Τα πειράματα σε ζώα δεν αποτελούν μονόδρομο

Ο Άλμπερτ Άινστάιν αναφερόμενος στα πειράματα σε ζώα είχε πει: «Κανένας σκοπός δεν είναι τόσο υψηλός που να δικαιολογεί τόσο χαμερπείς μεθόδους». Στην εποχή μας, αυξάνεται ο αριθμός των επιστημόνων και πολιτών που συμφωνούν μαζί του και αναγνωρίζουν ότι τα πειράματα σε ζώα δε βοηθούν σε τίποτα την ανθρωπότητα, ούτε συμβάλουν στην ανάπτυξη νέων θεραπειών, καθώς τα αποτελέσματά τους δεν μπορούν να έχουν εφαρμογή στον άνθρωπο. Αυτό συμβαίνει διότι τα ζώα διαφέρουν σημαντικά στην ανατομία, στη φυσιολογία και στο μεταβολισμό σε σχέση με τον άνθρωπο. Χαρακτηριστικό είναι ότι το 90% των φαρμάκων που δοκιμάστηκε σε ζώα δεν περνάει το τεστ στον άνθρωπο και τελικά δεν βγαίνει στην αγορά.

Όλα αυτά τα στοιχεία οδηγούν στο συμπέρασμα ότι ο πειραματισμός σε ζώα δεν αποτελεί μονόδρομο. Υπάρχουν εναλλακτικές μέθοδοι πειραματισμού, οι οποίες αποτελούν ένα ευρύ πεδίο ενδιαφέροντος και μπορούν να βάλουν τέλος στην φρικιαστική και ανούσια δολοφονία εκατομμυρίων ζώων!

Στη συνέχεια παρατίθενται μερικές εναλλακτικές επιλογές που οδηγούν στην αντικατάσταση της χρήσης των ζώων στην έρευνα.

1. MΕΘΟΔΟΙ ΤΗΣ ΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΤΟΞΙΚΟΛΟΓΙΑΣ

Πλεονέκτημα ότι είναι οι απλούστερες τεχνικές με τη μεγαλύτερη δυνατότητα τυποποιημένων μετρήσεων. Μειονέκτημα τους είναι ότι δεν μπορούν να αντικαταστήσουν την δυναμική μιας πειραματικής μελέτης με τη χρήση ζώων, καθώς προσφέρουν μονοδιάστατα αποτελέσματα, που αφορούν ορισμένες μόνο μεταβλητές ( invitro) και όχι τη συνδυασμένη αντίδραση ενός έμβιου όντος (invivo). Αυτές οι μελέτες επομένως δεν υπεισέρχονται αυτόνομα σε μελέτες φυσιολογίας ή παθοφυσιολογίας.

2. ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ

Aυτές οι τεχνικές είναι ιδιαίτερα δημοφιλείς στην παραγωγή εμβολίων, στη διάγνωση παθήσεων που σχετίζονται με τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος αλλά και στη βασική έρευνα. RIA.

3. ΜΕΘΟΔΟΙ ΜΟΡΙΑΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ

Αυτές οι μέθοδοι χρησιμοποιούνται ιδιαίτερα στην παρασκευή διαγνωστικών ουσιών, αλλά και στη στοχευμένη θεραπεία (βιολογικά φάρμακα), που βασίζεται στη σχέση υποδοχέα- μορίου συνδέτη.

4. ΕΡΕΥΝΑ ΜΕ ΣΥΝΘΕΤΙΚΑ ΑΝΑΛΟΓΑ

Η τρέχουσα έρευνα αποσκοπεί σε μορφές συνθετικών αναλόγων των ζωικών προτύπων, σε κάθε δυνατή ανάγκη. Στις ΗΠΑ αλλά και στην Ευρώπη, πρόσφατα έχει εγκριθεί ένα είδος τεστ αντικατάστασης πειραμάτων με ζώα. Αυτό περιλαμβάνει τη χρήση ενός συνθετικού δέρματος (Corrositex), το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε ζώα για να ερευνήσει χημικές ουσίες για εμφάνιση αντιδράσεων υπερευαισθησίας. Το τεστ της invitro διάγνωσης πρόκλησης ευαισθησίας του δέρματος και των οφθαλμών μπορεί να ολοκληρωθεί σε 5 ώρες ενώ το αντίστοιχο πείραμα με ζώα χρειάζεται 2-3 εβδομάδες.

5. YΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗΣ ΖΩΙΚΩΝ ΠΡΟΤΥΠΩΝ (COMPUTER MODELING)

Σε ορισμένες περιπτώσεις, ιδίως στην εκπαίδευση, μπορεί η προσομοίωση με τη βοήθεια υπολογιστών να αντικαταστήσει τη χρήση πειραματόζωων. Στο μάθημα της βιολογίας που διδάσκεται στα σχολεία για παράδειγμα, αντί για τη χρήση βατράχων, μπορεί να γίνει χρήση μοντέλου προσομοίωσης με υπολογιστή (Virtual Frog Dissection Kit). Ακόμα και στις Ιατρικές Σχολές, είναι γεγονός η έναρξη της χρήσης μοντέλων προσομοίωσης με Η/Υ για εκπαιδευτικούς σκοπούς. Πλαστικά ή από άλλο υλικό μοντέλα προσομοίωσης, που προσομοιάζουν το ρεαλιστικό, έχουν επίσης χρησιμοποιηθεί με επιτυχία.

6. ΚΥΤΤΑΡΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ

Τα κύτταρα απομονώνονται από τα γειτονικά τους και τοποθετούνται μέσα στο καλλιεργητικό μέσο. Ο αποχωρισμός μπορεί να είναι μηχανικός ή με τη χρήση χημικών ουσιών. Πρωτογενής κυτταροκαλλιέργεια θεωρείται η συλλογή των κυττάρων μέσα στο καλλιεργητικό μέσο, προτού γίνει ο πολλαπλασιασμός τους. Δευτερογενής ή τριτογενής κυτταροκαλλιέργεια προκύπτει μετά τον πρώτο, και τον δεύτερο πολλαπλασιασμό αντίστοιχα των κυττάρων που αρχικά απομονώσαμε. Παραδείγματα χρήσης κυτταροκαλλιέργειας είναι η έρευνα παραγωγής φαρμάκων και εμβολίων.

7. ΧΡΗΣΗ ΟΡΓΑΝΩΝ ΖΩΩΝ ΠΟΥ ΠΡΟΕΡΧΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΣΦΑΓΕΙΑ

Όργανα ζώων που συλλέγονται από σφαγεία, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για εκπαιδευτικούς ή άλλους σκοπούς. Xρησιμοποιούνται ζώα για την έρευνα, αλλά περιορίζεται σημαντικά ο αριθμός τους σε σχέση με την κλασσική πειραματική έρευνα με ζώα.

8. ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΩΝ MEΘΟΔΩΝ

Με τη χρήση προσαρμοσμένων στατιστικών μεθόδων μπορούμε να επιτύχουμε περιορισμό του αριθμού των πειραματόζωων στο πείραμα μας. Τα «στατιστικά πακέτα», μπορούν με τη βοήθεια του υπολογιστή να μας οδηγήσουν στην επεξεργασία ενός μικρότερου αριθμού δεδομένων, στα ίδια ασφαλή αποτελέσματα. Με τη βοήθεια της στατιστικής προσδιορίζεται ο ελάχιστος αριθμός ζώων ανά πείραμα προκειμένου να εξαχθούν συμπεράσματα με στατιστική σημασία.

9. ΤΡΑΠΕΖΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ

Η τήρηση αρχείων με αποτελέσματα από πειράματα με ζώα και η διάθεση τους σε ερευνητές είναι μια στρατηγική που μπορεί να ελαττώσει την ανάγκη χρήσης πειραματόζωων. Αυτό γίνεται σήμερα πιο εύκολα μέσω των ιστοσελίδων ελεύθερης πρόσβασης σε επιστημονικά περιοδικά (free-accessjournals) αλλά και η πολιτική της ελεύθερης πρόσβασης σε διδακτορικές διατριβές.

10. ΧΡΗΣΗ ΚΑΤΩΤΕΡΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ

Η χρήση άλλου είδους ζώου από το προβλεπόμενο, το οποίο εγείρει μικρότερα προβλήματα ηθικής, λόγω της χαμηλότερης θέσης του στην εξελικτική κλίμακα. Μερικές μελέτες μπορούν να χρησιμοποιήσουν φυτά, μικρο-οργανισμούς(βακτήρια, ευρωτομύκητες, έντομα, μαλάκια και ζύμες).

Πηγή: Ειρήνη Χριστοδούλου, Χειρουργός