Ο Γιώργος Νταλάρας στο koutipandoras.gr: Ο ναζισμός και ο φασισμός δεν είναι ιδεολογία. Είναι βαριά αρρώστια

 

Ο σπουδαίος μουσικός μιλά χωρίς περιστροφές για τη Χρυσή Αυγή και τη βίαιη δράση της κι εκφράζει την έκπληξή του που στην επέτειο της δολοφονίας του Παύλου Φύσσα δεν γέμισε το κέντρο της Αθήνας από εκατομμύρια ανθρώπων, που με τη διαμαρτυρία τους θα διαβεβαίωναν ότι οι Ναζί δεν έχουν θέση ανάμεσά μας. Ο Γιώργος Νταλάρας, γνωστός για τις κοινωνικές ευαισθησίες, του αναζητά ακόμη τις αιτίες της απολιτικοποίησης των νέων και απαντά για τον ρόλο της μουσικής και της τέχνης εν γένει σε μια περίοδο κρίσης, όχι μόνο οικονομικής, αλλά όπως ο ίδιος επισημαίνει κρίσης αξιών.

Συνέντευξη στον Μάριο Αραβαντινό

Συμπληρώθηκαν πριν από λίγες ημέρες τέσσερα χρόνια από τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα από νεοναζί. Μάθαμε τελικά τίποτα όλον αυτόν τον καιρό για τη βαρβαρότητα και το μίσος αυτών των ανθρώπων ή κοιμόμαστε ακόμη τον ύπνο του δικαίου;

Μετά την εγκληματική πράξη της στυγνής δολοφονίας του Παύλου Φύσσα, η ένταση και η εμμονή αυτών των προκλήσεων και της επίδειξης βίας συνεχίζονται με μέθοδο και αμείωτο θράσος. Και αυτό είναι το τεράστιο πρόβλημα. Διαφωνώ με την άποψη ότι είναι γραφικοί και καλύτερα να τους αγνοούμε. Δεν ξέρω λοιπόν αν κοιμόμαστε τον ύπνο του δικαίου και ελπίζω να μην είναι έτσι. Πιστεύω ότι το μεγαλύτερο κομμάτι των πολιτών ανησυχεί και προβληματίζεται, όμως τελικά δεν έχουν αντιδράσει στη θυσία αυτού του παιδιού, όπως ένα πολιτικό έγκλημα. Εμείς οι πολίτες έχουμε υποχρέωση κοινωνικά να στηρίζουμε την ελευθερία και τα συνταγματικά δικαιώματα των συμπολιτών μας σε μια δημοκρατική κοινωνία και η δικαιοσύνη να τα προφυλάσσει και να τα διασφαλίζει. Ο άνθρωπος αυτός εξέφραζε μέσα από την τέχνη του, την πολιτική του θέση. Η βίαιη πράξη εναντίον του, πέρα από ανόσιο έγκλημα, πλήττει συλλογικά κατακτημένα αγαθά. Το όπλο μας, σ’ αυτές τις καταστάσεις, είναι η γνώση, ο πολιτισμός και η συλλογικότητα. Αυτή η δολοφονία, όπως πολύ σωστά επισημαίνει η οικογένειά του, δεν αφορά μόνο τους φίλους του, τους γείτονές του. Θέλω να πω ότι με εκπλήσσει το γεγονός ότι στην επέτειο της δολοφονίας του, δε γέμισε το κέντρο της Αθήνας από εκατομμύρια ανθρώπων, που με τη διαμαρτυρία τους θα διαβεβαίωναν ότι οι Ναζί δεν έχουν θέση ανάμεσά μας.

Τι φταίει τελικά όχι απλώς για την ανάδειξη των νοσταλγών του Χίτλερ σε τρίτη πολιτική δύναμη στη χώρα, αλλά δυστυχώς όπως φαίνεται για την εδραίωση τους στη θέση αυτή;

Ο ναζισμός και ο φασισμός, ακόμα και ο ακραίος προβοκατόρικος εθνικισμός, δεν είναι ούτε ιδεολογία, ούτε ιδεολόγημα. Είναι βαριά αρρώστια. Δεν αρκεί λοιπόν η δικαιολογία της οικονομικής κρίσης για να νομιμοποιούνται υποκοσμικές και παραβατικές συμπεριφορές. Το ξαναλέω. Η γνώση και ο πολιτισμός, όπως εκφράζεται μέσα από κάθε άνθρωπο, από τη δουλειά του, από τα πιστεύω του, από την έκφρασή του, είναι η απάντηση. Και βεβαίως η ενότητα και η συλλογικότητα που δεν υπάρχει. Επικρατεί παντού ο διχασμός. Στα μεγάλα θέματα δεν μπορούμε να εκφραζόμαστε ο καθένας μόνος του, η κάθε ομάδα, η κάθε τάση μόνη της. Είναι σεβαστές οι πολιτικές και οι φιλοσοφικές διαφορές, όμως πιστεύω ότι μια κοινή έκφραση των πολιτών, μια μεγάλη συλλογικότητα δηλαδή και μια μαζική αντίδραση σ’ αυτό το φαινόμενο μαζί με μια δικαιοσύνη που θα λειτουργεί, μπορεί να είναι ένα όπλο. Αλλιώς το εργαλείο άμυνας υποβαθμίζεται. Η σύγχυση και το χάος λειτουργούν θετικά στην ψυχοπάθεια αυτών των ανθρώπων και συνθέτουν δυστυχώς αυτή την τρίτη δύναμη! Γιατί με εντελώς παραπειστικά και σαθρά επιχειρήματα συνεχίζουν να λειτουργούν ακόμα και σε απελπισμένους ανθρώπους, που ακριβώς λόγω έλλειψης πολιτισμού και γνώσης, αδιαφορούν, ή ακόμα χειρότερα, τους αποδέχονται.

