Fear of the Dark… Πως είναι σήμερα οι 33 εγκλωβισμένοι μεταλλωρύχοι της Χιλής

Ο Άλεξ Βέγκα ήταν παρών στις γεννήσεις και των τριών παιδιών του, ωστόσο σήμερα δεν θυμάται ότι βρισκόταν εκεί… Ξεχνά πράγματα, δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί ενώ υποφέρει από κατάθλιψη και για αυτό συχνά επισκέπτεται ψυχίατρο ο οποίος τον έχει βάλει σε φαρμακευτική αγωγή.
Έχουν περάσει κάτι περισσότερο από τρία χρόνια από τη μέρα που τόσο εκείνος, όσο και οι υπόλοιποι 32 Χιλιανοί μεταλλωρύχοι διασώθηκαν με τρόπο που προκάλεσε παγκόσμια συγκίνηση, από τα σπλάχνα του ορυχείο του Σαν Χοσέ, κάτω από την έρημο Ατακάμα. Παρόλα αυτά όμως, τις νύχτες οι εφιάλτες συνεχίζουν να «συντροφεύουν» τον Άλεξ…
«Συχνά, όταν καταφέρνω να κοιμηθώ, ξυπνάω από εφιάλτες που με πάνε εκεί πίσω, στο ορυχείο» δηλώνει σήμερα στο BBC. «Ξυπνάω ουρλιάζοντας γιατί ζω ξανά και ξανά εκείνες τις στιγμές μέσα στο απόλυτο σκοτάδι του ορυχείου. Λέω όμως συνέχεια στον εαυτό μου ‘πρέπει να τα καταφέρεις, να νικήσεις τον φόβο σου’ και για αυτό, για μία εβδομάδα γύρισα να δουλέψω για λίγο σε ένα ορυχείο. Και κάθε μέρα πήγαινα ολοένα και πιο βαθιά στην γη για να νικήσω αυτό που με τρομάζει…».

«Είμαστε όλοι καλά»
Η ιστορία των «Los 33», ήταν μία από τις συγκλονιστικότερες ειδήσεις του 2010. Τον Αύγουστο εκείνης της χρονιάς, το ορυχείο του Σαν Χοσέ κατέρρευσε εγκλωβίζοντας στην «σκοτεινή αγκαλιά» του 33 μεταλλωρύχους σε βάθος 700 μέτρων κάτω από την άνυδρη επιφάνεια της Ατακάμα. Για 17 ολόκληρες μέρες κανείς δεν είχε μάθει τι απέγιναν, και οι περισσότεροι υπέθεταν πια πως είχαν πεθάνει.
Τα πάντα όμως άλλαξαν την ημέρα που η άκρη του τρυπανιού των ομάδων διάσωσης που επιχειρούσαν στην περιοχή, συνάντησε μία υπόγεια στοά. Κι όταν οι χειριστές του το ανέσυραν ξανά στην επιφάνεια οι πάντες – έκπληκτοι – προσπαθούσαν να διακρίνουν τι ήταν αυτό το μικρό κομμάτι χαρτί που έμοιαζε να είχε προσαρμόσει κάποιος επάνω στο σώμα του σκαπτικού εργαλείου.
«Estamos bien en el refugio los 33» (Είμαστε όλοι καλά στο καταφύγιο, οι 33), έγραφε το σημείωμα και το μήνυμα σκόρπισε σε όσους βρίσκονταν στο σημείο του ατυχήματος προσπαθώντας μετά από καιρό να βρουν «κάποιο ίχνος ζωής». Οι μεταλλωρύχοι τελικά κατάφεραν να επιβιώσουν μένοντας στα βάθη της γης, για επτά εβδομάδες ακόμη διάστημα κατά το οποίο οι διασώστες τους έστελναν προμήθειες ή ότι άλλο είχαν ανάγκη. Κι όλα αυτά μέχρι την μέρα που σε παγκόσμια ζωντανή μετάδοση, ένας –ένας έβλεπαν μετά από καιρό ξανά το φως του ήλιου, και έπεφταν χαρούμενοι στις αγκαλιές των αγαπημένων προσώπων τους.
Τις μέρες που ακολούθησαν οι πάντες υπόσχονταν τα πάντα στους «Los 33» που είχαν γίνει οι ήρωες μίας ολόκληρης χώρας. Στη συνέχεια όμως, κι όταν ο άνεμος της χαράς κόπασε, η πραγματικότητα που αποκαλύφθηκε ήταν εντελώς διαφορετική για τους Χιλιανούς μεταλλωρύχους.
Ακόμη και τώρα οι περισσότεροι κουράρονται από ψυχιάτρους. Αρκετοί έχουν μείνει άνεργοι, ενώ κάποιοι ίσα που τα βγάζουν πέρα κάνοντας διάφορες δουλειές «του ποδαριού». Σύμφωνα με το BBC μάλιστα ένας εισήχθη σε ψυχιατρική κλινική του Σαντιάγο, ενώ τουλάχιστον 2 προσπαθούν – μάλλον μάταια όμως – να απεξαρτηθούν από τα ναρκωτικά και το αλκοόλ – συνήθειες που απέκτησαν μετά την περιπέτεια που έζησαν. Όσο για την καταβολή της αποζημίωσης που υποτίθεται ότι θα εισέπρατταν από τους ιδιοκτήτες του ορυχείου του Σαν Χοσέ; Ούτε λόγος…

