Εναλλακτική λύση είναι ένα ευρύ ευρωπαϊκό κοινωνικό κίνημα

Οικονομολόγος και συμπρόεδρος της οργάνωσης Attac, ο Τομά Κουτρό, που δραστηριοποιείται εδώ και χρόνια σε οργανώσεις για μια εναλλακτική παγκοσμιοποίηση, σχολιάζει στην “Αυγή της Κυριακής” το θέμα της σημερινής κρίσης δημοσίου χρέους, την περίπτωση της Ελλάδας. “Όταν η αναδιάρθρωση γίνει αναπόφευκτη, τα κράτη θα πληρώσουν τα σπασμένα. Αλλά αυτό θα είναι πολύ δύσκολο να αιτιολογηθεί ενώπιον των Ευρωπαίων πολιτών, που δεν αντιλαμβάνονται γιατί μόνο οι τράπεζες και το χρηματοπιστωτικό σύστημα γλιτώνουν από τη λιτότητα”. Παράλληλα κάνει και συγκεκριμένες προτάσεις εξόδου από την κρίση με έμφαση στην επίδειξη αλληλεγγύης.

Γιατί τώρα σημειώθηκε η έκρηξη του θέματος του δημοσίου χρέους, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά επίσης και στο σύνολο των ευρωπαϊκών χωρών;

Εδώ και είκοσι χρόνια δεν έχουμε πάψει να μειώνουμε τους φόρους και τις κοινωνικές εισφορές στην Ευρώπη, γεγονός που δημιούργησε ελλείμματα. Η χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 προκάλεσε μεγάλη αύξηση των ελλειμμάτων και των δημοσίων χρεών στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ εξαιτίας της διάσωσης των τραπεζών και της ύφεσης. Στις ΗΠΑ ορισμένες Πολιτείες έχουν πληγεί περισσότερο από άλλες, αλλά υπάρχει ένας ομοσπονδιακός προϋπολογισμός που επιτρέπει την εκδήλωση αλληλεγγύης. Η Αμερικανική Κεντρική Τράπεζα μπορεί έτσι να αγοράσει ομόλογα της ομοσπονδιακής κυβέρνησης. Στην Ευρώπη, οι βοήθειες μεταξύ των κρατών απαγορεύονται από τη Συνθήκη του Μάαστριχτ, και τα κράτη πρέπει υποχρεωτικά να χρηματοδοτούν τα ελλείμματά τους μέσω δανείων από τις χρηματοπιστωτικές αγορές. Δημιουργήθηκε καχυποψία στους κερδοσκόπους σε ό,τι αφορά την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη, και ορισμένοι αποφάσισαν να στοιχηματίσουν στη διάλυση της Ευρωζώνης. Τα επιτόκια που απαιτούνται από την Ελλάδα, την Ιρλανδία, την Πορτογαλία -χώρες που θεωρούνται οι πιο εύθραυστες- άρχισαν να αυξάνονται. Οι δύο βασικές αιτίες της κρίσης είναι λοιπόν η έλλειψη δημοσιονομικής αλληλεγγύης μεταξύ των χωρών της Ευρωζώνης και η διατήρηση των χρηματοπιστωτικών αγορών για τη χρηματοδότηση των ευρωπαϊκών κρατών.

Οι σοσιαλιστές βουλευτές ψήφισαν και τον δεύτερο νόμο λιτότητας και τις ιδιωτικοποιήσεις υπό τεράστιες πιέσεις εκ των έσω αλλά και από το εξωτερικό, στο στιλ “αν δεν ψηφίστε τον νόμο θα έλθει το τέλος του κόσμου”. Γιατί όλη αυτή η υπερβολή; Ποιο ήταν πραγματικά το διακύβευμα της ψηφοφορίας;

