Δύο χρόνια πέρασαν από το διεθνές επιστημονικό συνέδριο που διοργάνωσε το Τμήμα Ιστορίας – Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών με θέμα «“Έλλην”, “Ρωμηός”, “Γραικός”: Συλλογικοί προσδιορισμοί και ταυτότητες» και ο ζωηρός προβληματισμός που επικράτησε σε αυτό πέρασε στο χαρτί.
Την Τρίτη 22 Ιανουαρίου 2019 στις 19:00, στο Αμφιθέατρο «Άλκης Αργυριάδης» του Πανεπιστημίου Αθηνών (κεντρικό κτήριο, Πανεπιστημίου 30), θα γίνει η παρουσίαση του τόμου «Έλλην, Ρωμηός, Γραικός. Συλλογικοί Προσδιορισμοί και Ταυτότητες». Την εκδήλωση-συζήτηση διοργανώνει το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του ΕΚΠΑ.
Όπως τονιζόταν στον απολογισμό του συνεδρίου, το αντικείμενό του, «κρίσιμο και πολυδιάστατο, βρίσκεται τα τελευταία χρόνια στο επίκεντρο της ιστορικής έρευνας, της διδακτικής διαδικασίας και μιας δυναμικής, συχνά φορτισμένης, δημόσιας συζήτησης. […]. Τα ερευνητικά του πορίσματα κρίνεται ότι εμπλούτισαν τη σχετική θεματολογία και προάγουν την περί το ζήτημα προβληματική. Πλέον, ευχή και αίτημα είναι η σε σύντομο χρόνο δημοσίευση των πρακτικών αυτού του, κατά την κοινή παραδοχή, επιστημονικά και οργανωτικά επιτυχημένου συνεδρίου».
Στην περίπτωση της ελληνικής ιστοριογραφίας, με αφετηρία τη μεγάλη σύνθεση του Κωνσταντίνου Παπαρρηγόπουλου για την ενιαία και συνεχή ελληνική εθνική ιστορία και την τριμερή διάκρισή της (αρχαιότητα – Βυζάντιο – νεότεροι χρόνοι), τέθηκαν μια σειρά από ζητήματα, όπως η γένεση του ελληνικού έθνους και η ιστορική διαδρομή του, η ελληνική ταυτότητα στη χρονική εξέλιξη και η συνυφασμένη με αυτήν εννοιολόγηση των όρων που αποτελούν τον πυρήνα του εκδοθέντος πλέον τόμου με τα πρακτικά του συνεδρίου.
Τα τελευταία χρόνια και πάλι στην Ελλάδα παρατηρείται ζωηρός αναστοχασμός σε ζητήματα ταυτοτήτων, ειδικότερα στη σύνδεσή τους με την έννοια της ελληνικότητας. Η πρόσφατη ιστορική έρευνα εμπλούτισε τις γνώσεις μας, εκλέπτυνε την ιστορική μας ματιά, συνέβαλε σε νέες κριτικές προσεγγίσεις, διευρύνοντας τον προβληματισμό αναφορικά με τις ιστορικές διαδρομές εννοιών και συλλογικών προσδιορισμών. Στην πραγματικότητα το θέμα δεν απασχόλησε μόνο την ακαδημαϊκή ιστοριογραφία, αλλά και τη δημόσια ιστορία, με δεδομένη την ιδιαίτερη σημασία που το ιστορικό παρελθόν έχει στη νεότερη Ελλάδα ως βιωματική σχέση, ως ερευνητικό ζήτημα αλλά και ως νομιμοποιητικός παράγοντας τρεχουσών πολιτικών στοχεύσεων. Το αποτέλεσμα ήταν ένας διάλογος που, συχνά αφορμώμενος από επικαιρικές καταστάσεις, χαρακτηρίστηκε ενίοτε από οξύτητα, στα όρια της πολεμικής.
Στις σελίδες του παρόντος τόμου φιλοξενούνται μελέτες επιστημόνων διαφορετικών σχολών, απόψεων και γενεών, από πανεπιστημιακά και ερευνητικά ιδρύματα της Ελλάδας και του εξωτερικού· μελέτες που καλύπτουν ευρείες θεματικές στη μακρά διάρκεια και αφορούν σε παραδείγματα από διαφορετικές ιστορικές εμπειρίες και κοινωνικοπολιτικά περιβάλλοντα: τον αρχαίο και τον βυζαντινό κόσμο, την περίοδο της λατινοκρατίας και της οθωμανικής κυριαρχίας, τον χώρο της ελληνικής διασποράς, τα χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης και της συγκρότησης του ελληνικού κράτους έως τον πρώιμο 20ό αιώνα.