«Φοβάμαι το σκοτάδι…»
«Τα πρώτα δύο χρόνια μετά το ατύχημα, ήμουν καλά», λέει σήμερα ο Κάρλος Μπάριος, που τον Αύγουστου του 2010, όταν κατέρρευσε το ορυχείο, ήταν 27 ετών. Ενώ τονίζει πως «δεν είχα κανένα πρόβλημα, έπαιζα ποδόσφαιρο, είχα δουλειά, όλα ήταν καλά, αλλά μετά, εντελώς ξαφνικά… μπουμ!». Ο Μπάριος έπαθε υποτροπή και εξαιτίας της παραιτήθηκε από τη δουλειά του σε ένα από τα μεγαλύτερα ορυχεία της Χιλής, αφού πρώτα έλλειψε από την εργασία του για ένα ολόκληρο χρόνο λαμβάνοντας αναρρωτική άδεια. «Επισκέφθηκα μία ψυχίατρο η οποία μου συνταγογράφησε φάρμακα τα οποία παίρνω ακόμη καθώς νιώθω εθισμένος σε αυτά» λέει ακόμη στο βρετανικό ειδησεογραφικό δίκτυο, προσθέτοντας πως «πλέον κάθε βράδυ βλέπω εφιάλτες, ενώ φοβάμαι το σκοτάδι. Την ίδια στιγμή δεν μπορώ καν να κοιμηθώ με την γυναίκα μου, καθώς τις νύχτες ξυπνάω φωνάζοντας».
Κι ο Ομάρ Ρεϊγάδας (φωτό), ένας από τους μεγαλύτερους μεταλλωρύχους που διασώθηκαν, σήμερα παραμένει άνεργος για περισσότερο από ένα χρόνο. Ο 59χρονος δεν διστάζει να πει ότι η φήμη που απέκτησε ξαφνικά εξαιτίας της περιπέτειας που έζησε μαζί με τους συναδέλφους του στα έγκατα της γης, τους έχει κάνει περισσότερο κακό, παρά καλό. «Μετά το ατύχημα γίναμε διάσημοι. Μιλούσαμε διαρκώς στον Τύπο, και με ανθρώπους της κυβέρνησης. Για αυτό όμως, αν δουλεύαμε σε μία εταιρία διαχείρισης ορυχείων και βλέπαμε πως δεν τηρούνται τα μέτρα ασφαλείας τότε οι ιδιοκτήτες της φοβόνταν πως θα μιλούσαμε ‘στις επαφές’ μας. Και για αυτό ευθύς εξαρχής, δεν μας έδιναν δουλειά για να είναι καλυμμένοι».

