Aλμπέρ Καμύ: Η αληθινή γενναιοδωρία απέναντι στο μέλλον είναι να τα δίνεις όλα στο παρόν

Γεννημένος στην Αλγερία το 1913, ο Αλμπέρ Καμύ γνώρισε τη φτώχεια από τα πρώτα παιδικά του χρόνια. Ο πατέρας του επιστρατεύθηκε όταν ξέσπασε ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος και σκοτώθηκε στη μάχη του Μάρνη το 1914.

Η μητέρα του, μια γυναίκα αναλφάβητη, μεγάλωσε τα δύο αγόρια της (ο Λυσιέν ήταν λίγο μεγαλύτερος από τον Αλμπέρ) με μεγάλες στερήσεις, δουλεύοντας σαν καθαρίστρια. Οι επιδόσεις του Αλμπέρ στο δημοτικό σχολείο τράβηξαν την προσοχή του δασκάλου του, ο οποίος του έκανε δωρεάν ιδιαίτερα μαθήματα και κατάφερε να του εξασφαλίσει μια υποτροφία για το λύκειο. Σ’ αυτόν τον άνθρωπο, τον Λουί Ζερμέν, αφιέρωσε ο Καμύ την ομιλία του στην Στοκχόλμη όταν παρέλαβε το βραβείο Νομπέλ λογοτεχνίας, στις 10 Δεκεμβρίου του 1957.

Σπούδασε φιλοσοφία στο πανεπιστήμιο του Αλγερίου, αλλά η φυματίωση που τον ταλαιπωρούσε από τα 17 του χρόνια τον εμπόδισε να γίνει καθηγητής. Η αρρώστια διέκοψε και την ποδοσφαιρική του καριέρα: έπαιζε από μικρός ποδόσφαιρο και είχε διακριθεί ως τερματοφύλακας. Παρέμεινε, πάντως, σ’ όλη του τη ζωή εραστής του ποδοσφαίρου, για το οποίο έλεγε ότι είναι ένα παιχνίδι που επιτρέπει καλύτερα από κάθε τι άλλο να καταλάβεις τον χαρακτήρα των ανθρώπων.

Τα πρώτα βιβλία του -«Απ’ την καλή κι απ’ την ανάποδη», «Οι γάμοι»- ήταν δοκίμια που τα διαπνέει η αγάπη για τη γενέθλια γη του «…αυτόν τον κόσμο της φτώχειας και του φωτός». Από το 1940 εγκαταστάθηκε στο Παρίσι και πήρε ενεργό μέρος στην αντίσταση, διευθύνοντας την παράνομη εφημερίδα Combat. Στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής εκδόθηκαν τα δύο έργα που τον έκαναν διάσημο, το μυθιστόρημα «Ο ξένος» και το δοκίμιο «Ο μύθος του Σίσυφου».

Τον Αύγουστο του 1944, λίγο μετά την απελευθέρωση, ο Καμύ έγραψε μια σειρά άρθρων στην Combat, με τίτλο «Ούτε θύματα ούτε δήμιοι», στα οποία επέκρινε το λιντσάρισμα συνεργατών των δυνάμεων κατοχής στη Γαλλία και τη διαπόμπευση γυναικών που είχαν ερωτικές σχέσεις με Γερμανούς στρατιώτες. Ενα χρόνο μετά, τον Αύγουστο του 1945, ήταν ο πρώτος δυτικός διανοούμενος που κατήγγειλε την χρήση ατομικών βομβών στη Χιροσίμα και στο Ναγκασάκι. Αντιτάχθηκε πάντα στο «πάθος του θανάτου», στη φονική βία που ασκείται με οποιαδήποτε «υψηλή» σκοπιμότητα.

Σκληρή απέναντι στις παρηγορητικές βεβαιότητες αλλά με βαθιά ανθρωπιστικό πυρήνα, η σκέψη του Αλμπέρ Καμύ δεν έχει γεράσει. Οι αμφιβολίες που τον βασάνιζαν, η άρνησή του να δεχθεί εύκολες απαντήσεις σε δύσκολα διλήμματα, ταιριάζουν απόλυτα στους σημερινούς καιρούς. Σε μια εποχή όπου οι ιδεολογίες έχουν απαξιωθεί, όπου το μέλλον της ζωής πάνω στον πλανήτη προμηνύεται ζοφερό και οι αβυσσαλέες ανισότητες εξακολουθούν να καταδικάζουν δισεκατομμύρια ανθρώπους σε μιζέρια, βία και σκοταδισμό, ο σύγχρονος άνθρωπος μοιάζει όλο και περισσότερο με τον Σίσυφο, έτσι όπως τον είχε δει ο Καμύ. Σ’ αυτόν τον Σίσυφο που τον απελπίζει το παράλογο της μοίρας του, η «άλογη σιωπή του κόσμου», ο Καμύ δίνει μια ανάσα. Τη διέξοδο της εξέγερσης και της ανθρώπινης αλληλεγγύης, που τον φέρνει κοντά σ’ έναν άλλο μυθικό ήρωα, τον Προμηθέα.

Θωρακίζει την εξέγερση θέτοντάς της διπλό όριο προστασίας: Από την παραίτηση, που ισοδυναμεί με αυτοκτονία και από την υπερβολική βεβαιότητα, που μπορεί να μετατρέψει μια επανάσταση σε τυραννία. «Δικαιολογεί ο σκοπός τα μέσα; Πιθανόν. Ομως τι δικαιολογεί τον σκοπό; Σ’ αυτό το ερώτημα, που η ιστορική σκέψη έχει αφήσει εκκρεμές, μια απάντηση μπορεί να δώσει η εξέγερση: τα μέσα».

«Η αληθινή γενναιοδωρία απέναντι στο μέλλον είναι να τα δίνεις όλα στο παρόν», έγραψε. Ενα μήνυμα εξαιρετικά επίκαιρο, καθώς το μέλλον μας έχει σήμερα ανάγκη, όσο ποτέ άλλοτε, τη γενναιοδωρία του παρόντος.

Ο Αλμπέρ Καμύ σκοτώθηκε σε τροχαίο δυστύχημα στις 4 Ιανουαρίου του 1960, στα 46 του χρόνια. 

Πηγή: kathimerini.gr