ΝΣ

Νίκος Σπυρόπουλος

Αμφίπολη ώρα μηδέν: Όλη η αλήθεια για το τι συνέβη με το ταφικό μνημείο

Τα τελευταία εικοσιτετράωρα, τα φώτα της δημοσιότητας στρέφονται ξανά πάνω στη σπουδαία αρχαιολογική ανακάλυψη στο λόφο Καστά στην Αμφίπολη. Αυτή τη φορά, με τρόπο τελείως διαφορετικό σε σχέση με τα όσα είχαμε ζήσει το 2014. Εκείνη την εποχή, ολόκληρη η Ελλάδα περίμενε με αγωνία το «μεγάλο νεκρό» που της «υπόσχονταν» καθημερινά μ’ έναν απίστευτο και πρωτόγνωρο βομβαρδισμό ειδήσεων τα ΜΜΕ. Την ίδια στιγμή που ο κόσμος οδηγούταν εσκεμμένα και χωρίς βάσιμες ιστορικές αποδείξεις να πιστέψει ότι ο νεκρός μπορεί να ήταν ακόμη και ο Μέγας Αλέξανδρος, οι μπλουντόζες έβαζαν μπρος τις μηχανές τους στην Αμφίπολη, προσπαθώντας να «εγχειρίσουν» ένα σημαντικό αρχαιολογικό εύρημα με… μπαλντά!

Αμφίπολη

Ρεπορτάζ που δημοσιεύτηκαν τις τελευταίες ημέρες, έκαναν λόγο για εγκατάλειψη του ταφικού μνημείου της Αμφίπολης στο λόφο Καστά, επιρρίπτοντας ευθύνες στην κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ και συγκεκριμένα στο Υπουργείο Πολιτισμού. Η ηγεσία του Υπουργείου απάντησε. Διευκρίνισε μεταξύ άλλων πως η ανάδειξη του μνημείου καθυστερεί επειδή η ανασκαφική διαδικασία που ακολουθήθηκε το 2014 ήταν βίαια.

Το koutipandoras.gr παρουσιάζει όλη την αλήθεια πίσω από το επικοινωνιακό «θαύμα» που στήθηκε την εποχή που πρωθυπουργός της χώρας ήταν ο Αντώνης Σαμαράς, λίγους μήνες πριν τις εκλογές του Ιανουαρίου του 2015.

 

Όταν ο Σαμαράς ψηλάφιζε τα χώματα

Τον Αύγουστο του 2014 όλη η χώρα κοιμόταν και ξυπνούσε περιμένοντας τα αποκαλυπτήρια του τάφου του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Διψούσε για τον «μεγάλο νεκρό» που ηθελημένα άφηναν να διαρρέει ότι υπήρχε εντός του ταφικού μνημείου στο λόφο Καστά στην Αμφίπολη. Στις 10 Αυγούστου, η είδηση για την «ανακάλυψη τάφου ιστορικής σημασίας στην αρχαία Αμφίπολη» έπαιζε από δελτία ειδήσεων και πρωτοσέλιδα εφημερίδων μέχρι και το πιο «μικρό» ειδησεογραφικό blog.

Δυο ημέρες μετά, στις 12 Αυγούστου, ο Αντώνης Σαμαράς, με ανασηκωμένα μανίκια, χωρίς γραβάτα και σακάκι επισκέφτηκε συνοδεία της συζύγου του, Γεωργίας Κρητικού και του τότε υπουργού Πολιτισμού, Κώστα Τασούλα τις ανασκαφές στην Αμφίπολη. Ο πρώην πρωθυπουργός, σε εθνική μετάδοση, ξεναγείται αλλά και ποζάρει μπροστά στις Σφίγγες της εισόδου του τάφου. Ψηλαφίζει το χώμα, σαν να το… «αισθάνεται» ότι από πίσω κρύβεται ο μεγάλος στρατηλάτης. 