Καμία αποζημίωση
Το Αύγουστο του 2013, ο εισαγγελέας που είχε αναλάβει την υπόθεση, έκλεισε τον φάκελο των ερευνών που αφορούσαν στα αίτια της κατάρρευσης του ορυχείου του Σαν Χοσέ, με το σκεπτικό πως δεν υπήρχαν επαρκή στοιχεία για να απαγγελθούν κατηγορίες στους ιδιοκτήτες της εταιρίας στο οποίο ανήκε.
Όπως ήταν αναμενόμενο όμως, η εισαγγελική απόφαση προκάλεσε τόσο την οργή των μεταλλωρύχων, όσο και της κυβέρνησης της χώρας. Ο Λόρενς Γκόλμπορν μάλιστα, υπουργός Ορυχείων της Χιλής την εποχή του ατυχήματος, χαρακτήρισε «απίστευτη» την απόφαση της Δικαιοσύνης. Τόνισε δε, ότι το ορυχείο δεν είχε δεύτερη έξοδο διαφυγής όπως ορίζει ο νόμος, ενώ ακόμη και η «καμινάδα» που υπήρχε και θα μπορούσε εκείνες τις ώρες να χρησιμοποιηθεί προκειμένου να βγουν εγκαίρως έξω οι εργαζόμενοι στο Σαν Χοσέ, δεν είχε καν σκάλα.
Τώρα οι περισσότεροι από τους «Los 33», συνεχίζουν να κυνηγούν νομικά τα πρώην αφεντικά τους, αλλά και το κράτος που δεν τους δικαιώνει, ελπίζοντας πως κάποια στιγμή – το πιθανότερο μετά από πολλά χρόνια – θα κερδίσουν τελικά τις αποζημιώσεις που δικαιούνται. 
Ο Άλεξ Βέγκα μετά από όλα αυτά λέει στο BBC πως έχει χάσει πια «όλη την πίστη» του στην κυβέρνηση, γιατί δεν τήρησε τις υποσχέσεις της απέναντι στον ίδιο και στους συναδέλφους του. Όπως λέει μάλιστα μετά το ατύχημα είχαν ενημερωθεί πως όλοι τους θα λάβουν τιμητική σύνταξη, αλλά τελικά μόνο οι 14 – πιο ηλικιωμένοι – μεταλλωρύχοι πήραν ένα μικρό χρηματικό ποσό.

Το Χόλιγουντ, χτυπάει την πόρτα…
Σε λίγους μήνες ένα κινηματογραφικό συνεργείο από τις ΗΠΑ πρόκειται να καταφθάσει στην Χιλή, με στόχο να γυρίσει ταινία για την περιπέτεια που έζησαν οι 33 μεταλλωρύχοι. Σύμφωνα μάλιστα με πληροφορίες, στο φιλμ θα πρωταγωνιστούν γνωστοί ηθοποιοί, όπως ο Αντόνιο Μπαντέρας, η Ζιλιέτ Μπινός και ο Μάρτιν Σιν, ενώ η εταιρία παραγωγής υποσχέθηκε στους «Los 33» πως θα τους δώσει μέρος των εσόδων από τα εισιτήρια που θα κόψει η ταινία.
Παρά και την νέα, μελλοντική για την ακρίβεια δόση… δόξας που θα πάρουν οι άνθρωποι αυτοί, η ουσία είναι πως τρία χρόνια μετά την περιπέτεια που έζησαν ουσιαστικά ούτε διάσημοι έγιναν, ούτε εκατομμυριούχοι, όπως είχαν προβλέψει πολλοί το 2010. 
Αντίθετα όλοι τους δίνουν καθημερινά σκληρές μάχες με τα τραύματα που άνοιξε στην ψυχή τους, το πυκνό σκοτάδι και ο μακροχρόνιος εγκλωβισμός στο πλούσιο υπέδαφος της ερήμου Ατακάμα. Στο σημείο όπου κάποιοι έσκαβαν εκμεταλλευόμενοι τα χέρια άλλων, για να πλουτίσουν…

του Γιώργου Τραπεζιώτη