Mieville: Μια διαφορετική ματιά στην ιστορία της Οκτωβριανής Επανάστασης

Το βιβλίο πρόκειται να κυκλοφορήσει στα ελληνικά από τις εκδόσεις Μεταίχμιο σε μετάφραση του Γιώργου-Ίκαρου Μπαμπασάκη στις αρχές του Οκτωβρίου με τον τίτλο Οκτώβρης: Η ιστορία της Οκτωβριανής Επανάστασης.

«Ήθελα να δείξω τον τρόπο με τον οποίο η Επανάσταση κατέστη μια ζωντανή πραγματικότητα με την οποία έπρεπε κανείς να παλέψει».

Φέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια από την Οκτωβριανή Επανάσταση του 1917 που σημάδεψε με τρόπο ανεξίτηλο τον 20ό αιώνα και επηρέασε με καθοριστικό τρόπο την παγκόσμια ιστορία. Πριν από λίγες μέρες κυκλοφόρησε στη Μ. Βρετανία το βιβλίο October: The Story of the Russian Revolution του βρετανού China Miéville, ένα βιβλίο που έχει προκαλέσει μεγάλο ενδιαφέρον και μέχρι στιγμής παίρνει μόνο επαίνους. Οι Financial Times το συμπεριέλαβαν στα πιο αξιοπρόσεκτα βιβλία του 2017 πριν καν κυκλοφορήσει.

Επί 100 χρόνια οι ιστορικοί συζητούν την επανάσταση. Μέσα στον τρομακτικό όγκο της σχετικής βιβλιογραφίας που υπάρχει είναι εύλογη η απορία τι παραπάνω έρχεται να προσθέσει άλλο ένα βιβλίο για το ιστορικό αυτό γεγονός. Η απάντηση βρίσκεται στον συγγραφέα του. Το μεγάλο ενδιαφέρον και η τεράστια συζήτηση για το βιβλίο απορρέουν από τη θέση του συγγραφέα στο λογοτεχνικό στερέωμα.

Τι δουλειά έχει με τη Ρώσικη Επανάσταση ένας συγγραφέας του fantasy και του Sci-Fi, και μάλιστα όχι ένας τυχαίος συγγραφέας, αλλά ένας από τους πλέον αναγνωρίσιμους της γενιάς του, βραβευμένος τρεις φορές με το βραβείο Arthur C. Clarke και άλλες δύο με το British Fantasy Award, που τον συγκρίνουν με τον Κάφκα, τον Όργουελ και τον Φίλιπ Κ. Ντικ; Εδώ λοιπόν έγκειται και η ιδιαίτερη αξία και σημασία του βιβλίου: ότι δεν είναι γραμμένο από έναν ακαδημαϊκό ούτε καν από έναν ιστορικό, αλλά από έναν καταξιωμένο και πολυβραβευμένο συγγραφέα της λογοτεχνίας του φανταστικού, έναν τύπο με piercing και tattoo που μοιάζει περισσότερο με μέλος hard rock μπάντας. Ένα βιβλίο που διαβάζεται όχι μόνο ως Ιστορία, αλλά και ως ιστορία –και μάλιστα συναρπαστική–, ένα βιβλίο που δεν είναι ένα «ξερό» ιστορικό δοκίμιο, καθώς διαβάζεται σαν ένα χυμώδες μυθιστόρημα. Ο αναγνώστης που τώρα µαθαίνει τα γεγονότα θα τα εμπεδώσει όχι µόνο στην ιστορική τους σηµασία αλλά και σε όλο το πάθος, το δράµα και την παραδοξότητά τους.

Ο China Miéville είναι επίσης γνωστός για τη στράτευσή του στην Αριστερά. Ασχολείται ενεργά και με την πολιτική, υποστηρίζοντας το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα της Αγγλίας. Στο βιβλίο του βλέπει «καλούς» και «κακούς» και, παρότι δεν υποκρίνεται ότι η αφήγησή του είναι ουδέτερη, προσπαθεί όμως να είναι δίκαιος. Το βιβλίο παρακολουθεί την Επανάσταση από μήνα σε μήνα, από τον Φεβρουάριο έως τον Οκτώβριο, με μια αναφορά όμως και στην προϊστορία του 1917. Περιλαμβάνει επίσης εισαγωγή, επίλογο, γλωσσάρι, προτάσεις για περαιτέρω διάβασμα και ευρετήριο.