Το άμεσο διακύβευμα της ψηφοφορίας είναι βέβαια η διατήρηση της ροής της χρηματοδότησης της Ε.Ε. και του ΔΝΤ προς την Ελλάδα. Ισχυρίζονται ότι έτσι θα γίνει δυνατή η πληρωμή των Ελλήνων δημοσίων υπαλλήλων, αλλά αυτό δεν ισχύει: στόχος είναι η Ελλάδα να συνεχίσει -τουλάχιστον για λίγους μήνες ακόμη- να ξεπληρώνει κανονικά το χρέος της. Το διακύβευμα είναι κυρίως η αποφυγή χρηματοπιστωτικών απωλειών των ευρωπαϊκών τραπεζών που είναι οι πιστωτές της Ελλάδας. Γιατί στο κάτω-κάτω της γραφής η Ελλάδα δεν θα μπορέσει (ο ελληνικός λαός δεν θα θελήσει) να ξεπληρώσει αυτό το συντριπτικό χρέος με τίμημα μια καταστροφική λιτότητα. Θα χρειαστεί λοιπόν αναδιάρθρωση του χρέους, κάτι που σημαίνει απώλειες για τις τράπεζες. Η ΕΚΤ λοιπόν τις απαλλάσσει αυτή τη στιγμή από αυτούς τους αμφίβολους τίτλους και τους μεταφέρει προς τους προϋπολογισμούς των ευρωπαϊκών κρατών, μέσω του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Όταν η αναδιάρθρωση γίνει αναπόφευκτη, τα κράτη θα πληρώσουν τα σπασμένα. Αλλά αυτό θα είναι πολύ δύσκολο να αιτιολογηθεί ενώπιον των Ευρωπαίων πολιτών, που δεν αντιλαμβάνονται γιατί μόνο οι τράπεζες και το χρηματοπιστωτικό σύστημα γλιτώνουν από τη λιτότητα.

Με αφετηρία το γεγονός ότι η ελληνική κρίση είναι κρίση της Ευρωζώνης, ποια φάρμακα προτείνετε για την Ελλάδα;

Τα φάρμακα βρίσκονται κατ’ αρχάς σε μια φορολογική μεταρρύθμιση, στην Ελλάδα και την Ευρώπη, η οποία πρέπει να αποκαθιστά τα δημόσια έσοδα και να καθιστά τον φόρο πιο προοδευτικό. Πρέπει να πάψει ο φορολογικός ανταγωνισμός μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών. Χρειάζεται επίσης μια πλήρης μεταρρύθμιση των συνθηκών: κατάργηση της υποχρέωσης των κρατών να χρηματοδοτούνται από τις αγορές, άδεια στην ΕΚΤ να προκαταβάλλει χρήματα και δάνεια στα κράτη, οργάνωση της σύγκλισης προς τα πάνω των μισθών και της κοινωνικής προστασίας. Η Ευρώπη θα ξανάβρισκε έτσι πολύ σύντομα μια μεγάλη λαϊκή νομιμοποίηση αν τα έκανε αυτά! Πρέπει τέλος να απαγορευτεί η κερδοσκοπία με τους τίτλους του δημοσίου χρέους και με τα ασφάλιστρα κινδύνου (CDS) και να ρυθμιστούν πολύ αυστηρά οι αγορές. Η Κομισιόν μόλις ανακοίνωσε ότι σκέφτεται να εγκαθιδρύσει έναν φόρο στις χρηματοπιστωτικές συναλλαγές. Αυτό είναι πολύ καλό, αλλά ο Μπαρόζο μιλά για το… 2018! Τώρα πρέπει όμως να γίνει.

Σε άρθρο σας στην “Ουμανιτέ” αναφέρετε ότι “πρέπει να αναθεωρήσουμε την ελευθερία της κυκλοφορίας των κεφαλαίων”. Πώς μπορεί να γίνει αυτό, με δεδομένο το παγκοσμιοποιημένο πλαίσιο όπου ζούμε σήμερα;

Είναι πολύ εύκολο. Με την εγκαθίδρυση ελέγχου των κεφαλαίων ή απαγορευτικών φόρων στην είσοδο ή την έξοδο των κεφαλαίων, χώρες όπως η Ταϊλάνδη, η Χιλή ή η Βραζιλία το κάνουν συχνότατα, χωρίς ωστόσο να ζουν σε συνθήκες αυτάρκειας! Πρόκειται αποκλειστικά για θέμα πολιτική βούλησης: αν θεωρούμε ότι η κερδοσκοπία λειτουργεί αποσταθεροποιητικά και είναι στοιχείο νοσηρότητας, πρέπει να την αφοπλίσουμε. Μας λένε εδώ και πάνω από δέκα χρόνια ότι ο φόρος Τόμπιν δεν είναι ρεαλιστικός και είναι ανεύθυνος και χθες ο κ. Μπαρόζο αναγνώρισε ότι είναι απαραίτητος!

