Ακαδημίας 8.000

Δεν έχει προς το παρόν επισημοποιηθεί ο αριθμός των μελών της αμερικανικής Ακαδημίας Κινηματογραφικών Τεχνών και Επιστημών που ψηφίζουν κάθε χρόνο για τα Οσκαρ. Τα τελευταία χρόνια η απόλυτη κινηματογραφική συντεχνία όλων των επιμέρους κινηματογραφικών συντεχνιών των ΗΠΑ καλεί διεθνώς και εγγράφει όλο και περισσότερα μέλη στα κιτάπια της σε μια προσπάθεια περαιτέρω εκδημοκρατισμού του θεσμού.

Αν δεν κάνω λάθος, πρόπερσι σημειώθηκε το απόλυτο ρεκόρ προσκλήσεων, κάπου 920 νέα μέλη, ενώ το 2019 έγινε άνοιγμα σε 840, μεταξύ άλλων και στον δικό μας μοντέρ Γιώργο Μαυροψαρίδη. Με αυτά και με τα άλλα οι ψηφοφόροι της ακαδημίας πρέπει να ξεπερνούν τώρα τις 8.000.

Η ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗ ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΓΕΝΝΑ ΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ

Με όρους πολιτικούς σίγουρα πρόκειται για πρόοδο. Ας μην ξεχνάμε πως όταν η ακαδημία ιδρύθηκε το 1927, για λόγους συντεχνιακούς, με πρωτοβουλία του προέδρου της MGM Λούις Μ. Μέγερ, αποτελούνταν από μόλις λίγες εκατοντάδες μέλη που ήρθαν να προστεθούν στα ιδρυτικά.

Πράγμα που σημαίνει πως η πρώτη τελετή απονομής βραβείων το 1928 –σε λιγοστές τότε και αναγκαστικά συνοπτικές κατηγορίες– είχε λίγο έως πολύ τη λογική των αλληλοσυγχαρητηρίων. Και όλο και αυξάνονταν τα μέλη με τα χρόνια, μαζί με τις κατηγορίες. Στις αρχές του ’80, που άρχισα ως έφηβος να παρακολουθώ (και να γράφω σε βίντεο, το ψώνιο!) την τελετή από την ΕΡΤ, εκείνη την 90λεπτη υποτιτλισμένη σύνοψη που βλέπαμε με μια εβδομάδα καθυστέρηση (τότε δεν μεταδιδόταν live στην Ελλάδα, όπως σήμερα), θυμάμαι πως τα μέλη υπολογίζονταν στις 4.500.

Σήμερα, όπως είπαμε, είναι σχεδόν διπλάσια. Πρόκειται, λοιπόν, πράγματι για πρόοδο, δοθέντος ότι από τη συσσώρευση της ποσότητας αποκλείεται κάποια στιγμή να μη δημιουργηθεί μια ποιότητα, πάνω στην οποία η επενέργεια νέας ποσότητας θα προσθέσει νέα ποιότητα που θα μορφοποιήσει, αν όχι και θα καταργήσει την προηγούμενη. Και στο πλαίσιο μιας ομάδας επαγγελματιών που έχουν κοινό αντικείμενο και στόχους, τέτοια εξέλιξη αναμφίβολα μεταφράζεται σε κλιμακούμενο εκδημοκρατισμό.