Τον Φεβρουάριο του 1917, εν μέσω αιματηρού πολέμου, η Ρωσία ήταν ακόμη μια αυταρχική μοναρχία· εννέα μήνες αργότερα, μετατράπηκε στο πρώτο σοσιαλιστικό κράτος της παγκόσμιας ιστορίας. Πώς συνέβη αυτή η απίστευτη μεταμόρφωση; Πώς βρέθηκε μια χώρα ρημαγμένη και υπανάπτυκτη, παρασυρμένη σε έναν πόλεμο απελπιστικά μη δημοφιλή, να συγκλονίζεται όχι από μια επανάσταση, αλλά από δύο;

Αυτή εδώ είναι η ιστορία των εκπληκτικών μηνών από τον έναν ξεσηκωμό στον άλλο, από τον Φεβρουάριο στον Οκτώβριο· η ιστορία των δυνάμεων και των ανθρώπων που μετέτρεψαν το 1917 σε μια χρονιά τόσο καθοριστική. Από οικεία ονόματα, όπως τον Λένιν και τον Τρότσκι, στους αντιπάλους τους, Κορνίλοφ και Κερένσκι· από τους λαβυρινθώδεις καβγάδες των αγωνιστών των πόλεων στις ακριτικές περιοχές μιας απέραντης αυτοκρατορίας· από τις σαρωτικές αλλαγές της ιστορίας στις μικρές ξεχασμένες λεπτομέρειες.

Ο Miéville, σε μια πανοραμική επισκόπηση που εκτείνεται από την Αγία Πετρούπολη και τη Μόσχα ως τα πιο απομακρυσμένα χωριά της απέραντης αυτοκρατορίας, αποκαλύπτει τις καταστροφές, τις μηχανορραφίες και τις πηγές έμπνευσης του 1917 με όλο το πάθος, το δράμα και την παραδοξότητά τους. Έχοντας στο μυαλό του τον ανυποψίαστο και νέο σε αυτό το θέμα αναγνώστη, παρεμβάλλει ιστορικές συζητήσεις που καλά κρατούν, σε μια εκπληκτική στιγμή της ανθρωπότητας, από τις σπουδαιότερες και πιο απέλπιδες· ένα σημείο καμπής για τον πολιτισμό που αντηχεί δυνατά μέχρι τις μέρες μας.

Η Οκτωβριανή Επανάσταση, όπως την αφηγείται ο Miéville, αποκαλύπτεται όχι µόνο ως ένα πολιτικό γεγονός, µε τεράστια και διαρκή βαρύτητα, αλλά και ως µια συναρπαστική ιστορία που εξακολουθεί να εμπνέει.

Ο Miéville γράφει στο τελευταίο κεφάλαιο του βιβλίου:

«Θα ήταν παράλογο, γελοιωδώς μυωπικό, να θεωρήσουμε τον Οκτώβρη ένα απλό κάτοπτρο μέσα από το οποίο βλέπουμε τους αγώνες του σήμερα. Ήταν όμως ένας μακρύς αιώνας, ένα μακρύ σούρουπο έχθρας και σκληρότητας, το απόστημα και το απόσταγμα της εποχής. Ένα αμυδρό φως, μια ανάμνηση αμυδρού φωτός, είναι καλύτερη από την παντελή έλλειψή του. Θα ήταν εξίσου παράλογο να πει κανείς ότι δεν υπάρχει τίποτα να μάθουμε από την επανάσταση. Να αρνηθεί ότι το λυκόφως του Οκτώβρη μπορεί να είναι και δικό μας κι ότι δεν είναι απαραίτητο να το ακολουθεί πάντα η νύχτα».