Αndy Warhol: Η πραγματικότητα ανάποδα

“Eάν ξεκινήσει κανείς να σκέφτεται… pop δεν μπορεί ποτέ ξανά να αντικρύσει τα πράγματα με τον ίδιο τρόπο»

Andy Warhol

O Αndy Warhol ήταν ένας από τους πιο παραγωγικούς, ταλαντούχους και σημαντικούς καλλιτέχνες του 20ου αιώνα. Θεωρείται ο κύριος εκφραστής του κινήματος της Pop Art. Ήταν επίσης σχεδιαστής, σκηνοθέτης, μουσικός παραγωγός, εικονογράφος, συγγραφέας και εκδότης περιοδικών. Αν και επικρίθηκε από αρκετούς ως εμπορικός καλλιτέχνης, ήταν ο πρώτος που τόλμησε και κατέδειξε την ομορφιά που περιέχεται στο συνηθισμένο.
 
Γεννήθηκε στο Pittsburgh της Pennsylvania το 1928. Ήταν παιδί οικογένειας τσεχοσλοβάκων μεταναστών. Στα οκτώ του διαπιστώθηκε ότι έπασχε από μία ασθένεια του νευρικού συστήματος, η οποία τον άφησε στο κρεβάτι για μήνες.

 Στα εννέα του χρόνια έλαβε ένα δώρο που αποδείχθηκε πολύτιμο στα χέρια του. Μία φωτογραφική μηχανή με την οποία έκανε εκατοντάδες πειράματα και «παιχνίδια» στο υπόγειο του σπιτιού του. Ξεκίνησε να παρακολουθεί δωρεάν μαθήματα τέχνης στο Carnegie Museum of Art.

Μετά το σχολείο, σπούδασε γραφικό σχέδιο, ερχόμενος σε σύγκρουση με αρκετούς καθηγητές του για το ασυνήθιστο ύφος και τον παράξενο χαρακτήρα του. Το 1949 μετακόμισε στη Νέα Υόρκη και εκεί ξεκίνησε να διαμορφώνει μία εντελώς καινούργια κουλτούρα στην αισθητική και την αντίληψη, η οποία έσφυζε από εμπορικά αντικείμενα.

Ξεκίνησε να δουλεύει ως εικονογράφος και μάλιστα αρκετά πετυχημένος. Σχεδίασε τις διαφημίσεις για τα παπούτσια I. Miller, έστησε χριστουγεννιάτικες κάρτες για την Tiffany & Company, συμμετείχε στην εικονογράφηση από δεκάδες βιβλία και άλμπουμ.

Το 1961 ο Andy Warhol άρχισε να σχεδιάζει πίνακες ζωγραφικής Pop Art, ενώ αρχικά βασανιζόταν ως προς το ποιο θα ήταν το κεντρικό θέμα της ζωγραφικής του. Οι φίλοι του τον συμβούλευσαν να ζωγραφίσει τα πράγματα που αγαπούσε περισσότερο και μπορούσαν να αποτελέσουν για αυτόν πηγή έμπνευσης. Και έτσι ξεκίνησε να δημιουργεί έργα τέχνης πάνω σε κονσέρβες, μπουκάλια της Coca -Cola, χάμπουργκερ και άλλα αντικείμενα, σε ένα ιδιόμορφο μείγμα διαφήμισης και τέχνης.  Άρχισε να πειραματίζεται με αναπαραγωγές που βασίζονταν σε διαφημίσεις, επικεφαλίδες εφημερίδων και μαζικές εικόνες από την Αμερικανική λαϊκή πολιτιστική παράδοση, όπως τις κονσέρβες σούπας Κάμπελ. 

