Ακροδεξιές επιθέσεις στην τέχνη – Κάθε χρόνο στο ίδιο έργο θεατές…

Οι τέσσερις άνδρες μπήκαν στο θέατρο, έκοψαν κανονικά εισιτήριο και κατά τη διάρκεια της «επίμαχης» σκηνής σηκώθηκαν από τις θέσεις τους και επιτέθηκαν λεκτικά στον ηθοποιό. Η παράσταση διακόπηκε για λίγα λεπτά και οι υπόλοιποι θεατές διαμαρτυρήθηκαν ζητώντας την απομάκρυνση τους. Τελικά, τα τέσσερα μέλη του «Ιερού Λόχου» αποχώρησαν και μία ώρα αργότερα ανέβασαν ένα ντροπιαστικό βίντεο και ένα κείμενο στην ιστοσελίδα τους με το οποίο απέδωσαν ευθύνες στην Ιώ Βουλγαράκη που υπογράφει τη σκηνοθεσία της παράστασης.

Δυστυχώς, δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που η καλλιτεχνική έκφραση κάθε είδους (από το σινεμά έως τις εικαστικές τέχνες) γίνεται προσπάθεια να φιμωθεί και να λογοκριθεί για θρησκευτικούς λόγους. Σχεδόν κάθε χρόνο, παρακολουθούμε παρόμοιες αντιδράσεις έξω από θεατρικές αίθουσες και χώρους τέχνης, ενώ κάποιες υποθέσεις έχουν φτάσει μέχρι τη Δικαιοσύνη. 

Ένα δυνατό πολιτικό έργο

Η παράσταση, σε μετάφραση Έφης Γιαννοπούλου και σκηνοθεσία Ιώς Βουλγαράκη, παρουσιάζεται στο Βασιλικό Θέατρο. Το έργο έχει γράψει ο πολυβραβευμένος λιβανοκαναδός συγγραφέας, διευθυντής σήμερα του θεάτρου «La Colline» του Παρισιού, Ουαζντί Μουαουάντ. Ο συγγραφέας καταφέρνει να δημιουργήσει ένα άκρως πολιτικό κείμενο, στο οποίο η Ιστορία συναντά τη μυθοπλασία και ο άνθρωπος αποκαλύπτεται στην πιο «απάνθρωπη» διάστασή του.

Η ακύρωση της συναυλίας των «Rotting Christ»

Αυτό το περιστατικό ήρθε να κουμπώσει με την ακύρωση της συναυλίας του συγκροτήματος «Rotting Christ» στη δημοτική αίθουσα της Αίγλης στη Veso Mare της Πάτρας, με τον υποψήφιο περιφερειάρχη του συνδυασμού «Πατριωτική Αυγή» και υποστηριζόμενο πολιτικά από την «Χρυσή Αυγή» Ανδρέα Νικολακόπουλο, να παραδέχεται παρέμβαση για να ματαιωθεί η συναυλία.

Επίσης, οι διοργανωτές ανέφεραν ότι άτομα της Ιεράς Μητρόπολης Πατρών πίεσαν το Δήμο να ακυρώσει τη συναυλία, ενώ είχε αρχικά συμφωνήσει.  Τελικά, ο Δήμος επικαλέστηκε τεχνικά προβλήματα, παρ’ όλο που άλλες εκδηλώσεις στον ίδιο χώρο φαίνεται ότι θα πραγματοποιηθούν κανονικά.

Απόπειρες λογοκρισίας για «θρησκευτικούς λόγους» στην Ελλάδα της μεταπολίτευσης

Δυστυχώς, όλα αυτά τα περιστατικά αυτά δεν είναι πρωτόγνωρα. Σχεδόν κάθε χρόνο, μέλη θρησκευτικών και φασιστικών οργανώσεων κάνουν αισθητή την παρουσία τους έξω από θεατρικές σκηνές (και όχι μόνο), πιέζοντας και απαιτώντας η τέχνη να περιθωριοποιηθεί, να φιμωθεί, να κλειστεί στα «επιτρεπτά» όρια που προσπαθούν με μανία να ορίσουν. 

Δεν χρειάζεται να πάμε πίσω στις εποχές που η θρησκευτική εξουσία στην Ελλάδα απαγόρευε έργα του Εμμανουήλ Ροΐδη και του Νίκου Καζαντζάκη. Δεν χρειάζεται να θυμηθούμε την ασφυκτική λογοκρισία και το κάψιμο των βιβλίων που επιβλήθηκε την περίοδο της δικτατορίας του Ιωάννη Μεταξά και κατά τη διάρκεια της χούντας των συνταγματαρχών.

