7 βιβλία + 1 ανατύπωση για το 2017!

100 και σήμερα από την Οκτωβριανή επανάσταση που άλλαξε τον κόσμο, άρα και δικαιωματικά το ’17 ήταν έτος Ρωσία. Και ενώ θα μπορούσαν εδώ να προταθούν πολλά που στέκονται μόνο σε εκείνη την περίοδο, θα έλεγα ότι πιο ενδιαφέροντα πράγματα βρήκα πέριξ αυτής.

Toυ Ιωάννη Μαργαρίτη

1) Aleksandr Puskin

Η ιστορία του Πουγκατσόφ – η αγροτική εξέγερση 1773-1775

Μετάφραση: Ελένη Κατσιώλη, Λέμβος

Αγαπάμε τις εξεγέρσεις και θα έλεγα ειδικά τις λογοκριμμένες από την εξουσία. Έτσι εδώ έχουμε από τον μέγα ποιητή Πούσκιν μια μοναδική εξιστόριση της αγροτικής επανάστασης των Κοζάκων που κατοικούσαν ανάμεσα στα 3 μεγάλα ποτάμια της Ρωσίας τον Ούραλη, τον Βόλγα και τον Ντον. Η εξέγερση ήταν άγρια, κράτησε δυο χρόνια (1773-1775) και καταπνίγηκε στο αίμα. Ηγέτης της ήταν μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα, ο Πουγκατσόφ.  

2. Βely Andrei

Πετρούπολη

Μετάφραση: Σταυρούλα Αργυροπούλου, Κίχλη

ή Μετάφραση: Ελένη Μπακοπούλου, Αντίποδες

Το καλοκαίρι είχαμε δύο διαφορετικές μα εξίσου φροντισμένες εκδόσεις από δύο έμπειρες και καταξιωμένες μεταφράστριες της “Πετρούπολης” του Αντρέι Μπιέλυ. Η “Πετρούπολη” έχει κριθεί ώς ένα από τα κορυφαία έργα του 20ού αιώνα από τον αυστηρό Ναμπόκοφ, ενώ η πλοκή της εκτυλίσσεται στο 1905 εν μέσω εργατικών εξεγέρσεων που καταστέλλονται με φυλακίσεις και εξορίες από τον τσάρο, 12 μόλις χρόνια πριν τελική ρήξη με την τσαρική εξουσία.

3. Serge Victor

Έτος ένα της ρωσικής επανάστασης

Μετάφραση: Ψάνης Παρασκευάς, Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο

Το Γενάρη του 1919 ο 28χρονος Βίκτορ Σερζ, ένας αναρχικός γεννημένος στο Βέλγιο από γονείς ρώσους εξόριστους επαναστάτες, έφτασε στην Πετρούπολη σε μια από τις πιο κρίσιμες φάσεις του εμφυλίου πολέμου, όταν η επανάσταση έμοιαζε να ψυχορραγεί. Έγινε μέλος του μπολσεβίκικου κόμματος. Δέκα χρόνια μετά άρχισε να γράφει το “Έτος Ένα της Ρώσικης Επανάστασης”. Ο Σερζ είναι αντικειμενικός μπροστά στα κορυφαία αυτά ιστορικά γεγονότα, παραμένοντας με την πλευρά όσως αγωνίζονται για την απελευθέρωση της εργατικής τάξης και το λογοτεχνικό του ύφος δίνει την απαραίτητη ζωντάνια χωρίς την ωραιοποίηση καταστάσεων με κύριο σκοπό τη διάσωση της ιστορία της επανάστασης από τις διαστρεβλώσεις και τις μυθοπλασίες που είχε ηδη αρχίσει να κατασκευάζει η σταλινική ηγεσία.

4. Emmanuel Carrere

Λιμόνοφ

Μετάφραση: Γιώργος Καράμπελας, 21ος αιώνας

Το Λιμόνοφ είναι περισσότερο εκτενές ρεπορτάζ στην σύγχρονη -υπό την εξουσία του Πούτιν- Ρωσία παρά μυθιστόρημα, καθότι ο χαρακτήρας υπάρχει όσο αντιφατικός και αν είναι, πρόκειται για αντιφάσεις που οι αναγνώσεις των προηγόυμενων βιβλίων (που αναφέραμε) καθώς και η κουλτούρα, η ιδιαίτερη ιστορία της Ρωσίας μέσα στα χρόνια εξηγούν.

