Στο 75% του πορτογαλικού ο πραγματικός κατώτατος μισθός στην Ελλάδα

Του Δημήτρη Κατσαγάνη, για το capital.gr

«Πρωταθλήτρια» στη… μείωση των πραγματικών εργατικών αμοιβών (-23,8%) αναδεικνύεται η Ελλάδα, σύμφωνα με έρευνα του γερμανικού Ινστιτούτου Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών (Wirtschafts – und Sozialwissenschaftliches Institut, WSI) του Ιδρύματος Χανς Μπέκλερ (Hans Boeckler Stiftung). Η πραγματική αξία του κατώτατου μισθού στην Ελλάδα είναι πολύ κατώτερη από εκείνου στην Ισπανία και την Πορτογαλία. Συγκεκριμένα ο ελληνικός πραγματικός (λαμβάνοντας υπόψη τον πληθωρισμό κλπ.) κατώτατος μισθός φτάνει στο… 75% του αντίστοιχου πορτογαλικού, αν και η σχέση μεταξύ των δύο κατώτατων μισθών είναι ακριβώς αντίστροφη σε ονομαστικό επίπεδο, δηλαδή με βάση πόσα ευρώ παίρνει ο κάθε εργαζόμενος «στο χέρι»… Την ίδια στιγμή, το 80% των νέων επιχειρησιακών συμβάσεων που έχουν υπογραφεί μετά το 2012 προέβλεψαν μειώσεις στους μισθούς.

Την έρευνα αυτή από πλευράς WSI-Hans Boeckler Stiftung υπογράφει ο δρ. Τόμας Σούλτερ. Σε αυτήν ο Γερμανός οικονομολόγος παρουσιάζει τις αλλαγές που έχουν συντελεστεί κυρίως στις τέσσερις χώρες που έχουν ενταχθεί σε Μνημόνια τα τελευταία χρόνια δηλαδή στην Ελλάδα, την Ιρλανδία, την Πορτογαλία και την Κύπρο.

Να σημειωθεί πως η εν λόγω έρευνα παρουσιάστηκε δημόσια στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σχετικά σε συζήτηση με το θέμα: «απασχόληση και κοινωνικές πλευρές της δράσης και του ρόλου της τρόικας στις χώρες της ευρωζώνης που έχει εφαρμοστεί το πρόγραμμα», (Βρυξέλλες 9 Ιανουαρίου 2014).

Η προσέγγιση της τρόικας, σύμφωνα με το δρ. Σούλτερ, σχετικά με τους μισθούς και τις συλλογικές διαπραγματεύσεις βασίζεται στην υπόθεση  ότι η μείωση του εργασιακού κόστους είναι το κλειδί για την ανάκτηση της ανταγωνιστικότητας (στρατηγική της εσωτερικής υποτίμησης). Γι’ αυτό πραγματοποιούνται κατ΄ εντολή της ευθείς παρεμβάσεις στην τρέχουσα εξέλιξη των μισθών και «Διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις» των συστημάτων συλλογικών διαπραγματεύσεων με στόχο τη βελτίωση της προς τα κάτω ελαστικότητας των μισθών.

Πιο αναλυτικά ο Γερμανός οικονομολόγος, παρουσιάζει την εξέλιξη των μισθών στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα:

Μισθοί στο δημόσιο τομέα
Στην Ελλάδα, οι μισθοί στο δημόσιο τομέα «πάγωσαν» το 2009, το 2010 μειώθηκαν μεταξύ 12%-20% και την περίοδο 2011-13 μειώθηκαν πάλι πάνω από 17%
Στην Πορτογαλία, μειώθηκαν κατά 5% το 2010, μειώθηκαν και πάλι μεταξύ 3,5%-10% το 2011 και αναβλήθηκε η παροχή των ετήσιων μπόνους
Στην Ιρλανδία, μειώθηκαν κατά 5%-7% το 2009 και κατά 5%-8% το 2010
Στην Κύπρο, μειώθηκαν κατά 6,5%-12,5% το 2013.
 
Κατώτατοι μισθοί στον ιδιωτικό τομέα
Στην Ελλάδα μειώθηκαν κατά 22% το 2012 (κατά 32% για τους νέους εργάτες κάτω από 25 ετών)
Στην Πορτογαλία, «πάγωσαν» το 2011 και δεν πρόκειται να αυξηθούν χωρίς τη σύμφωνη γνώμη της τρόικας
Στην Ιρλανδία μειώθηκαν κατά… 1 ευρώ το Φεβρουάριο του 2011 και επανήλθαν τον Ιούλιο του ίδιου χρόνου
Στην Κύπρο αναβλήθηκε η αυτόματη τιμαριθμική αναπροσαρμογή και δεν πρόκειται να αυξηθεί ο κατώτατος μισθός χωρίς τη σύμφωνη γνώμη της τρόικας

Η εξέλιξη της πραγματικής αξίας του κατώτατου μισθού

Στην Ισπανία σε σταθερές τιμές του 2009 ο πραγματικός κατώτατος μισθός έφτασε τις 96 μονάδες, στην Πορτογαλία τις 94 και στην Ελλάδα τις … 71 μονάδες. Με άλλα λόγια ο ελληνικός πραγματικός κατώτατος μισθός βρίσκεται στο 75% του πορτογαλικού. Και αυτό παρά το γεγονός ότι ο ονομαστικός κατώτατος μισθός στην Πορτογαλία (565 ευρώ) είναι χαμηλότερος από εκείνο στην Ελλάδα  (683 ευρώ) !