Όπως έγραφε και το Hot Doc τον Μάιο του 2015, η αλήθεια για την υπόθεση του τάφου της Αμφίπολης ήταν ξεκάθαρη και διατυπωνόταν σε δεκάδες επιστημονικές ενστάσεις πολύ σοβαρών επιστημόνων. Κανένας, όμως, δεν έδινε σημασία στην ιστορική αλήθεια, όταν υπήρχε η κατά παραγγελία αλήθεια των σκοπιμοτήτων, που βούιζε μέσα από τις τηλεοράσεις και τις πολιτικές δηλώσεις. Η αρχαιολόγος Κατερίνα Περιστέρη, επικεφαλής της αρχαιολογικής έρευνας, συνεχίζοντας τις ανασκαφές του μεγάλου έλληνα αρχαιολόγου Δημήτρη Λαζαρίδη, βρήκε ένα σπουδαίο ταφικό μνημείο,το οποίο όμως δεν το πρόσφερε στην ιστορική έρευνα αλλά στην πολιτική σκοπιμότητα.

 

Ψάχνοντας το Μέγα Αλέξανδρο καβάλα στη μπουλντόζα

Στις 28 Οκτωβρίου του 2014, ημέρα εθνικής εορτής, το υπουργείο Πολιτισμού δίνει στη δημοσιότητα βίντεο με πλάνα από το εσωτερικό της ανασκαφής του μνημείου. Στα πλάνα, εργάτες και αρχαιολόγοι, με μουσική υπόκρουση Γονίδη, σκάβουν σε διάφορα σημεία, με τον ίδιο τρόπο που θα έσκαβαν και ένα χαντάκι. Το βίντεο προκαλεί την αντίδραση ειδικών, οι οποίοι εμφανώς οργισμένοι δηλώνουν πως δεν γίνονται έτσι οι ανασκαφές. Στο βίντεο τα φτυάρια αφαιρούν το χώμα γρήγορα, άνθρωποι τραβάνε τη σέσουλα πάνω στο ψηφιδωτό και ο σκληρός μεταλλικός ήχος από το τσαπί ακούγεται απειλητικός. 

Ο πρώτος που αντιδρά είναι ο Αθανάσιος Νακάσης, πρόεδρος του Διεθνούς Συμβουλίου Μνημείων. Μιλώντας στο Hot Doc, ο κ. Νακάσης είχε δηλώσει:

«Οι ανασκαφές δεν γίνονται έτσι. Ξεκινώντας από τις μπουλντόζες, που έβαλαν για να ανοίξουν το μαρμάρινο μνημείο και να αρχίσουν τις φωτογραφίσεις, μέχρι όσα παρακολουθήσαμε στο βίντεο για τον τρόπο της εσωτερικής ανασκαφής. Έσκαβαν κάθετα αφαιρώντας όλο το χώμα πάνω από το ψηφιδωτό. Αυτό είναι απαράδεκτο. Πρέπει η αποκάλυψη να γίνει σταδιακά, και για να μετριάσουμε το σοκ αλλά και για να πάρουμε πληροφορίες από τη διαστρωμάτωση. Μάθαμε πως δεν άφηναν ούτε “μάρτυρες”, δηλαδή στήλες κάθετες εδάφους, από τις οποίες φαίνεται τι στρώματα υπήρξαν. Ξέρετε, στην Αρχαιολογία το θέμα δεν είναι να βρεις βασιλικό τάφο αλλά να πάρεις πληροφορίες από τον τάφο. Μπροστά στην κάμερα, αιχμηρά αντικείμενα ξύνουν τα ευρήματα. Μοιάζει σα να βλέπεις επιχείρηση αποχωμάτωσης και μάλιστα βιαστική. Σίγουρα όχι ανασκαφή με υπομονή και συλλογή πληροφοριών».

Την ίδια άποψη για τις μπουλντόζες εξέφρασε τέσσερα χρόνια μετά και η Δρ. Αγγελική Κοτταρίδη, Προϊσταμένης Εφορείας Αρχαιοτήτων Ημαθίας. «Οι μπουλντόζες που, χωρίς λόγο και φύλλο συκής κατεπείγοντος, κοινωφελούς, σύγχρονου έργου, κατέσκαψαν τον λόφο Καστά υπό τους εκκωφαντικούς ήχους αλλεπάλληλων δελτίων ειδήσεων σε χρόνους τηλεοπτικούς, αλλά καθόλου αρχαιολογικούς, έβαλαν σε δοκιμασία τις αντοχές όχι μόνον του ίδιου του μνημείου, αλλά αυτής καθαυτής της αρχαιολογικής επιστήμης.

Τα αδηφάγα μηχανήματα αλέθοντας τη στρωματογραφία, ξυρίζοντας στοιχεία και δεδομένα, έκαναν δύσκολη, αν όχι αδύνατη την «ανάγνωση» των συμφραζομένων που επιβάλλει η ανασκαφική δεοντολογία, επέτρεψαν όμως τη δημιουργία χολιγουντιανού τύπου σεναρίων και συμπαρέσυραν για μήνες χιλιάδες τηλεθεατές στην αναζήτηση μυθικών θησαυρών, μολονότι σε ένα στοιχειωδώς ασκημένο μάτι από την πρώτη στιγμή ήταν καταφανής η ανελέητη σύληση…».

Το επιστημονικό υπόβαθρο

Η Αναστασία Λαζαρίδου, κόρη του μεγάλου αρχαιολόγου Δημήτρη Λαζαρίδη, γράφει εκείνη την εποχή ένα οργισμένο άρθρο και κατηγορεί αυτούς, που έχουν επιλέξει να συμπεριφέρονται έτσι σε μια ανασκαφή, για εθνική παράκρουση. Θυμίζει, μάλιστα, τα λόγια του αρχαιολόγου Γιώργου Χουρμουζιάδη, ο οποίος έλεγε πως σε μια ανασκαφή ένα λιοκούκουτσο είναι το ίδιο σημαντικό για την αρχαιολογία με ένα χρυσό στεφάνι, για να στηλιτεύσει την επιμονή στην ανακάλυψη του σπουδαίου νεκρού και των βασιλικών ευρημάτων.

Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων διατύπωνε τις ίδιες ενστάσεις, αλλά η Κ. Περιστέρη, σε συνεντεύξεις της, άφηνε να εννοηθεί πως πρόκειται για συνεδέλφους της που διακατέχονται από πικρία.

«Το θέμα είναι πως καταστρατηγήθηκαν όλες οι αρχές της αρχαιολογικής επιστήμης. Προσπάθησαν επίμονα να δώσουν πολιτική χροιά σε μια επιστημονική διαδικασία. Μπερδεύτηκαν οι έννοιες της δημοσίευσης, όπως την εννοούμε επιστημονικά, με τη δημοσιότητα. Έγιναν τερατουργήματα. Υποθέσεις εργασίας έγινα αυτόματα βεβαιότητες, με τρόπο αντιεπιστημονικό. Πάτησαν στο θυμικό του κόσμου και την ανάγκη του να ζήσει κάτι σπουδαίο, καταστρατηγώντας την επιστήμη και υπηρετώντας τις σκοπιμότητες. Ευτυχώς, η επιστημονική κοινότητα πήρε άλλη θέση», σημείωνε τότε η ΣΕΕΑ.

Με ευθύνη της κυβέρνησης λοιπόν, άρχισαν στα ΜΜΕ να προωθούνται σχεδιαγράμματα, τρισδιάστατες απεικονίσεις και σενάρια για το ποιος είναι ο σπουδαίος νεκρός. Η επιστημονική αμφιβολία δεν είχε θέση στο πανηγύρι της μεθοδευμένης εθνικής ανάτασης.

Τα ίδια ακριβώς ισχυρίζονται σοβαροί επιστήμονες και σήμερα. Τέσσερα χρόνια μετά την ανακάλυψη. 