Βιώνουμε τελικά μια κρίση αμιγώς οικονομική ή πράγματι μια κρίση αξιών;

Βεβαίως κρίση αξιών, διότι όπως βλέπετε αυξάνεται η αδιαφορία, η απομάκρυνση από τα κοινά, από τη συλλογικότητα. Υπάρχει φόβος. Ακόμα και το διαδίκτυο, που είναι ένα μεγάλο όπλο στο σημερινό κόσμο, χρησιμοποιείται περισσότερο για κουτσομπολιό, αλληλοβρίσιμο και καταναλωτικές πρακτικές, παρά για ευρηματικές ανταλλαγές απόψεων και για την ανάπτυξη συνδημιουργικών και συνεργατικών χώρων. Οι νέοι με την επικοινωνία, πρέπει να σφυρηλατήσουν τη γνώση, να εισάγουν νέους πολιτικούς θεσμούς και να πάρουν τη θέση των παλιών, εκεί που οι άλλοι απέτυχαν. Εκεί είναι η ελπίδα. Στους νέους. Είναι ανώφελο και παραπειστικό να στηριζόμαστε σε παλιές πρακτικές και ιδεοληψίες που δεν ισχύουν πια. Ισχύουν τα φαντάσματά τους, τα ομοιώματά τους. Σαν άστρα που λάμπουν λίγο, ενώ η επιστήμη, η αστρονομία, βεβαιώνει ότι έχουν σβήσει.

Φταίει μήπως και η απολιτικοποίηση της νέας γενιάς για το γεγονός ότι φτάσαμε εδώ που φτάσαμε;

Ναι, ακριβώς αυτό λέω. Μόνο που για να επανατοποθετηθεί, να πολιτικοποιηθεί, δεν μπορεί να συρθεί στο άρμα των παλιών, δεν πείθεται. Δεν είναι δίκαιο αυτό; Υπάρχει κάποιο λυτρωτικό παράδειγμα να ακολουθήσουν; Ποιος πολιτικός, ποιος επιστήμονας, ποιος καλλιτέχνης σύμβολο, ανέλαβε να συνεγείρει τον νέο κόσμο, όταν έγινε αυτή η δολοφονία; Συνέβη αυτό που όταν είμαστε εμείς μικρά παιδιά, ζήσαμε με τον Λαμπράκη ή τον Πέτρουλα; Όχι! Τα παιδιά το πληροφορήθηκαν μέσα από την εικονική ζωή τους. Καταλάβατε; Εκεί είναι το θέμα. Και από την άλλη, ποιος ν’ αναλάβει την ευθύνη, όταν υπάρχουν παντού μικρές μικρές ομάδες κοινωνικές ή πολιτικές που θέλουν κατά αποκλειστικότητα να εκφράζουν αυτοί και μόνον αυτοί τη δημοκρατία, την ελευθερία, την ισονομία, την πατρίδα; Ποιος αντέχει χωρίς κομματικό καπέλο ή συμφέρον να εκπροσωπήσει το συλλογικό;

Τι πρέπει ν’ αλλάξουμε για ν’ αλλάξουμε τελικά ως χώρα;

Αυτή την νοοτροπία. Ν’ αφήσουμε τους νέους ελεύθερους, να επενδύσουμε σ’ αυτούς, να μην μηρυκάζουμε τις θυσίες της δικής μας ζωής. Και να σας πω και κάτι άλλο; Να είμαστε γενναιόδωροι. Είμαστε μια μικρή χώρα, μια νεαρή δημοκρατία που έχει περάσει πολλά. Η ελπίδα είναι η καινούργια συλλογικότητα, το καινούργιο κοινό όραμα να ενσαρκωθεί και να χτιστεί μέσα από τη δική τους ζωή, των νέων ανθρώπων. Σ’ αυτό μπορούμε να βοηθήσουμε. Εγώ με την μουσική και το τραγούδι, εσείς με το μολύβι σας. Να τους προσφέρουμε δηλαδή τη γνώση, όχι την ιδεοληψία μας. Και αυτοί θα φτιάξουν το δικό τους αφήγημα.

Ο ρόλος της τέχνης, πολλώ δε μάλλον της μουσικής, ποιος είναι σ’ αυτόν τον αγώνα για αλλαγή;

Μέγιστος. Πρέπει να είμαστε ακούραστοι, επίμονοι, υπομονετικοί και ταπεινοί. Ν’ αναζητούμε το καλό τραγούδι, όσο αντέχουμε. Χωρίς αναστολές, χωρίς αστερίσκους, χωρίς μόδες, χωρίς ικανές και αναγκαίες συνθήκες, με κοινωνική ενάργεια, που σημαίνει να λειτουργούμε σαν δάσκαλοι, χωρίς να φοβόμαστε στημένες κριτικές. Έτσι και αλλιώς βλέπετε, ότι τα περισσότερα μέσα δεν ευνοούν αυτού το ρόλο της τέχνης και της μουσικής. Προτιμούν ευφάνταστα εικονικά παραδείγματα, ελαφρώς λαμπερά και ληξιπρόθεσμα.

Μήπως όμως και η μουσική περνάει κρίση; Βλέπουμε σήμερα λιγότερα πολιτικά τραγούδια για παράδειγμα παρότι θα ‘λεγε κανείς ότι η συγκυρία τα ευνοεί.

Όχι, όχι δε συμφωνώ καθόλου. Είναι αυτό που σας είπα πριν. Υπάρχουν, αλλά δεν προβάλλονται! Επίσης πολλά πολιτικά και κοινωνικά τραγούδια, μπορεί να μην έχουν τη συλλογική έκφραση που είχαν τα πολιτικά τραγούδια της δικής μου γενιάς, όμως εκφράζουν με πολύ δυνατό τρόπο αυτή την κατά μόνας αναζήτηση, το παράπονο, την προσπάθεια να βγούμε στο φως, την μοναχικότητα, την έλλειψη αγάπης και αλληλεγγύης. Ένα μεγάλο κομμάτι της δουλειάς μου πια, είναι αυτό. Η συνεργασία με τα νέα παιδιά. Δε φαντάζεστε τι υλικό υπάρχει. Καταπληκτικοί στιχουργοί, τραγουδοποιοί, λαϊκοί συνθέτες, μουσικοί, σολίστες, λαϊκοί οργανοπαίχτες, με δύσκολη αν όχι αδύνατη πρόσβαση στον πολύ κόσμο. Όπου αντίθετα καταναλώνεται με πολύ καλή διάθεση, το εύκολο, το πρόχειρο, ότι δεν προβληματίζει.

Συμμετέχετε στις 27 του Σεπτέμβρη σε μια ενδιαφέρουσα πρωτοβουλία, μια συναυλία αλληλεγγύης για το παιδί. Πείτε μας σας παρακαλώ δύο λόγια γι’ αυτό.

Μαζί με τον Λαυρέντη τραγουδάμε για 30.000 παιδιά και αυτό είναι πολύ σημαντικό. Επειδή συμμετέχω σε πολλές εκδηλώσεις, ενημερώνομαι σχολαστικά για τον τρόπο που λειτουργούν τα σωματεία που τις οργανώνουν. Στο «Μαζί για το Παιδί» οι άνθρωποι δουλεύουν με μεράκι, γνώση, συνέπεια και κυρίως με σύγχρονες μεθόδους για τα παιδιά που χρειάζονται ιατρική περίθαλψη. Εμείς κάνουμε το ελάχιστο, το καθήκον μας απέναντι σ’ αυτά τα παιδιά, βοηθώντας το αυτονόητο, την πρόσβαση στην υγεία και στην παιδεία. Είναι κάτι στο οποίο δεν μπορεί ν’ ανταποκριθεί η πολιτεία στη δύσκολη περίοδο που περνάμε. Παρ’ όλα αυτά επειδή από τη λέξη φιλανθρωπία, προτιμώ την κοινωνική ενάργεια και συμμετοχή, ελπίζω αυτό να μην είναι μόνιμο. Επίσης για μένα η συναυλία αυτή έχει και καλλιτεχνικό ενδιαφέρον. Το «δοκιμάσαμε» ήδη στην Θεσσαλονίκη και στην Κύπρο. Είναι τιμή και χαρά μου που μοιράζομαι τη σκηνή με τον Λαυρέντη Μαχαιρίτσα, εξαιρετικό μουσικό και φίλο, με τον οποίο έχουμε κάνει μαζί αρκετά τραγούδια, αλλά και με 10 πολύ καλούς μουσικούς.

Τελικά, αν γλιτώσει το παιδί υπάρχει ελπίδα;

Μόνο! Σας ευχαριστώ που κλείνετε τη συνομιλία μ’ αυτό το μήνυμα από το υπέροχο τραγούδι του Μίκη και του Λευτέρη. 

Πληροφορηθείτε σχετικά με τη συναυλία του «Μαζί για το Παιδί» που θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη 27 Σεπτεμβρίου στο Ηρώδειο.