Το Δικαστήριο και η νέα "εθνικοφροσύνη"

Η απόφαση του Δ’ τμήματος του ΣτΕ που κηρύσσει αντισυνταγματικό τον νόμο του 2010 για την ιθαγένεια έχει εντελώς περίεργη νομική θεμελίωση. Η βασική λογική της είναι ότι η κυριότερη έννοια του Συντάγματος είναι το «έθνος», και μάλιστα το «φυλετικό έθνος», αυτό που προκύπτει από την φυσική συγγένεια.

Η συνταγματικη θεμελίωση του δικαίου της ιθαγένειας βρίσκεται όμως στο άρθρο 4 παρ. 3 το οποίο λιτά ορίζει ότι «Έλληνες πoλίτες είναι όσoι έχoυν τα πρoσόντα πoυ oρίζει o νόμoς». Η ερμηνεία της διάταξης θα πρέπει να ξεκινά από την θέση ότι ο νομοθέτης έχει ευρεία διακριτική ευχέρεια, με τις εξαιρέσεις φυσικά των γενικών αρχών της ισότητας και των άλλων συνταγματικών δικαιωμάτων. Παρόλα αυτά, το Δ’ τμήμα επικαλείται άλλες, άσχετες, διατάξεις οι οποίες μπορούν να θεωρηθούν συντηρητικές, π.χ. τις διατάξεις περί παιδείας και θρησκευτικής συνείδησης, την προστασία της οικογένειας, την διάταξη που λέει ότι οι βουλευτές αντιπροσωπεύουν το «έθνος». Η απόφαση αγνοεί άλλα άρθρα του Συντάγματος που αναγνωρίζουν την ατομική ελευθερία και το δικαίωμα στη διαφορετικότητα. Θυμίζω ότι ο νόμος εισήγαγε στην Ελλάδα ρυθμίσεις που υπάρχουν σε άλλες δημοκρατικές χώρες, όπως τις ΗΠΑ και τη Βρετανία εδώ και πάρα πολλά χρόνια. Η βασική θεμελίωση του ΣτΕ είναι ότι το Σύνταγμα απαιτεί «γνήσιο δεσμό των αλλοδαπών προς το ελληνικό έθνος», και απαιτεί από τον νομοθέτη να μην «αναιρεί τον εθνικό χαρακτήρα του κράτους» και άρα να μην πολιτογραφεί μή «εθνικόφρονες» ξένους.

Φυσικά αυτές οι ιδέες περί «έθνους» και απαιτούμενης «εθνικοφροσύνης» δεν έχουν καμμία σχέση με το Σύνταγμα της Ελλάδας. Το Σύνταγμά μας δεν απαιτεί ούτε από τους έλληνες ούτε από τους ξένους να έχουν οιοδήποτε φρόνημα ή οιοδήποτε αίμα. Ευτυχώς οι έλληνες έχουν την ελευθερία να επιλέγουν τις πολιτικές τους ιδέες, την θρησκεία τους και την οικογένειά τους. Φυσικά, πολλοί υποστηρικτές της άκρας δεξιάς διαφωνούν με τα δικαιώματα αυτά και εμφορούμενοι από τα διδάγματα των ρομαντικών εθνικιστών του 19ου αιώνα, ελπίζουν να δουν την χώρα μας «ομοιογενή» και «εθνικά καθαρή», όπως ήθελε ο Παττακός και όπως την θέλει σήμερα ο κ. Καρατζαφέρης.

Ορισμένοι δικαστές θα είναι ακροδεξιοί, όπως και ορισμένοι θα είναι ακροαριστεροί. Η δουλειά του δικαστή δεν είναι όμως να διαβάζει το Σύνταγμα όπως βολεύει τις πολιτικές του πεποιθήσεις, αλλά να το ερμηνεύει ως «τεχνική της πολιτικής ελευθερίας», όπως χαρακτηριστικά εξηγούσε ο Αριστόβουλος Μάνεσης. Δυστυχώς η απόφαση του ΣτΕ είναι βαθιά εσφαλμένη, όχι τόσο διότι υιοθετεί τα εθνικιστικά κηρύγματα του «φυλετικού» εθνικισμού που βλέπει τους ξένους ως ανθρώπους δευτέρας κατηγορίας (πολλοί έλληνες και πολλοί εκκλησιαστικοί ιεράρχες σκέφτονται έτσι), αλλά διότι δείχνει ότι ορισμένοι δικαστές στο Συμβούλιο της Επικρατείας βλέπουν το Σύνταγμα όχι ως μέθοδο κατάκτησης της ισοπολιτείας και της πολιτικής ελευθερίας αλλά ως εργαλείο κατίσχυσης στις ιδεολογικές μάχες της εποχής μας. Η Ολομέλεια θα έχει ευτυχώς την ευκαιρία να θυμίσει στο Δ’ τμήμα τί είναι Σύνταγμα και τί είναι δικαστής.

– Ο κ. Παύλος Ελευθεριάδης διδάσκει συνταγματικό δίκαιο στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης.
http://www.tovima.gr

Τα άρθρα που δημοσιεύονται στην κατηγορία «Απόψεις» εκφράζουν τον/την συντάκτη/τριά τους και οι θέσεις δεν συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του koutipandoras.gr