Σε ρεπορτάζ των «Νέων», τον Αύγουστο του 2018, ο Ακαδημαϊκός, ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ, Μιχάλης Τιβέριος αναφέρει: «Δυστυχώς, πριν καλά καλά αρχίσει να αποκαλύπτεται το επιβλητικό αυτό ταφικό κτίσμα, κάποιοι, αρμόδιοι και μη, άρχισαν να κατασκευάζουν και να διαδίδουν διάφορες απίθανες ιστορίες σχετικές με τον νεκρό που είχε ταφεί εδώ. Γιατί απίθανα ήταν τα σενάρια που ήθελαν στο μνημείο αυτό να είναι θαμμένος π.χ. ο ίδιος ο Αλέξανδρος, όταν είναι γνωστό ότι το σκήνωμα του στρατηλάτη βρισκόταν στην Αλεξάνδρεια τουλάχιστον έως τον 3ο αι. μ.Χ. (αν έλεγαν ότι στον μακεδονικό αυτόν τάφο ήταν θαμμένοι η γυναίκα του Αλεξάνδρου, η Ρωξάνη, και ο γιος του, για τους οποίους γνωρίζουμε ότι εκτελέστηκαν στην Αμφίπολη από τον Κάσσανδρο, θα ήταν πιο πιστευτοί)».

Προσθέτει επίσης: «Οι παραπάνω φαιδρές ιστορίες πιθανόν να ήταν και προσχεδιασμένες, αφού άρχισαν να εκδίδονται καθημερινά ανακοινωθέντα για την πορεία της ανασκαφής που προϊδέαζαν την κοινή γνώμη ότι σύντομα η αρχαιολογική σκαπάνη θα έφερνε στο φως… αμύθητους θησαυρούς, αλλά και τον “μεγάλο νεκρό”, αν και σαφείς ήταν ευθύς εξαρχής οι ενδείξεις ότι το πρωτόγνωρης μορφής ταφικό αυτό κτίσμα ήταν βίαια συλημένο. Σημειώνω ότι τα καθημερινά αυτά ανακοινωθέντα δεν είχαν προηγούμενο στα αρχαιολογικά πράγματα, ούτε καν στην ανασκαφή των βασιλικών τάφων στη Βεργίνα από τον Μανόλη Ανδρόνικο. Η εμφανής ανάγκη της τότε πολιτικής εξουσίας να ενστερνιστεί το εύρημα, το οποίο και προεξοφλούσε ως μεγάλο και σημαντικό».

Την ίδια άποψη φέρει και η Κατερίνα Ρωμιοπούλου, Έφορος Αρχαιοτήτων επί τιμή, η οποία ανέσκαψε μεταξύ 1959-1964 στην πρώτη απόπειρα συστηματικής κρατικής ανασκαφής στην περιοχή.

«Διάφορα στελέχη του υπουργείου κατάλληλα ή μη συνόδευαν στις επιτόπου επισκέψεις της τη γενική γραμματέα. Κυρίως ήταν αρχαιολόγοι και τεχνικοί. Ένα ήταν βέβαιο, το έργο δεν πήγαινε καλά. Και δεν έφτανε αυτό, προέκυψε κι άλλο θέμα, η αναζήτηση του αρχαίου θεάτρου-«φάντασμα», που κι αυτό χρηματοδοτήθηκε…».

Ψέματα και ψευδοευρήματα

Στις 12 Ιανουαρίου 2015, ανακοινώνεται πως στον τρίτο θάλαμο του μνημείου, κάτω από το δάπεδο, σε βάθος 1,6 μέτρου βρέθηκε κιβωτιόσχημος τάφος. Η ανακοίνωση αφήνει να εννοηθεί πως μέσα στον τάφο βρέθηκε σώμα άντρα. Λίγες μέρες μετά, διαρρέουν πληροφορίες πως βρέθηκαν συνολικά τμήματα πέντε σκελετών. Μιας γυναίκας, δύο μεσόκοπων αντρών, ενός βρέφους, καθώς και υπολείμματα καμένου σκελετού. Ξεκινά δεύτερος κύκλος σεναρίων, για το πώς συνδέονται οι νεκροί και τι μπορεί να σημαίνει η εύρεσή τους. Δεν δίνεται καμιά άλλη διευκρίνιση ή επίσημη ανακοίνωση. Μαζί με τους ανθρώπινους σκελετούς βρίσκεται και οστό αλόγου, όπως επίσης ανακοινώνεται. Είναι πραγματικότητα πως βρέθηκαν τμήματα πέντε σκελετών, αλλά αποκρύπτεται πως δεν βρίσκονται τοποθετημένοι μέσα στον τάφο ως ενταφιασμένοι νεκροί.