“Ο Λιμόνοφ δεν είναι μυθιστορηματικός χαρακτήρας. Υπάρχει. Γνωριζόμαστε. Υπήρξε αλήτης στην Ουκρανία, είδωλο του σοβιετικού αντεργκράουντ, άστεγος και μετά θαλαμηπόλος ενός δισεκατομμυριούχου στο Μανχάταν, μοδάτος συγγραφέας στο Παρίσι, στρατιώτης χαμένος στα Βαλκάνια και τώρα, στο απέραντο μπουρδέλο του μετακομμουνισμού, γηραιός χαρισματικός ηγέτης ενός κόμματος νεαρών ντεσπεράντο. Ο ίδιος βλέπει τον εαυτό του σαν ήρωα, άλλοι μπορεί να τον θεωρούν αγύρτη: επ’ αυτού, επιφυλάσσομαι.

Είναι μια ζωή επικίνδυνη, αμφίσημη: ένα κανονικό περιπετειώδες μυθιστόρημα. Είναι επίσης, κατά τη γνώμη μου, μια ζωή που μας λέει κάτι. Όχι μόνο για εκείνον, τον Λιμόνοφ, όχι μόνο για τη Ρωσία, αλλά για την ιστορία όλων μας από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και μετά”. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

5. Νοrddahl Eirikur-Orn

Illska – το κακό

Μετάφραση: Γεωργακοπούλου Ρούλα, Πόλις

Και από την παγωμένη Ρωσία, στην παγωμένη Ισλανδία και την Λιθουανία του ποταμού Νέμουνα, στους βασανισμένους-δολοφονημένους Εβραίους του Ολοκαυτώματος και στην προσπάθεια ανάγνωσης της κανονικότητας που επέτρεψε αυτό το έγκλημα. Ο συγγραφέας γράφει για την ανοδο της ακροδεξιάς και του ρατσισμού μέσα στην αποπολιτικοποίηση της Ισλανδίας προ οικονομικής κρίσης (σχετικά παράλληλοι χρόνοι με την κρίση της Ελλάδας) τις εσωτερικές αντιδράσεις, τις κινητοποιήσεις μέσα σε αυτήν και την αποδυνάμωση (και όχι ενδυνάμωση τους όπως εδω) των φασιστικών μορφομάτων. Απαντάει τέλος σε ένα ερώτημα που φαίνεται να βασανίζει -όχι τυχαία- τους βόρειους στο αν τα εγκλήματα του Ναζισμού μπορούν να εξισωθούν με τα αντίστοιχα της άλλης πλευράς του ποταμού. Στο σύνολο το βιβλίο εξηγεί την διάθεση της Γερμανίας για ηγεμονίας με κάθε τρόπο και κόστος μέσα στην Ευρώπη και τις καταστροφικές συνέπειες αυτής της προσπαθειας, στην οποία η αποπολιτικοποίηση ενδέχεται να μας ξαναρίξει. O συγγραφέας μόλις 39 ετών γράφει ένα εξαιρετικά μεστό βιβλίο (α λα Μπροχ) με τρομερά απλή και σύγχρονη γλώσσα.

Πέρα όμως από τα πολλά ενδιαφέροντα βιβλία που έφερε η χρονιά για την όμορφη πολύπαθη Ρωσία και το υπέροχο Illska, έφερε δύο όμορφα βιβλία για το ποδόσφαιρο και για να είμαστε πιο ακριβείς για τους οπαδούς, τους χαρακτηρισμένους χούλιγκαν των γηπέδων.  

6. Κnight Martin, King Martin

“Hoolifan”

Μετάφραση: Αχιλλέας Καλαμάρας, Απρόβλεπτες εκδόσεις

Οι ίδιες εκδόσεις το 2012 είχαν εκδόσει τους Furiosi του σπουδαίου Νάνι Μπαλεστρίνι για τους οπαδούς της Μίλαν και το οπαδικό κίνημα. Στην εκπνοή του ’17 εκδίδουν ένα σκληρό και ειλικρινές βιβλίο για τους οπαδούς της Τσέλσι επιβεβαιώνοντας ότι ξανά την αξία του συλλογικού βιώματος σε όλους τους τομείς της ζωής.

“Μετά από εκείνο το παιχνίδι της Τότεναμ εναντίον της Τσέλσι, το μακρινό 1968 -μολονότι δεν ήταν ή πρώτη φορά που ξέσπαγαν σοβαρά επεισόδια σ’ έναν ποδοσφαιρικό αγώνα- ακολούθησε ένα τεράστιο κύμα κατακραυγής, αλλά στην πραγματικότητα δεν λήφθηκε κανένα μέτρο. Μερικά πρόστιμα και άλλες τόσες απαγορεύσεις εισόδου στα γήπεδα. Όπως έλεγε και ο πατέρας μου, όσο πιο γρήγορα σβήσεις μία πυρκαγιά, τόσο λιγότερες ζημιές θα προκαλέσει. Αντίθετα, επέτρεψαν να πάρει διαστάσεις και άφησαν να αναπτυχθεί μία ολόκληρη κουλτούρα, σύμφωνα με την οποία ορισμένα πρόσωπα μετατράπηκαν σε σύγχρονους ήρωες της εργατικής τάξης, και έτσι ο μύθος τους εξαπλώθηκε σε ολόκληρη τη χώρα. 

Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο

7. Νίκος Ιωαννίδης

Μια εποχή στο τσιμέντο, Τόπος

Ένα βιβλίο για τα παιδιά των ελληνικών γηπέδων που δεν σταματάνε να περιγελούν την αστική υποκρισία και νηφαλιότητα.

“Η ενηλικίωση ενός εφήβου στις τσιμεντένιες κερκίδες της δεκαετίας του ’90, μιας συναρπαστικής οπαδικής περιόδου που άφησε σακατεμένους όσους επέζησαν από τις παγίδες της. Οι εκδρομές, τα συνθήματα, οι πέτρες, τα κλομπ, η πρέζα που μύρισε κάθε φλέβα δεμένη με δίχρωμο κασκόλ.

Ο παράλληλος κόσμος που οι περισσότεροι αγνοούν ή προσποιούνται πως αγνοούν – μια ωδή στην κοινή ουτοπία των “χούλιγκαν”, στα παιδιά που δε μεγάλωσαν, στις ζωές που δε θα αφηγηθεί κανείς πέρα από όσους τις είδαν να σβήνουν, Κυριακή με Κυριακή, στις γαλαρίες των πούλμαν και στα κάγκελα των γηπέδων.

Συνάμα, μια νοσταλγική ματιά, σε πρώτο πρόσωπο, από ένα μέλος της κερκίδας του ΠΑΟΚ, που απλώνει στο χαρτί καθετί σοβαρό ή αστείο, σημαντικό ή ασήμαντο μπορεί να ανασύρει από τη μνήμη του, από την πρώτη του στιγμή στους καπνούς του πετάλου μέχρι την τραγωδία που έκλεισε και σημάδεψε ολόκληρη τη δεκαετία, ορίζοντας και το τέλος της “Old School” γενιάς που έθεσε τους κανόνες της οπαδικής ζωής ουρλιάζοντας, χοροπηδώντας κι αιμορραγώντας στα γήπεδα και στους δρόμους”. 

Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου

Θουκυδίσης

Ιστορία

Μετάφραση: Ν. Μ. Σκουτερόπουλος , Πόλις

Μια εξαιρετική μετάφραση σε ανατύπωση από το 2011

“Τί αγαπάω στον Θουκυδίδη, τί είναι αυτό πού με κάνει να τον τιμώ περισσότερο aπό τον Πλάτωνα; O Θουκυδίδης αισθάνεται απέραντα μεγάλη και απροκάλυπτη χαρά για κάθε τυπικό γνώρισμα πού χαρακτηρίζει τον άνθρωπο και τα γεγονότα, και αναγνωρίζει μέσα σε κάθε τέτοιο γνώρισμα μια ποσότητα λογικής ικανότητας: αυτήν προσπαθεί να ανακαλύψει. Ουσιαστικά στην πράξη είναι πιο δίκαιος από τον Πλάτωνα· δεν διασύρει o Θουκυδίδης και δεν μειώνει τους ανθρώπους πού δεν τού αρέσουν ή πού τού έχουν κάνει κακό στη ζωή. Απεναντίας, βλέπει κάτι αξιολογικά μεγάλο σε όλα τα πράγματα και σε όλα τα πρόσωπα, καθώς διακρίνει σε αυτά μόνον τύπους· άλλωστε γιατί θα ενδιέφερε όλο τον μεταγενέστερο κόσμο, στον όποιο αφιερώνει το έργο του, κάτι πού δεν θα ήταν τυπικό;”

Η “Ιστορία τού Θουκυδίδη”, στην οποία αναφέρονται οι παραπάνω φράσεις του Νίτσε, δίνεται εδώ σε μια νέα ελληνική μετάφραση πού έχει στηριχτεί στα σημαντικότερα δημοσιεύματα της διεθνούς και της ελληνικής βιβλιογραφίας, και την χαρακτηρίζει ή πιστότητα της νοηματικής απόδοσης και ή σαφήνεια και λιτότητα της γλωσσικής έκφρασης. Οι πολλές και ουσιαστικές υποσελίδιες σημειώσεις έχουν αντληθεί από τα πιο έγκυρα ερμηνευτικά υπομνήματα, ορισμένα από τα οποία, όπως αυτό τού S. Hornblower ή ο 5ος τόμος του ιστορικού υπομνήματος των A.W. Gomme, A. Andrewes, K.J. Dover, είναι μεταγενέστερα από τις έως τώρα συνολικές ελληνικές μεταφράσεις του Θουκυδίδη. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)