ΤΟ ΠΡΟΣΧΗΜΑ ΤΟΥ «ΣΚΟΤΕΙΝΟΥ ΙΠΠΟΤΗ» ΚΑΙ Η ΑΝΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑ

Επειδή όμως δεν γίνεται να μιλάμε για όρους πολιτικούς χωρίς να συνυπολογίζουμε τους λογιστικούς, γιατί τίποτε σήμερα δεν κινείται ερήμην της ελεύθερης οικονομίας και επειδή η εν λόγω οικονομία μπορεί να σημαίνει –προκειμένου για τα Οσκαρ– από τον διαφημιστικό βομβαρδισμό της υπερπαραγωγής ενός στούντιο που θέλει εύλογα να πολλαπλασιάσει τα κέρδη του (απέναντι σε μια «μικρή» ταινία, που ίσως στερείται τα μέσα να συναγωνιστεί τέτοιο προμοτάρισμα) μέχρι το λόμπινγκ και τα τραπεζώματα που θα κάνω εγώ, ο υποψήφιος, για να εξαγοράσω ψήφους, μια ανάλογη κουβέντα περί καθορισμού ορίων ή αποτελεσματικότητας της δημοκρατίας σε τέτοιο περιβάλλον θα είναι μόνιμα καταδικασμένη να ίπταται στη σφαίρα της μεταφυσικής.

Αλλωστε δεν είναι βέβαιο αν η νέα ποιότητα που μορφοποίησε την προηγούμενη «στο όνομα της δημοκρατίας» είναι αναγκαστικά και καλύτερη. Το 2010 η ακαδημία αύξησε τις υποψηφιότητες καλύτερης ταινίας από πέντε σε δέκα (φέτος είναι εννέα) σε μια προσπάθεια δήθεν να δώσει βήμα και σε mainstream ταινίες που τυχαίνουν ενίοτε και μαζικής καλλιτεχνικής αποδοχής (αφορμή η απουσία την προηγούμενη χρονιά του «Σκοτεινού ιππότη» του Κρίστοφερ Νόλαν από την εν λόγω πεντάδα κι ενώ είχε προταθεί σε οκτώ άλλες κατηγορίες). Στην πραγματικότητα ήθελε να εμπλουτίσει την κατηγορία με εμπορικούς τίτλους που απευθύνονται σε μικρότερης ηλικίας καταναλωτικό κοινό για να τονώσει την πτωτική τότε τηλεθέαση της τελετής. Αποτέλεσμα, απλώς καλές ταινίες (όπως η φετινή «Κόντρα σε όλα») να προάγονται έκτοτε στις καλύτερες της χρονιάς που έχει να προτείνει το σώμα των ψηφοφόρων. Αλλο που δεν ήθελαν οι επικριτές του θεσμού για να πληγώσουν εκ νέου την αξιοπιστία του.

Ισως όμως να είμαι πολύ αυστηρός με έναν θεσμό που επί χρόνια ιχνηλατούσα με περιέργεια κι ευχαρίστηση, άσε που έγραφα σεντόνια κάθε Φλεβάρη και (τότε) Μάρτη (συνεχίζω να τον παρακολουθώ, αλλά την τελετή πλέον μόνο αναδρομικά, για βιολογικούς φυσικά λόγους). Οπως κάθε προεδρευόμενη δημοκρατία, θα έχει κι αυτή τα τρωτά και τα στραβά της. Για να είμαι δίκαιος, νομίζω πως όλο και περισσότερο διεθνοποιείται το πράγμα τελευταία, όλο και αυξάνονται οι εξαιρέσεις που επιβεβαιώνουν τον κανόνα.

Ομολογώ επίσης πως χάρηκα την περασμένη δεκαετία την απονομή της ανώτατης τιμής σε ταινίες σαν το πλατωνικής φιλοσοφίας «Birdman», το χαμηλού προφίλ statement «Moonlight» ή τη μπιμουβάδικη «Μορφή του νερού». Πώς, όμως, να μην επιφυλάσσομαι όταν θεωρώ σχεδόν σίγουρη τη νίκη του προφανέστατου περιεχομενικά αλλά και κατασκευαστικά «1917» επί των «Παρασίτων» ή του «Τζόκερ»; 

* O Ρόμπι Εκσιέλ είναι κριτικός κινηματογράφου

* Περιοδικό Hot Doc #198, «Οσκαρ: Χρυσό Χαλί για Μπίζνες», 9/2/2020