικό). Κάποιοι μιλάνε για τη χαρά των φροντιστηρίων. Κάποιοι κατηγορούν που έχουμε τόσους πτυχιούχους (αφού φυσικά πρώτα πήραν το πτυχίο τα παιδιά τους με ένα ανάλογο σύστημα). Ας τα δούμε με τη σειρά όμως.Οι γονείς και τα φροντιστήρια ως επιχειρήσεις θα προσαρμοστούν στο νέο σύστημα, όπως έγινε και με το αρχικό Ενιαίο Απολυτήριο. Αν το πρώτο σύστημα συνεχίζονταν (χωρίς καμία αλλαγή -βλ. 12 μαθήματα), τότε θα μειώνονταν σταδιακά η φροντιστηριακή παιδεία από ανυπέρβλητο κόστος.

Ουσιαστικά οι φροντιστές και τα ιδιωτικά σχολεία ήταν εκείνοι που απαίτησαν να μειωθούν τα μαθήματα, επειδή κόστιζαν πολύ σε γονείς και τελευταίοι απομακρύνονταν όλο και περισσότερο από εκείνους, μειώνοντας έτσι και τους εισακτέους.

H ελληνική παραπαιδεία σχετίζεται άμεσα με την επιθυμία για είσοδο στην Γ/βάθμια εκπ/ση ως αποτέλεσμα της απουσίας ανάπτυξης στη χώρα και της απορρόφησης ανειδίκευτου προσωπικού σε άλλες εργασίας. Τα ΑΕΙ είναι η μόνη ελπίδα κοινωνικής κινητικότητας.

Ζήτημα, λοιπόν, δεν είναι όμως η εισαγωγή σε ΑΕΙ, αλλά η απορρόφηση τόσο των πτυχιούχων (χωρίς να θέλω τη μείωση των ευκαιριών τους για είσοδο) όσο και των ανειδίκευτων. Άρα ουσιαστικά κριτήριο για την επιτυχία της μεταρρύθμισης είναι η αναπτυξιακή πορεία της χώρας. Αν μείνουμε στη στενή μικροαστική επιχειρηματική λογική, τότε ούτε οι πτυχιούχοι ούτε οι άλλοι θα έχουν ευκαιρίες. Μόνο η ανάπτυξη της χώρας θα αποδείξει ότι αν τούτη η “μεταρρύθμιση” είναι υγιής. Ωστόσο, μοιάζει ακόμη μία φορά να σχεδιάζεται κάτι χωρίς τις βασικές συνιστώσες.

Το άλλο ζητούμενο -που συνδέεται άμεσα με το προηγούμενο- είναι κατά πόσο τελικά θα βγάζει αυτό το σχολείο (με τόση φτωχή διαθεματικότητα και χωρίς να οδηγεί στη γενική έρευνα και την αναζήτηση της γνώσης) θα βγάζει κριτικά σκεπτόμενους πολίτες. Επί της αρχής είμαι αντίθετος με τη λογική του νέου συστήματος, είναι η εξετασιοκεντρική του λογική. Υπάρχουν δεκάδες τρόποι υγιούς κι αντικειμενικής αξιολόγησης των μαθητών, αλλά εμείς μένουμε μόνο σε λογικές εξετάσεων. Οι εξετάσεις όμως το μόνο που κάνουν είναι να αναπαράγουν το ισχύον κοινωνικό μοντέλο και να εντείνουν τους ταξικούς φραγμούς (που ήδη επιχειρείται με τις συγχωνεύσεις των σχολείων).