Την επιστημονική επιμέλεια έχουν οι καθηγήτριες και καθηγητές Όλγα Κατσιαρδή-Hering, Αναστασία Παπαδία-Λάλα, Κατερίνα Νικολάου, Βαγγέλης Καραμανωλάκης. Την επιμέλεια κειμένου ο Νίκος Θεοδωρόπουλος.
Γράφουν:
Όλγα Κατσιαρδή-Hering: Έλλην, Γραικός, Ρωμηός: από το πολυεθνικό στο εθνικό
ΑΡΧΑΙΟΣ ΚΟΣΜΟΣ
Κώστας Κοπανιάς: Μηχανισμοί εθνογένεσης κατά την Πρώιμη Εποχή του Σιδήρου: η περίπτωση των Υπαχαιών στην Κιλικία
Πάνος Βαλαβάνης: Οι αρχαίοι Έλληνες και η πανελλήνια συνείδηση στα μεγάλα Ιερά
Κώστας Μπουραζέλης: Έλληνες και βάρβαροι. Κρίση και μετάπλαση της έννοιας της ελληνικότητας στα χρόνια του Αλεξάνδρου και την ελληνιστική εποχή
ΟΙ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΕΣ
Johannes Koder: Ρωμαϊστί. Παρατηρήσεις για τη γλωσσική romanitas των Βυζαντινών
Θεοδώρα Παπαδοπούλου: Τα ονόματα Ρωμαίος, Έλλην, Γραικός κατά τους μέσους βυζαντινούς χρόνους
Ευάγγελος Χρυσός: Γραικοί και Ρωμαίοι στην αναμέτρηση Ανατολής και Δύσης τον 9ο αιώνα
Σοφία Μεργιαλή-Σαχά: Συλλογικές και εξατομικευμένες ταυτότητες βυζαντινών διανοουμένων στον απόηχο της δύσκολης επικαιρότητας του 14ου αιώνα
Τόνια Κιουσοπούλου: Ρωμαίοι και Έλληνες στο δεσποτάτο του Μορέως
Άγγελ Nικολάου-Kονναρή: Όλος ο τόπος ήτον γεμάτος Ρωμαίοι: αυτο-/ετεροπροσδιορισμοί και ταυτότητα/-ες στην Κύπρο κατά τη λατινική κυριαρχία (1191-1571)
Αναστασία Παπαδία-Λάλα: Οι Greci στον ελληνοβενετικό κόσμο (13ος-18ος αι.). Ο λόγος των πολλαπλών εξουσιών
Φωκίων Κοτζαγεώργης: Αναζητώντας τους Έλληνες μέσα σε οθωμανικές διοικητικές πηγές (15ος-17ος αι.)
Anthony Kaldellis: Η εθνογένεση των Ρωμαίων της Ανατολής: Πώς είδαν οι Βυζαντινοί τον εκρωμαϊσμό στην αρχαιότητα
Πάρις Γουναρίδης: Η «ακατάλυτη συνέχεια του ελληνισμού» με τη ματιά ενός Βυζαντινού, του μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Ευσταθίου (ή/και ενός βυζαντινολόγου)
Μαρίνος Σαρηγιάννης: Εικόνες των αρχαίων Ελλήνων στις οθωμανικές γραμματειακές πηγές πριν από τον 19ο αιώνα
Ελένη Αγγελομάτη-Τσουγκαράκη: Εμείς οι Έλληνες αφού εχάσαμε το βασίλειο, εχάσαμεν όλα. Πώς αυτοπροσδιορίζονταν οι υπό ξένη κυριαρχία Έλληνες: η μαρτυρία των κειμένων
Γιώργος Τόλιας: Αυτοκρατορικοί και εθνικοί ορισμοί του ελληνικού χώρου στη γεωγραφία του ουμανισμού (15ος-17ος αι.)