Σύμφωνα με υποθέσεις που έχουν δει το φως της δημοσιότητας, ακόμη και μετά τη μεταπολίτευση έχουν πραγματοποιηθεί πολλές απόπειρες λογοκρισίας, οι οποίες σε ορισμένες περιπτώσεις έφτασαν μέχρι τη Δικαιοσύνη. Η ελληνική έννομη τάξη είναι μία από τις λιγοστές ευρωπαϊκές που κρατά ενεργό το ποινικό αδίκημα της βλασφημίας, γεγονός που δημιουργεί σημαντικές απειλές στην ελευθερία της έκφρασης. Οι προσπάθειες λογοκρισίας έχουν πλήξει σχεδόν κάθε μορφή τέχνης: Την τηλεόραση και τον κινηματογράφο, το θέατρο και τις εικαστικές τέχνες.

Ενδεικτικά, αναφέρουμε μερικές από αυτές.

– Το 1979 κυκλοφόρησε η πρώτη έκδοση βιβλίου του Μαρκήσιου ντε Σαντ «H φιλοσοφία στο μπουντουάρ» από τις Εκδόσεις Εξάντας. Η κυκλοφορία του βιβλίου μετά από διαμαρτυρίες απαγορεύτηκε με δικαστική απόφαση.

– Η Εκκλησία εφήρμοσε την τακτική του αφορισμού σκηνοθετών στην περίπτωση του Όμηρου Ευστρατιάδη για το φιλμ «Εθνική Παπάδων» (1984) από τον μητροπολίτη Αλεξανδρούπολης Άνθιμο και του Μιχάλη Λεφάκη Τζούνιορ από τον μητροπολίτη Πατρών Νικόδημο για τη βιντεοταινία «Εδώ παπάς, εκεί λαπάς» (1987).

-Το 1988 σημειώθηκαν εκτεταμένες διαμαρτυρίες και πραγματοποιήθηκαν καταστροφές σε κινηματογράφους της Αθήνας από ρασοφόρους. Ολα αυτά είχαν ως αποτέλεσμα, την απαγόρευση της προβολής της ταινίας του Μάρτιν Σκορτσέζε «Ο τελευταίος πειρασμός» η οποία ήταν βασισμένη στο ομώνυμο βιβλίο του Νίκου Καζαντζάκη.

– Άξια επισημάνσεως είναι και η περίπτωση του αρχιτέκτονα και ζωγράφου Κωνσταντίνου Παπαθεοδώρου. Ο καλλιτέχνης έκτισε τον μικρό κοινοτικό ναό της Αγίας Φωτεινής στη Μαντίνεια μεταξύ των ετών 1992 και 2001. Λόγω των αναφορών στο αρχαίο ελληνικό ιδίωμα, ο διάκοσμος θεωρήθηκε από τους συντηρητικούς κύκλους ως «επέλαση του παγανισμού». Ο ζωγράφος δέχθηκε ύβρεις και προπηλακισμούς αλλά και τη δημόσια καταδίκη του έργου του από τον τότε μητροπολίτη Μαντινείας και Κυνουρίας, Θεόκλητο (1994).

– Το βιβλίο «Η ζωή του Ιησού» του Αυστριακού Γκέρχαρντ Χάντερερ που κυκλοφόρησε το 2003 από τις Εκδόσεις Οξύ συνάντησε αντιδράσεις και έφτασε μέχρι τα δικαστήρια.

– Το 2004 η εικαστικός Δέσποινα Χρήστου εξέθεσε στο Κέντρο Τεχνών του Δήμου Αθηναίων (πρώην ΕΑΤ-ΕΣΑ) το έργο της Άτιτλο στο πλαίσιο της έκθεσης Everyday Hellas. Το έργο απομακρύνθηκε διότι θεωρήθηκε ότι προσβάλει θρησκευτικά συναισθήματα.

– Τον Ιούνιο του 2012 ανέβηκε η παράσταση «Corpus Christi» του Τέρενς ΜακΝάλι και η επίσημη Εκκλησία έκανε λόγο για ένα «βλάσφημο θεατρικό έργο που δυσφημεί το πρόσωπο του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού», καλώντας σε διαμαρτυρίες.

-Τον Σεπτέμβριο του 2012 συνελήφθη ο Φίλιππος Λοΐζος, ο δημιουργός σελίδας στο Facebook με τον τίτλο «Γέροντας Παστίτσιος» η οποία σατίριζε τον γέροντα Παΐσιο. Λίγες ημέρες πριν από τη σύλληψη είχε προηγηθεί ερώτηση στη Βουλή από τον βουλευτή της Χρυσής Αυγής, Χρήστο Παππά, σχετικά με τη σελίδα.

– Τον Οκτώβριο του 2017 εντάσεις και διαμαρτυρίες σημειώθηκαν έξω από το θέατρο Αριστοτέλειον στη Θεσσαλονίκη με απώτερο σκοπό τη διακοπή της παράστασης «Η ώρα του διαβόλου».