Στην ακμή της καριέρας του, εγκαινίασε το εργαστήριο ‘The Factory’ στη Νέα Υόρκη όπου έκανε ντεμπούτο με την πρώτη του έκθεση γλυπτικής, μετατρέποντας τον σε κέντρο στο οποία σύχναζαν και δημιουργούσαν καλλιτέχνες, συγγραφείς, μουσικοί και πολλοί άνθρωποι της εποχής. Σύντομα εξελίχθηκε σε τόπο συγκέντρωσης μελών της αβάν γκαρντ και της αντεργκράουντ κουλτούρας, όπως και τοξικομανών, ομοφυλόφιλων, μουσικών και φιλότεχνων. Tο Factory ήταν ένα παλιό εργοστάσιο κατασκευής καπέλων στον πέμπτο όροφο ενός κτιρίου στον αριθμό 231 της Aνατολικής 47ης οδού στη Nέα Yόρκη.

Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’60, δημιούργησε τα διάσημα πορτρέτα της Μέριλιν, της Ελίζαμπεθ Τέιλορ, του Έλβις Πρίσλεϊ και άλλων πολλών προσωπικοτήτων.

Το 1968 ένα σημαντικό γεγονός άλλαξε τη ροή της ζωής και της καριέρας του. Η συγγραφέας και φεμινίστρια Valerie Solanas εισέβαλε στο εργοστάσιο του και τον πυροβόλησε στο στήθος. Τριάντα λεπτά αργότερα, ανακηρύχθηκε κλινικά νεκρός. Τελικά επέζησε, ωστόσο η περιπέτεια αυτή του άφησε πολλά προβλήματα υγείας μέχρι το τέλος της ζωής του.

Tη μοναδική φορά που ο Γουόρχολ επισκέφθηκε την Eλλάδα ήταν το 1983 σε ένα ταξίδι του προς την Tουρκία, μαζί με τον Aμερικανό συγγραφέα Tρούμαν Kαπότε. Tο δίδυμο Γουόρχολ-Kαπότε φιλοξενήθηκε για τέσσερις ημέρες στη βίλα του Iόλα στην Aγία Παρασκευή. 

Το έργο του επικρίθηκε από αρκετούς ως εμπορικό και κερδοσκοπικό, ενώ άλλοι θεωρούσαν ότι ακριβώς αυτός ο χαρακτήρας της τέχνης του έδινε νόημα σε αυτά που παρήγαγε. Επρόκειτο για μία αντανάκλαση της αμερικανικής κουλτούρας, που περιελάμβανε τη σαγήνη της καταναλωτικής πραγματικότητας και τη μανία για τις όμορφες εικόνες, που σημάδεψε εκείνα τα χρόνια.

Πέθανε σε ηλικία 58 ετών στις 22 Φεβρουαρίου του 1987 στην πόλη της Νέας Υόρκης, μετά από επιπλοκές σε μία χειρουργική επέμβαση ρουτίνας για την αφαίρεση της χολής του. Μετά το θάνατό του, δημιουργήθηκε στη Νέα Υόρκη το Andy Warhol Foundation for the Visual Arts για την υποστήριξη νέων καλλιτεχνών.

Παρά τις επικρίσεις που δέχθηκε, ο Andy Warhol κατάφερε να μετασχηματίσει τη σύγχρονη τέχνη και τα έργα του εκτίθενται σε πολλά σημαντικά μουσεία σε ολόκληρο τον κόσμο.

«Ο καλλιτέχνης είναι κάποιος που παράγει πράγματα τα οποία οι άνθρωποι απλά δεν χρειάζονται να έχουν», είχε πει ο άνθρωπος που έγινε ο… συνένοχος του εμπορεύματος. Είχε καταλάβει από νωρίς την υστερία με την κατανάλωση, την εμμονή στην κυρίαρχη ομορφιά και τα δυναμικά πρότυπα που χαρακτήριζαν την Αμερική της εποχής του. Όλα αυτά τα εκμεταλλεύτηκε για να αφήσει πίσω του με προβοκατόρικο τρόπο ένα έργο που ακόμα και τώρα μπορεί να μας συναρπάσει.

«Είμαι ένα βαθιά επιφανειακό άτομο», είχε κάποτε αναφέρει. Άραγε ήταν;