Ηλίας Κολοβός: Ονομάτων επίσκεψις του Εβλιά Τσελεμπή
Ιωάννης Κ. Χασιώτης: Αναζητώντας εσωτερικές και εξωτερικές μαρτυρίες για τον εθνικό προσδιορισμό των Ελλήνων κατά την πρώιμη Τουρκοκρατία
Γιώργος Πάλλης: Οι αναστήσαντές με, το ορθόδοξο γένος των Ρωμαίων. Δηλώσεις της ταυτότητας σε επιγραφές της μεταβυζαντινής περιόδου
Γιώργος Τζεδόπουλος: Χριστιανός, μουσουλμάνος, Έλλην, Τούρκος: Ταυτότητα και διαμεσολάβηση στη Διάλεξιν του Παναγιωτάκη Νικούσιου με τον Vani Efendi
Ιωάννης Ζελεπός: Μετεμορφώθη γαρ και έγινεν ο Ελληνισμός Χριστιανισμός. Έλληνες, Ελληνικόν γένος και Ελληνισμός στον θρησκευτικό λόγο κατά τις παραμονές της Ελληνικής Επανάστασης (τέλη 18ου αι. έως 1821)
Francesco Scalora: Ζητήματα ταυτότητας και προβλήματα ερμηνείας του όρου – Graecus/Greco στα καταστατικά ίδρυσης (Capitoli di Fondazione) των ελληνο-αλβανικών κοινοτήτων της Σικελίας
Αγγελική Κωνσταντακοπούλου: Βαλκάνιοι Γραικομάνοι: Από το γραικικόν γένος στα έθνη
Ίκαρος Μαντούβαλος: Η αντίληψη του συλλογικού εαυτού στον κόσμο των παροίκων. Ζήτημα λέξεων;
Ανδρέας Λυμπεράτος: Ρωμηοί, Έλληνες και Γκαγκαούζοι στη Βουλγαρία του 19ου αιώνα: ανασημασιοδότηση, ταξινόμηση, αυτο-κατανόηση
Lidia Cotovanu: Οι πολλαπλές αναπαραστάσεις των Ρωμαίων/Γραικών στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες: η μαρτυρία του Ματθαίου Μυρέων (αρχές 17ου αιώνα)
Ο ΜΑΚΡΟΣ 19ος ΑΙΩΝΑΣ
Ελπίδα Βόγλη: «Ποιοι είναι Έλληνες;» Ο ορισμός του πολίτη και οι αναμορφώσεις της ελληνικής ταυτότητας κατά τη διάρκεια της Επανάστασης
Αλεξάνδρα Σφοίνη: «Αληθείς Έλληνες» – «ανάξιοι του ελληνικού ονόματος»: Οι ταυτότητες των Ελλήνων στην Επανάσταση του 1821
Μαρία Ευθυμίου: Η έννοια του Έλληνα στα απομνημονεύματα του Παλαιών Πατρών Γερμανού
Nadia Danova: Οι ελληνικοί δρομοδείχτες ως εργαλείο και καθρέφτης διαμόρφωσης εθνικών ταυτοτήτων
Σπυρίδων Γ. Πλουμίδης: «Της μεγάλης ταύτης ιδέας»: Οι αφετηρίες της ελληνικής εθνικής ιδεολογίας τον 19o αιώνα
Αναστασία Χάματσου: «…Aλλά συμφώνως προς τους λοιπούς αδελφούς ημών Έλληνας θέλομεν προσπαθήσει διά την ελευθερίαν…». Από το millet στην εθνική ελληνική κοινότητα στην Κύπρο (ύστερη Οθωμανοκρατία – πρώιμη Αγγλοκρατία)
Νικήτας Σινιόσογλου: Φιλοσοφία και νεοελληνική ταυτότητα, 19ος‐20ός αιώνας
Γιάννης Κουμπουρλής: Εθνική ταυτότητα, εθνικός χαρακτήρας και εθνικό αφήγημα: Ζητήματα ερμηνείας της ιστορίας του ελληνικού έθνους από τον Διαφωτισμό έως τον ιστορισμό
Βαγγέλης Καραμανωλάκης: Πού αρχίζουν οι Έλληνες;
Tudor Dinu: Έλληνες κληρικοί, άρχοντες, έμποροι και τεχνίτες στο Βουκουρέστι των Φαναριωτών (1716‐1821): Οι εθνικοί τους προσδιορισμοί
Δημήτριος Μ. Κοντογεώργης: Έλληνες υπήκοοι και γραικοί ραγιάδες: Εθνικές ονομασίες και πολιτικά διακυβεύματα στις ελληνικές παροικίες της Οθωμανικής Δοβρουτσάς (1856‐1878)
Νικόλας Πίσσης: Διακρίσεις και αμφισημίες: Συλλογικοί προσδιορισμοί στον ορθόδοξο κόσμο του 17ου αιώνα
Δημήτρης Παυλόπουλος: Η «ελληνικότητα» στη Νεοελληνική Γλυπτική
Ευάνθης Χατζηβασιλείου: Ταυτότητες, ιστορικότητα και το πρόβλημα της αλαζονείας του παρόντος
Έλλην, Ρωμηός, Γραικός. Συλλογικοί προσδιορισμοί και ταυτότητες
ISBN: 78-618-5027-88-9
Σελίδες: 688
Διάσταση: 17 x 24
Τιμή: 33 €
