Όταν επιχειρούν να φιμώσουν τον Τύπο – Το παράδειγμα της Ελλάδας και άλλων ευρωπαϊκών χωρών

Συνηθίζεται στην Ελλάδα τα δημόσια πρόσωπα που βρίσκονται στο επίκεντρο των δημοσίων ερευνών, αντί απαντήσεων, να καταθέτουν κατά των δημοσιογράφων που αποκαλύπτουν τα κακώς κείμενα μηνύσεις και αγωγές, ενίοτε δε ζητώντας ακόμα και τη σύλληψή τους. Ίσως το χαρακτηριστικό παράδειγμα να είναι ο Κώστας Βαξεβάνης. 

Άλλωστε, η πρόσφατη μήνυση του Αντώνη Σαμαρά που οδήγησε στη σύλληψη του δημοσιογράφου (υπενθυμίζεται ότι ο ίδιος παραδόθηκε) δεν είναι το μοναδικό παράδειγμα. Τη σύλληψη του Βαξεβάνη είχε ζητήσει πρόσφατα η οικογένεια Στουρνάρα, ενώ στη δικαιοσύνη είχε οδηγηθεί πάλι κατόπιν σύλληψής του και για την αποκάλυψη ενός εκ των μεγαλύτερων σκανδάλων, αυτού της λίστας Λαγκάρντ. 

Παρότι σε όλες αυτές τις περιπτώσεις η δημοσιογραφική έρευνα δικαιώθηκε, η συμπεριφορά των δημοσίων προσώπων απέναντι στους δημοσιογράφους είναι ενδεικτική του τρόπου με τον οποίο θα ήθελαν στην πραγματικότητα να (μην) λειτουργεί η δημοσιογραφία στην Ελλάδα.

Η Ελλάδα βέβαια δεν αποτελεί το μοναδικό παράδειγμα χώρας όπου ακολουθούνται τέτοιες πρακτικές. Οι διώξεις δημοσιογράφων και η προσπάθεια φίμωσης όχι μόνο όσων αποκαλύπτουν σκάνδαλα αλλά ακόμη όσων εκφράζουν «διαφορετική» άποψη αποτελούν συνήθεις πρακτικές σε μια σειρά από χώρες. 

Κάνοντας μια σύντομη αναδρομή στο πρόσφατο παρελθόν, στη Λευκορωσία οι αστυνομικές αρχές σταμάτησαν τη ζωντανή μετάδοση καναλιού κατά τη διάρκεια εκλογών και στη συνέχεια προχώρησαν στον ξυλοδαρμό του δημοσιογράφου που προσπάθησε να αντισταθεί και του αρνήθηκαν τις πρώτες βοήθειες. 

Ένα ακόμη παράδειγμα καταστρατήγησης της ελευθερίας του τύπου αποτελεί και η περίτωση της Μάγια Μπόρκοβσκα στη Πολωνία, που της ζητήθηκε να παραιτηθεί μετά την υπόδειξη να μην αναφέρει σε άρθρο της τις επικείμενες τροποποιήσεις που ετοίμαζε ένα κόμμα της αντιπολίτευσης σχετικά με τον νόμο του Ολοκαυτώματος.

Στην Ουκρανία, άγνωστος άνδρας έριξε μπουκάλια με βενζίνη έξω από τα γραφεία της ερευνητικής ιστοσελίδας Chetverta Vlada, ενώ λίγες μέρες νωρίτερα είχε κλαπεί από τα γραφεία τους ο server του site. Όλα αυτά συνέβησαν μετά από αποκαλύψεις της ιστοσελίδας σχετικά με παράνομες κατασκευές, δημεύσεις περιουσιών και τη διαφθορά. 

Άλλο ένα περιστατικό στην Ουκρανία είναι αυτό του εξονυχιστικού ελέγχου των γυναικών δημοσιογράφων στη δίκη για προδοσία του πρώην προέδρου Γιανουκόβιτς, την ώρα της ακρόασης του πρέδρου της Ουκρανίας, Ποροσένκο. Οι γυναίκες δημοσιογράφοι έπρεπε να υποβληθούν σε πρόσθετους ελέγχους και να γδυθούν για να διαπιστωθεί ότι δεν είχαν γράψει κάτι στο σώμα τους, υπό τον «φόβο» παρέμβασης των Femen. 

Στη Βοσνία, ο Ναντζάν Λάτιτς, εκδότης και συντάκτης ειδησεογραφικής ιστοσελίδας, γνωστής για την κριτική του κυβερνώντος κόμματος, δέχθηκε επίθεση από δυο άγνωστα άτομα που τον τραυμάτισαν στο κεφάλι και του άφησαν μώλωπες σε όλο του το σώμα. Λίγες ημέρες νωρίτερα, είχε προηγηθεί η απειλή κατά της ζωής του Μίρνες Ντόζιτς, συντάκτη της ιστοσελίδας evropamagazin.com, μια πλατφόρμα για την προστασία της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης και την ασφάλεια των δημοσιογράφων. 

Στη Ρωσία, ένα αυτοκίνητο που ανήκε στον Αντρέι Τροφιμόφ, δημοσιογράφο και ιδρυτή της ανεξάρτητης ιστοσελίδας Alternativnaya Gazeta, εξερράγη έπειτα από έρευνες που διεξήγαγε ο δημοσιογράφος για υποθέσεις διαφθοράς. Στην Τουρκία το τελευταίο διάστημα έχουν φυλακιστεί αρκετοί δημοσιογράφοι, με τον Ερντογάν να τους «χρεώνει» την υποστήριξη της απόπειρας πραξικοπήματος ενώ έκπληξη έχει προκαλέσει στη διεθνή κοινότητα η πρόσφατη δολοφονία Σλοβάκου δημοσιογράφου που ερευνούσε φορολογική απάτη επιχειρηματιών.

Θα μπορούσε κανείς να πει πως οι παραπάνω περιπτώσεις αφορούν περισσότερο βίαιες απόπειρες καταστρατήγησης της ελευθερίας του Τύπου και αφορούν κυρίως χώρες που αντιμετωπίζουν ή αντιμετώπιζαν στο πρόσφατο παρελθόν ζητήματα δημοκρατίας. Ωστόσο, δεν είναι λίγες οι ομοιότητες με την ελληνική πραγματικότητα, ιδιαίτερα όταν μιλάμε για υποθέσεις διαφθοράς, σκάνδαλα και γενικότερα ζητήματα που άπτονται της πολιτικής ζωής του τόπου.