Όπως δήλωσε το Μάιο του 2015 στο Hot Doc μέλος της ερευνητικής ομάδας, το οποίο αποκαλεί την υπόθεση φιάσκο, που δημιουργήθηκε από σκοπιμότητες και φιλοδοξίες, «μέσα στον κιβωτιόσχημο τάφο δεν βρήκαμε κανέναν νεκρό. Ούτε ξύλινο φέρετρο. Αντιθέτως, μέσα υπήρχε το κομμάτι του ψηφιδωτού που έχουν αποσπάσει από τον άλλο θάλαμο. Δηλαδή, αυτό που εντοπίζεται, είναι πως το μνημείο έχει συληθεί και υπάρχει μια γενικότερη εικόνα καταστροφής. Γι’ αυτό βρίσκουμε το κεφάλι και κομμάτια από τα φτερά της Σφίγγας αλλού και τρύπες στο μνημείο. Οι σκελετοί που βρέθηκαν, δεν ανήκουν σε ενταφιασμένους στο μνημείο, αλλά σε νεκρούς που είναι στο νεκροταφείο του λόφου Καστά. Οι σκελετοί αυτοί έφτασαν στο εσωτερικό του μνημείου είτε από τα χώματα, που μπήκαν από φυσικούς παράγοντες (παρασύρθηκαν από το νερό) είτε ήταν στα μπάζα, που κάποιοι έβαλαν στο μνημείο για να το μπαζώσουν ή να το κρύψουν. Για παράδειγμα, το γεγονός ότι βρέθηκε ένα οστό από κόκαλο αλόγου είναι αποδεικτικό. Αν είχαν θάψει νεκρό μαζί με το άλογό του, πράγμα που συνέβαινε, έπρεπε να υπάρχει εκεί το άλογο και όχι ένα κόκαλο μόνο. Κρύβουν ας πούμε πως βρέθηκε και κόκαλο κύκνου. Από πού προήλθε; Τον έθαψαν μαζί με ένα νεκρό κύκνο; Προφανώς όχι. Ήταν στα μπάζα του νεκροταφείου, τα οποία πέρασαν στο μνημείο».

Όλα όσα συνέβησαν εκείνη την εποχή με τη σπουδαία αυτή αρχαιολογική ανακάλυψη δεν πρόκειται να λησμονηθούν. Έχουν καταγραφεί για να μείνουν στις επόμενες γενιές ως γνώση. Να γνωρίζουμε όλοι πώς ακριβώς ένα σπουδαίο αρχαιολογικό εύρημα κατακρεουργήθηκε στο βωμό μιας τεταμένης προεκλογικής περιόδου. Πώς μια κυβέρνηση άφησε να πλανάται η ψευδαίσθηση στους πολίτες για την ανακάλυψη μέχρι και του τάφου του Μεγάλου Αλεξάνδρου, πατώντας στα εθνικιστικά αντανακλαστικά μιας παραδομένης στην οικονομική κρίση κοινωνίας αλλά και ανθεκτικής στα κάθε λογής πολιτικο-οικονομικά σκάνδαλα που έμεναν ατιμώρητα. Και τέλος, για το πώς η επιστημονική κοινότητα αλληλοχτυπήθηκε στο φως της δημοσιότητας.

 

 

Διπλός ισχυρός σεισμός ταρακούνησε τη μισή Ελλάδα: Τι είναι γνωστό μέχρι τώρα – Οι πρώτες εκτιμήσεις

σεισμός

Διπλός ισχυρός σεισμός ταρακούνησε τη μισή Ελλάδα: Τι είναι γνωστό μέχρι τώρα – Οι πρώτες εκτιμήσεις

Δύο ισχυροί σεισμοί σημειώθηκαν στην Ηλεία - Οι πρώτες εκτιμήσεις από τους σεισμολόγους