Πιο αναλυτικά οι εξελίξεις στις εργασιακές σχέσεις ανά χώρα:

Ελλάδα

Ο δρ.Σούλτερ επισημαίνει τις σημαντικότερες αλλαγές στο εργατικό δίκαιο σε σχέση με τις συλλογικές διαπραγματεύσεις:

Με το νόμο 4024/2011 επήλθε αναβολή της επέκτασης των συλλογικών συμβάσεων και της ρήτρας ευνοϊκότητας πχ οι επιχειρησιακές συμβάσεις να αποκλίνουν από τις κλαδικές

Με το νόμο 4046/2012 μειώθηκε η μετενέργεια των συλλογικών συμβάσεων σε 3 μήνες

Με το νόμο 4093/2012, ο εθνικός κατώτατος μισθός θα αποφασίζεται με νόμο (και όχι από μία εθνική συλλογική σύμβαση εργασίας).

Επικαλούμενος στοιχεία του ελληνικού υπουργείου Εργασίας, ο Γερμανός οικονομολόγος σημειώνει πως από το 2012, το 80% των επιχειρησιακών συμβάσεων που έχουν υπογραφεί, προβλέπει μειώσεις στους μισθούς.

Πορτογαλία

Σύμφωνα με το δρ. Σούλτερ, με το νόμο 23/2012 επιτρέπεται στους αντιπροσώπους των μη συνδικαλισμένων εργατών να διαπραγματεύονται σε επιχειρησιακό επίπεδο σε μικρές εταιρείες.

Με το νόμο 90/2012 εισάγονται αυστηρότερα κριτήρια για την επέκταση των συλλογικών συμβάσεων.

Με το Μνημόνιο του 2011, η κυβέρνηση συμφώνησε να περιορίσει την έκταση των συλλογικών συμβάσεων επ’ αόριστον.

Αξίζει να σημειωθεί πως σύμφωνα με στοιχεία από το πορτογαλικό υπουργείο Εργασίας τα οποία επικαλείται ο δρ. Σούλτερ, μόλις 328.000 εργαζομένοι καλύπτονταν από τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας έναντι… 1,9 εκατομμυρίων το 2008!

Ιρλανδία

Το 2009 έπαψε να υπάρχει το πανεθνικό σύστημα των συλλογικών διαπραγματεύσεων που ίσχυε εδώ και 22 χρόνια.

Έτσι, η συλλογική διαπραγμάτευση ισχύει πλέον μόνο σε επιχειρησιακό επίπεδο.

Το 2012 θεσπίστηκε το Σύμφωνο Βιομηχανικών Σχέσεων, σύμφωνα με το οποίο γινόνταν πιο αυστηρά τα κριτήρια για τις «Ονομαστικές Συμβάσεις Εργασίας» (Registered Employemnt Agreements) και τους  «Κανόνες Ρύθμισης της Εργασίας» (Employement Regulation Orders), με τα οποία καθορίζονται οι κατώτατοι μισθοί σε συγκεκριμένους τομείς. 

Κύπρος

Το Μνημόνιο του 2013 ανέβαλε την αυτόματη τιμαριθμική προσαρμογή του μισθού για όσο χρονικό διάστημα διαρκέσει το πρόγραμμα. Στο μέλλον, θα υπάρξει μία μετακίνηση από την πλήρη στη μερική τιμαριθμική προσαρμογή (κατά 50%) με βάση τον πληθωρισμό του προηγούμενου έτους.

Ισπανία

Στην Ισπανία, σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Εργασίας, ο αριθμός των εργαζομένων που καλύπτονται από συλλογικές συμβάσεις εργασίας έπεσε στα 4,6 εκατομμύρια το 2013 από…. 12 εκατομμύρια που ήταν το 2008.

Εν κατακλείδι…

Συγκρίνοντας την πραγματική μείωση των αμοιβών στις χώρες – μέλη της ΕΕ για την περίοδο 2010-14 , ο Γερμανός οικονομολόγος βγάζει τα ακόλουθα συμπεράσματα:

Πρώτα από όλα πως στις 16 από τις 28 χώρες έχει προκύψει μείωση από 0,3% (Τσεχία) έως… 23,8% (Ελλάδα)
Οι εργαζόμενοι στην Κύπρο έχουν δεχτεί τη δεύτερη μεγαλύτερη μείωση στην Ε.Ε. (-19,8%)
Ακολουθούν οι Ούγγροι εργαζόμενοι (-10,6%), οι Πορτογάλοι (-8,1%), οι Ισπανοί (-6,9%), οι Ιρλανδοί (-6,8%) κλπ.

Αυτή είναι η προσέγγιση της Τρόικας για το Εργασιακό

Ποια είναι η συνολική προσέγγιση της τρόικας σχετικά με τους μισθούς και τις συλλογικές διαπραγματεύσεις; Σύμφωνα με τον δρ. Τόμας Σούλτεν αυτή συμπυκνώνεται στα εξής επτά σημεία:

«Μεταρρυθμίσεις φιλικές προς την  απασχόληση» στο πεδίο των συλλογικών διαπραγματεύσεων.

Μείωση της κάλυψης των διαπραγματεύσεων
Μείωση της έκτασης των συμφωνιών
Μεταρρύθμιση του συστήματος των διαπραγματεύσεων προς ένα λιγότερο συγκεντρωτικό μοντέλο
Επέκταση της δυνατότητας απόκλισης από τις υψηλότερου επιπέδου συμφωνίες
Μετακίνηση ή περιορισμός της «αρχής της εύνοιας»
Μείωση της διαπραγματευτικής δύναμης των συνδικάτων

Πηγή: capital.gr