Το γέλιο στο μικροσκόπιο της επιστήμης – Πότε και γιατί γελάμε

Παγκοσμίως το γέλιο αποτελεί μέρος του ανθρώπινου λεξιλογίου και όλοι οι άνθρωποι στον πλανήτη ανεξαρτήτως εθνικότητας ή γλώσσας μπορούν να το καταλάβουν. Γεννιόμαστε με την ικανότητα να γελάμε. Γιατί όμως συμβαίνει αυτό στους ανθρώπους και γιατί πολλά θηλαστικά δεν έχουν αυτή την ικανότητα;

Όπως αναφέρει ο Ρόμπερτ Πρόβιν, καθηγητής ψυχολογίας και νευροεπιστήμης στο Πανεπιστήμιο του Μέριλαντ στη Βαλτιμόρη, ένα από τα αξιοσημείωτα πράγματα σχετικά με το γέλιο είναι ότι αυτό συμβαίνει ασυνείδητα, δεν αποφασίσετε να το κάνετε. Ενώ μπορούμε συνειδητά να σταματήσουμε το γέλιο, δεν μπορούμε συνειδητά να το παράγουμε.

Πολύ λίγα είναι γνωστά για τους ειδικούς μηχανισμούς εγκεφάλου που είναι υπεύθυνες για το γέλιο. Αλλά ξέρουμε ότι το γέλιο προκαλείται από πολλές αισθήσεις και σκέψεις, και ότι ενεργοποιεί πολλά μέρη του σώματος.

Όταν γελάμε, αλλάζουμε τις εκφράσεις του προσώπου μας και κάνουμε ήχους, ενώ εμπλέκονται και οι μύες των χεριών, των ποδιών και του κορμού. Το γέλιο απαιτεί επίσης την τροποποίηση της αναπνοής μας. Γνωρίζουμε επίσης ότι το γέλιο είναι ένα μήνυμα που στέλνουμε σε άλλους ανθρώπους, αφού σπάνια γελάμε όταν είμαστε μόνοι.

Το πρώτο γέλιο εμφανίζεται στην ηλικία των 3,5 με 4 μηνών πολύ πριν είμαστε σε θέση να μιλήσουμε. Το γέλιο και το κλάμα είναι ένας τρόπος για το μωρό να αλληλεπιδρά με τη μητέρα του.

Πότε και γιατί γελάνε όμως οι άνθρωποι; Ο Ρόμπερτ Πρόβιν και οι συνεργάτες του, σε μια περίοδο 10 ετών, μελέτησαν πάνω από 2.000 περιπτώσεις φυσικού γέλιου και διαπίστωσαν ότι δεν συνδέεται πάντα με κάτι αστείο, αλλά με απλές καθημερινές συζητήσεις. Εμείς δεν αποφασίζουμε να γελάσουμε αυτές τις στιγμές. Ο εγκέφαλός μας παίρνει την απόφαση για εμάς.

Πιστεύουμε ότι το γέλιο εξελίχθηκε από το λαχάνιασμα των αρχαίων πρωτευόντων προγόνων μας. Σήμερα, αν γαργαλήσει κάποιος έναν χιμπατζή αυτός δεν γελάει όπως οι άνθρωποι, αλλά κάνει έναν ήχο σαν λαχάνιασμα. Αυτός είναι ο ήχος του γέλιου των πιθήκων και αυτή είναι η ρίζα του ανθρώπινου γέλιου.

Πίθηκοι γελούν σε παρόμοιες συνθήκες με τους ανθρώπους, όπως το γαργάλημα και τα παιχνίδια. Άλλα ζώα, όπως οι αρουραίοι, παράγουν φωνήματα κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού, αλλά είναι τόσο διαφορετικά που είναι δύσκολο να τα εξισώσει κανείς με το γέλιο.

Όταν γελάμε, υποδηλώνουμε συχνά παιχνιδιάρικη πρόθεση. Έτσι, το γέλιο έχει μια λειτουργία σύνδεσης ανάμεσα στα άτομα μίας ομάδας. Είναι συχνά θετικό, αλλά μπορεί να είναι και πολύ αρνητικό, αφού υπάρχει μια διαφορά μεταξύ του «γελάω μαζί με» και του «γελάω με».

Όσο για τις ηλικίες, τα μικρά παιδιά ίσως γελούν περισσότερο. Στις ηλικίες 5 και 6, παρατηρούνται τα πιο πληθωρικό γέλια, ενώ οι ενήλικες γελούν λιγότερο από ότι τα παιδιά, ίσως επειδή παίζουν λιγότερο και το γέλιο συνδέεται με το παιχνίδι.