Στην ουσία πρέπει να ομολογήσουμε ότι οι εξετάσεις του παλιού λυκείου αντικαθίστνται από ακομα περισσότερες εξετάσεις. Τούτη τη φορά σε όλες τις τάξεις του νέου λυκείου θα έχουμε πανελλήνιες εξετάσεις, κι όποιος αντέξει θα εξεταστεί σε επιπλέον μαθήματα. Βέβαια, εδώ βλέπουμε την αλχημεία του Υπουργείου, μια και διαδίδουν ότι θα δίνουν 3-4 μαθήματα, εκ των οποίων το ένα (1) είναι Νεοελληνική Γλώσσα (σσ όχι Έκφραση-Έκθεση), Αρχαία Ελληνικά και Νεοελληνική Λογοτεχνία, και το άλλο (1 πάλι υποτίθεται) μάθημα θα είναι Γεωμετρία-Α΄λγεβρα-Φυσική και Χημεία. Δηλαδή κάναμε τα 5 αντικείμενα 2. Όπως σημειώνει και οΧρήστος Κάτσικας, όμως, φαίνεται ότι το Υπουργείο ερωτοτροπεί με την ιδέα, ανάμεσα σε άλλα, οι εξεταστικές δοκιμασίες να βασίζονται σε ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής, ως ασπίδα στη μηχανική αποστήθιση και παπαγαλία (διαβάστε το άρθρο, είναι πολύ ενδιαφέρον).

Η λογική της ύλης είναι μία απαρχαιωμένη μέθοδος αντίληψης του σχολικού βίου και της διδακτικής. Εδώ και δεκαετίες πάγιο αίτημα είναι η διαμόρφωση του λεγόμενου curicilum (αντί του κλασικού αναλυτικού προγράμματος), ενός κυλιόμενου διδακτικού προγράμματος. μακριά από τη στενή έννοια της ύλης. Οι προτάσεις όμως δε σκιαγραφούν κάποιο curicilum, αλλά μάλλον ένα άλλο αναλυτικό, ένα άλλο κυνήγι ύλης. Και εδώ, ουσιαστικά δεν έχουμε κάποια καινοτομία, ούτε και φυσικά δίνεται η ελευθερία που πρέπει στον εκπαιδευτικό να προσαρμόσει το μάθημα στις πραγματικές επιθυμίες κι ανάγκες των μαθητών. Παράλληλα, πουθενά δε βλέπουμε να γίνεται λόγος για ανοιχτό διάλογο μέσα στην τάξη. Πώς θα έχουμε συνειδητοποιημένο πολίτη χωρίς διάλογο;Όπως έγραφα και παλαιότερα αντί το σχολείο να γίνει λαϊκό και να παράγει παιδεία ξεκουράζοντας το μαθητή και καθιστώντας τη μάθηση ανάγκη και αγάπη, γίνεται δυσκολότερο και αποκλείει νωρίτερα τους πιο αδύνατους -και συχνότατα οικονομικά ασθενέστερους- μαθητές από την πρόσβαση στην Γ/βάθμια Εκπαίδευση.

Ένα σχολείο με στόχο την παραγωγή παιδείας και την καλλιέργεια παιδείας και την καλλιέργεια του πνεύματος και της κριτικής σκέψης θα έπρεπε να αρνείται τις εξετάσεις. Χωρίς να πιστεύουμε ότι έτσι θα πάψει να είναι το σχολείο ταξικό, σαφώς χωρίς τον εξετασιοκεντρικό προσανατολισμό του θα μπορέσει να μην κυνηγά την ύλη, αλλά να προσφέρει γνώσεις ουσιώδεις. Μέσα από εργασίες, μέσα από ουσιαστικό διάλογο και παράπλευρες δράσεις θα μπορεί να αξιολογείται ο μαθητής τόσο για τη συνεργατικότητά του -βασικός παράγοντας της κοινωνικοποιητικής κατεύθυνσης ενός σχολείου-, αλλά και την ίδια την απόδοσή του. Οι εξετάσεις όχι μόνο καλλιεργούν την παπαγαλία και τον ανταγωνισμό, αλλά εξατομικεύουν τη βαθμολογική αξιολόγηση και δε λαμβάνουν υπόψη τη συνεργασία. Αυτή είναι όμως που σε τελική ανάλυση ορίζει μία αληθινή δημοκρατική κοινωνία.

