Ζαν Πωλ Σαρτρ: Αφιέρωμα στην ΕΤ3 για τον Γάλλο φιλόσοφο του υπαρξισμού

Ο Ζαν-Πωλ Σαρτρ γεννήθηκε στο Παρίσι την 21η Ιουνίου του 1905. Ήταν Γάλλος φιλόσοφος, λογοτέχνης και κριτικός και ο γνωστότερος εκπρόσωπος του υπαρξισμού.

Αποφοίτησε από την Εκολ Νορμαλ Σουπεριέρ του Παρισιού και συνέχισε τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο του Φραϊμπουργκ στην Ελβετία, καθώς και στο Γαλλικό Ινστιτούτο του Βερολίνου.Πρωτοεμφανίστηκε στα γράμματα προπολεμικά, αλλά μετά την Κατοχή και την Απελευθέρωση το έργο του έγινε διεθνώς γνωστό. Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ανέπτυξε έντονη αντιστασιακή δραστηριότητα. Η φρίκη του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου μετατρέπουν τον Σαρτρ σε βαθιά πολιτικοποιημένο διανοούμενο. Μετά τη λήξη του, ίδρυσε μαζί με τον Μορίς Mερλό Ποντί το περιοδικό «Σύγχρονοι Καιροί», από όπου δημοσιοποιεί τις πολιτικές του θέσεις και τις φιλοσοφικές του αναλύσεις.

Ο Ζαν Πωλ Σαρτρ γίνεται ο βασικός εκπρόσωπος του υπαρξισμού του 20ου αιώνα. Στο έργο του, ο άνθρωπος εμφανίζεται ως απελευθερωμένος από την επιρροή κάποιας ανώτερης ηθικής τάξης ή δύναμης, που θα μπορούσε να ορίσει τη ζωή του, και ο ίδιος γίνεται κύριος των επιλογών. Ο Σαρτρ υποστήριζε ένα νέο ανθρωπισμό, σ’ ένα κόσμο χωρίς την ανάγκη θεού. Λόγω της αθεϊστικής στάσης του, όλα τα βιβλία του τοποθετήθηκαν από την καθολική εκκλησία στη λίστα των απαγορευμένων. Ο Σαρτρ, ασπάζεται τον Μαρξισμό και καταδικάζει τον Σταλινισμό. Στη πορεία εντάσσεται στο Κομμουνιστικό Κόμμα Γαλλίας. Ωστόσο, η σοβιετική στρατιωτική επέμβαση στην Ουγγαρία το 1956 προκάλεσε την οργισμένη αντίδραση του Σαρτρ και την αποχώρησή του από το κόμμα.

Θεωρούσε ότι οι διανοούμενοι πρέπει να παίζουν ενεργό ρόλο στην κοινωνία. Έτσι, πραγματοποιεί μία σειρά από παρεμβάσεις στη κοινωνικοπολιτική ζωή της Γαλλίας αλλά και διεθνώς. Συμμετέχει ενεργά στα γεγονότα του Μάη του ’68 στους δρόμους, στα αμφιθέατρα καθώς και στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Υποστηρίζει ενεργά την επανάσταση στην Κούβα. Ταξιδεύει στη Γερμανία για να συναντήσει τον Αντρέας Μπάαντερ, ηγέτη της R.A.F ενώ αργότερα πηγαίνει στη Πορτογαλία για να ζήσει από κοντά την επανάσταση των Γαρίφαλων. Επίσης συμμετέχει στο κίνημα για την απελευθέρωση Σοβιετικών αντιφρονούντων. Μια από τις πιο σημαντικές στιγμές στη πολιτική του δράση ήταν η υποστήριξη του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα του αλγερινού λαού ενάντια στην γαλλική αποικιοκρατία. Επιπλέον ασχολείται ενεργά με το φιλειρηνικό κίνημα και προεδρεύει μαζί με τον Μπέρτραντ Ράσελ στο “δικαστήριο Ράσσελ”, ένα φανταστικό δικαστήριο, αποτελούμενο από διανοούμενους διαφόρων εθνικοτήτων, με κατηγορητήριο κατά της Αμερικής για εγκλήματα πολέμου στο Βιετνάμ.

Το 1964 τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας. Βραβείο που αρνήθηκε όμως να παραλάβει για πολιτικούς λόγους. Πεθαίνει στις 15 Απριλίου 1980 στο Παρίσι. Στην κηδεία του συνέρρευσαν χιλιάδες άνθρωποι για να τιμήσουν τελευταία φορά τον μεγάλο φιλόσοφο. «Ο άνθρωπος είναι καταδικασμένος να ζει ελεύθερος» υποστήριζε ο Σαρτρ και με αυτό τον τρόπο έπραττε και σκεφτόταν σε ολόκληρη τη ζωή του.

Ακολουθεί το ρεπορτάζ που παρουσιάστηκε στο δελτίο ειδήσεων της αυτοδιαχειριζόμενης ΕΡΤ 3. Το ρεπορτάζ επιμελήθηκαν οι Αντώνης Γαλανόπουλος και Χρήστος Αβραμίδης. Στο ρεπορτάζ μιλά για τον Σαρτρ, ο Γεράσιμος Βώκος, καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ.