Ίμια: Οι θέσεις των δύο αντιπάλων

Του Αλέξη Ηρακλείδη *

Κατ’ αρχάς, πριν από 22 χρόνια, στις αρχές Φεβρουαρίου του 1996, η αποσόβηση μιας ναυμαχίας μεταξύ των Πολεμικών Ναυτικών των δύο χωρών επιτεύχθηκε ύστερα από σωτήρια παρέμβαση των ΗΠΑ, στην ακόλουθη βάση: όχι σημαία ελληνική ή τουρκική στις δύο βραχονησίδες, status quo ante ως προς τις δύο βραχονησίδες όπως το αντιλαμβανόταν η κάθε πλευρά, ούτε η μία ούτε η άλλη πλευρά θα προκαλούσε από τώρα και στο εξής την άλλη σε σχέση με τα Ιμια και θα προσπαθούσαν να επιλύσουν τη διαφορά.

Η Ελλάδα σε σχέση με τα Ιμια υποστήριζε και τότε και τώρα τα ακόλουθα:

1. Στη Συνθήκη της Λωζάννης (1923) η Τουρκία αποποιήθηκε τα δικαιώματά της επί όλων των νήσων του Αιγαίου που κείνται σε απόσταση μεγαλύτερη των τριών μιλίων από τις τουρκικές ακτές. Συνεπώς τα Ιμια, που απέχουν 3,85 και 3,62 μίλια αντιστοίχως, δεν ανήκουν στην Τουρκία.

2. Στη Λωζάννη η Τουρκία παραιτήθηκε υπέρ της Ιταλίας για τα Δωδεκάνησα, τα οποία με τη Συνθήκη Ειρήνης των Παρισίων (1946) παραχωρήθηκαν στην Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένων και των Ιμίων.

3. Τον Δεκέμβριο του 1932 υπογράφτηκε πρωτόκολλο μεταξύ Ιταλίας και Τουρκίας για τα Ιμια, συμπληρωματικό μιας συμφωνίας του Ιανουαρίου 1932, και το πρωτόκολλο αυτό ως συμπληρωματικό δεν χρειαζόταν επικύρωση (από την ιταλική ή τουρκική Βουλή) ούτε πρωτοκόλληση στην Κοινωνία των Εθνών.

4. Τα Ιμια είναι «γειτονικές νησίδες» της Καλόλιμνου, η οποία δεν αποτελεί τη «γειτονική» νησίδα της Καλύμνου, αλλά σημαντικό κατοικημένο νησί της περιοχής αυτής, από το οποίο τα Ιμια απέχουν 1,90 και 1,08 μίλια αντιστοίχως.

Η Τουρκία από την πλευρά της υποστηρίζει τα ακόλουθα:

1. Η Λωζάννη όντως αναφέρει ότι όσα νησιά βρίσκονται μέχρι τα τρία μίλια θα παραμείνουν υπό τουρκική κυριαρχία, αλλά αυτό σημαίνει ότι θα ανήκουν στην Ελλάδα μόνο τα νησιά πέραν των τριών μιλίων που τα ονόματά τους αναφέρονται ρητά.

2. Υπάρχει συμφωνία που υπογράφηκε τον Ιανουάριο του 1932 και αφορούσε το Καστελόριζο, πλην όμως αυτή δεν αναφερόταν στα Καρντάκ και υπάρχει το πρωτόκολλο μεταξύ Ιταλίας και Τουρκίας που αναφέρεται στα Καρντάκ αλλά δεν κυρώθηκε από την τουρκική Βουλή λόγω νομικών διαφωνιών μεταξύ Τουρκίας και Ιταλίας.

3. Στη Συνθήκη Ειρήνης των Παρισίων γίνεται λόγος για «γειτονικές νησίδες». Η γειτονική νήσος της Καλύμνου είναι η Καλόλιμνος, σε απόσταση 1,5 ν. μιλίου από αυτήν, και όχι οι βράχοι Καρντάκ, που απέχουν 5,5 ν. μίλια, και στο διεθνές δίκαιο δεν υφίσταται η έννοια της «γειτονικής τής γειτονικής νησίδας».

Επιπλέον η τουρκική πλευρά διατείνεται ότι η Ελλάδα προσπαθεί να δημιουργήσει τετελεσμένα σε νησίδες όπου η κυριότητα δεν είναι καθορισμένη και το πράττει αυτό με τεχνητό εποικισμό, με αγήματα, με κατασκευές φάρων κ.λπ. Πρόκειται για προσπάθεια επέκτασης στο Αιγαίο για να κλείσει την Τουρκία στα τρία μόνο ναυτικά μίλια καθιστώντας το Αιγαίο «ελληνική λίμνη». Πάντως η βαθύτερη αιτία γι’ αυτή τη διένεξη, όπως και για τις άλλες του Αιγαίου, είναι η εκατέρωθεν υποψία ότι η άλλη πλευρά ακολουθεί στρατηγική αμφισβήτησης του υπάρχοντος status quo, εν προκειμένω των θαλάσσιων συνόρων του Αιγαίου.

Η περίπτωση των Ιμίων/Καρντάκ αποτελεί μια νομική διαφορά, με σοβαρά επιχειρήματα και από τις δύο πλευρές, διαφορά που χρήζει επίλυσης. Υπάρχουν τρεις επιλογές:

(α) να καθοριστούν επακριβώς τα θαλάσσια σύνορα από την εκβολή του Εβρου έως το σημείο που αρχίζουν τα επακριβή θαλάσσια σύνορα μεταξύ Δωδεκανήσων και τουρκικής ακτής·

(β) να παραμείνει η εκκρεμότητα αλλά να «ξεδοντιαστεί», να μην αποτελεί προστριβή, όπως δεν αποτελούσε πριν από το 1996 και από το 1999 μέχρι πριν από μερικά χρόνια, λόγω αγαστών ελληνοτουρκικών σχέσεων· και

(γ) το θέμα να ξεχαστεί επειδή θα έχουν επιλυθεί τα άλλα, πιο σημαντικά ζητήματα της διένεξης του Αιγαίου, όπως η υφαλοκρηπίδα, η αιγιαλίτιδα ζώνη και ο ελληνικός εναέριος χώρος. Δυστυχώς η Ελλάδα έχασε πολύτιμο χρόνο και η διένεξη του Αιγαίου δεν επιλύθηκε στο τέλος του 2003 ενώ βρισκόταν πολύ κοντά στη λύση και στα τρία αυτά σημαντικά θέματα, τότε λόγω του φόβου του πολιτικού κόστους (κυβέρνηση Σημίτη).

Στη συνέχεια οι διάδοχες κυβερνήσεις έσερναν συστηματικά τα πόδια τους ως προς την επίλυση, με αποτέλεσμα να βρισκόμαστε εδώ που είμαστε τώρα, με έναν επιθετικό Ερντογάν που δεν θυμίζει διόλου τον εποικοδομητικό Τούρκο ηγέτη της περιόδου 2003-2011, εποικοδομητικό τότε τόσο στο Κυπριακό όσο και στα θέματα του Αιγαίου.

* καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και συγγραφέα τριών βιβλίων για τη διένεξη του Αιγαίου και την επίλυση των ελληνοτουρκικών διαφορών

Πηγή: efsyn.gr

Τα άρθρα που δημοσιεύονται στην κατηγορία «Απόψεις» εκφράζουν τον/την συντάκτη/τριά τους και οι θέσεις δεν συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του koutipandoras.gr