Η Κίνα δήλωσε, με την ευκαιρία της επίσκεψης του πρωθυπουργού της στην Ευρώπη, έτοιμη να βοηθήσει την Ευρωζώνη. Το μπορεί; Το θέλει πράγματι;

Την Κίνα δεν τη συμφέρει να καταρρεύσει το ευρώ, γιατί επιθυμεί να διευκολύνει την ανάδειξη ενός διεθνούς νομισματικού συστήματος με πολλά νομίσματα όπου το δολάριο δεν θα είχε πλέον κυρίαρχο ρόλο. Οι Κινέζοι έχουν πλέον βαρεθεί να τοποθετούν όλα τους τα αποθέματα σε συνάλλαγμα στις ΗΠΑ γιατί υπάρχει κίνδυνος το δολάριο να υποτιμηθεί τα επόμενα χρόνια. Αλλά η λύση για την Ευρώπη δεν μπορεί να έρθει από κινεζικά δάνεια: κυρίως πρέπει η Κίνα να ανατιμήσει το νόμισμά της και τους μισθούς της για να μειώσει τα εμπορικά της πλεονάσματα που συμβάλλουν στην αποσταθεροποίηση της παγκόσμιας αγοράς.

Μπροστά στη γενικευμένη επίθεση των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων κατά των κοινωνικών δικαιωμάτων, των δημοσίων δαπανών κ.ά., ποια μπορεί να είναι η εναλλακτική λύση από την πλευρά των αριστερών κομμάτων, των συνδικάτων, των ενώσεων;

Η εναλλακτική λύση είναι ένα ευρύ ευρωπαϊκό κοινωνικό κίνημα που θα είναι φορέας αλληλέγγυων εναλλακτικών λύσεων για ένα ένα νέο ευρωπαϊκό πρόγραμμα. Η Ελλάδα και η Ισπανία δείχνουν τον δρόμο με τις λαϊκές τους, δημοκρατικές, πρωτότυπες κινητοποιήσεις. Θα έπρεπε οι κυβερνήσεις που θα προέλθουν από αυτές τις λαϊκές εξεγέρσεις να λάβουν θαρραλέες πρωτοβουλίες για να επιβάλλουν μια δημόσια συζήτηση στην Ευρώπη σχετικά με τις εναλλακτικές λύσεις στον νεοφιλελευθερισμό. Η προτεραιότητα θα είναι ένα μορατόριουμ στην αποπληρωμή του χρέους, συνοδευόμενο από έναν λογιστικό έλεγχο από μέρους των πολιτών, για να μάθουμε από πού προέρχεται αυτό το χρέος, ποιος επωφελήθηκε από αυτό και ποιος ωφελείται σήμερα. Το παράνομο τμήμα του χρέους μπορεί να καταγγελθεί. Θα πρέπει επίσης να δείξουμε ανυπακοή στην ΕΚΤ, για παράδειγμα ζητώντας από την Τράπεζα της Ελλάδας (ή της Ισπανίας ή της Γαλλίας) να χρηματοδοτήσει άμεσα το κράτος και να αγοράσει ένα τμήμα του νόμιμου δημοσίου χρέους. Αυτό θα προκαλούσε θεσμική κρίση στην Ευρώπη, αλλά επίσης και ένα μεγάλο κίνημα αλληλεγγύης με τη χώρα που θα λάμβανε αυτά τα μέτρα.
Δημοσιεύτηκε στην Αυγή, 3 Ιουλίου 2011

Τα άρθρα που δημοσιεύονται στην κατηγορία «Απόψεις» εκφράζουν τον/την συντάκτη/τριά τους και οι θέσεις δεν συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του koutipandoras.gr