Οι έφηβοι πρέπει να έχουν δικαιώματα ουσιαστικής επιλογής μεταξύ πολλών αντικειμένων εμβάθυνσης, όχι ρητορείες και κούφια λόγια, ώστε και διαθεματικά να ερευνούν και πρωτοβουλίες να αναπτύσσουν. Ένα σχολείο στο οποίο δεν καλλιεργούνται οι τέχνες κατ’ επιλογή μαθητών (εκθέσεις ζωγραφικής, φωτογραφίας, κινηματογραφικά μαθητικά φεστιβάλ σε κάθε) ή δεν δρουν εκτός ύλης (εφημερίδες σε κάθε σχολείο, διασύνδεση των σχολείων με τις τοπικές κοινωνίες) τότε μένουμε με την προσπάθεια να “κάνουμε τρύπα στο νερό”.

Η παιδεία ως επένδυση στο λεγόμενο Ανθρώπινο Κεφάλαιο- μπορεί να στηρίξει και να καθοδηγήσει την κοινωνική (αλλά και με τη δημοκρατική λογική την οικονομική) ανάπτυξη μόνο όταν επιτρέπει την αυτενέργεια, την πολλαπλή επιλογή, την πρωτοβουλία και την αναζήτηση της γνώσης. Όσο το σχολείο διδάσκει οιονεί αυθεντίας και δε μαθαίνει στα παιδιά πώς να μαθαίνουν, τότε είναι καταδικασμένη σε αποτυχία κάθε αναπτυξιακή και μεταρρυθμιστική προσπάθεια. Τότε δεν παράγει ούτε κριτική ικανότητα ούτε δεξιότητες.

Στη συζήτηση για το σύστημα πρόσβασης, οφείλουμε να συνειδητοποιήσουμε ότι δεν υπάρχει «φαεινή ιδέα» για το εξεταστικό, πολύ περισσότερο δεν υπάρχει αντίπαλη πρόταση, αν δεν τοποθετηθεί κανείς για την ουσία της σχολικής εκπαίδευσης. Η ουσία δεν είναι οι εξετάσεις, αλλά η ίδια η λειτουργία του σχολείου το αμέσως προηγούμενο διάστημα και η αξιολόγηση της εκπαιδευτικής διαδικασίας από γονείς, μαθητές κι εκπαιδευτικούς. Η Παιδαγωγική και η Διδακτική -ως επιστήμες- είναι ζωντανοί οργανισμοί που μετασχηματίζουν τις καίριες θέσεις τους τακτικότατα.

Οφείλουμε να μιλήσουμε για την εκπαίδευση και το σχολείο σε συνάρτηση με τις υπαρκτές σχέσεις παραγωγής, με το σύστημα εκμετάλλευσης που προσδιορίζει και καθορίζει τη σχολική εκπαίδευση.Χρειάζεται, επίσης, να αποκαλύψουμε ότι η «αυτονομία» ή «αποδέσμευση του Λυκείου» δεν εξαρτάται, σε τελευταία ανάλυση, από τις εξετάσεις πρόσβασης η «αξία» των τίτλων του Λυκείου στον υφιστάμενο κοινωνικό καταμερισμό εργασίας δεν είναι, εδώ και χρόνια, συνδεδεμένη με κανένα επαγγελματικό δικαίωμα, είναι απαξιωμένη εργασιακά.

ο δείμος του πολίτη, Δήμος Χλωπτσιούδης, ιστορικός-φιλόλογος με κοινωνικές και πολιτικές ανησυχίες

http://chldimos.blogspot.com

Τα άρθρα που δημοσιεύονται στην κατηγορία «Απόψεις» εκφράζουν τον/την συντάκτη/τριά τους και οι θέσεις δεν συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του koutipandoras.gr