"Έμφυτο Ελάττωμα" - Από 26 Φεβρουαρίου στους κινηματογράφους

Το «Έμφυτο Ελάττωμα» είναι η προσαρμογή του έβδομου και πιο αστείου μυθιστορήματος του Τόμας Πίντσον, η έβδομη ταινία σε σενάριο και σκηνοθεσία του Πολ Τόμας Άντερσον και η πρώτη ταινία που γυρίστηκε ποτέ βασισμένη στο μυθικό, εφευρετικό, πολιτισμικά καλειδοσκοπικό έργο του Πίντσον.

Πρόκειται για ένα αστυνομικό φιλμ νουάρ που «βυθίζεται» στην ψυχεδελική ομιχλώδη ατμόσφαιρα και τη λάμψη της αμερικανικής υποκουλτούρας των ‘60s. Κεντρικός ήρωας ο Ντοκ Σπορτέλο, ένας ιδιωτικός ντετέκτιβ, τον οποίο επισκέπτεται η πρώην αγαπημένη του, θέλοντας να τον μπλέξει στο σχέδιο απαγωγής του νυν ζάπλουτου μεγαλοεργολάβου εραστή της, τον οποίο η επίσημη σύζυγός του σχεδιάζει να κλείσει σε ένα υπερπολυτελές τρελάδικο προκειμένου να του πάρει την περιουσία!

Είναι το τέλος της ψυχεδελικής δεκαετίας του ’60 στο Λος Άντζελες, και ο Ντοκ ξέρει ότι η αγάπη είναι απλώς μια λέξη του συρμού, όπως το τριπάκι και το groovy, μόνο που η συγκεκριμένη λέξη δημιουργεί συνήθως προβλήματα. Χωρίς να το καταλάβει, βρίσκεται μπλεγμένος σε ένα αλλόκοτο κουβάρι από υποχθόνια κίνητρα και πάθη, με πρωταγωνιστές σερφάδες, πόρνες, μαστούρηδες και ροκάδες, έναν επικίνδυνο τοκογλύφο, έναν σαξοφωνίστα σε ρόλο μυστικού πράκτορα, έναν πρώην φυλακισμένο που έχει τατουάζ μια σβάστικα στο κεφάλι και που λατρεύει την Έθελ Μέρμαν, και μια μυστηριώδη οργάνωση γνωστή ως Χρυσός Κυνόδοντας, η οποία μπορεί και να είναι απλώς μια κομπίνα που έστησαν κάποιοι οδοντίατροι για να ξεγελάσουν την εφορία.

Μία ταινία για την ψυχεδελική δεκαετία του ’60 που, με την επίφαση της αστυνομικής πλοκής, αναφέρεται στα χαμένα χρόνια της αθωότητας, των ελαφρών και σκληρών ναρκωτικών, του αχαλίνωτου σεξ, της κυριαρχίας του ροκ-εν-ρολ αλλά και της ζωντανής (τότε) ελπίδας ότι η ανθρωπότητα μπορούσε να επινοήσει έναν άλλο τρόπο ζωής, να βρει την παραλία κάτω από το λιθόστρωτο, όπως λέει το γνωστό σύνθημα του γαλλικού Μάη του ’68 που είναι και προλογικό επίγραμμα στο βιβλίο του Πίντσον. Μία ταινία γεμάτη οριακούς χαρακτήρες, πνιγμένους στις ιδεολογίες και τους απύθμενους πόθους τους, στην οποία ζωντανεύει η ρήση «ότι αν θυμάσαι τη δεκαετία του ’60, τότε δεν την έζησες…».

Ο υποψήφιος για Όσκαρ Πόλ Τόμας Άντερσον («There Will Be Blood», «The Master») σκηνοθετεί ένα all star καστ αποτελούμενο από τους υποψήφιους για Όσκαρ Γιοακίν Φίνιξ («The Master», «Walk the Line», Τζος Μπρόλιν («True Grit», «No Country for Old Men) και Όουεν Γουίλσον («The Royal Tennenbaums», «Midnight in Paris»), τους βραβευμένους με Όσκαρ Ρις Γουίδερσπουν («Walk the Line») και Μπενίσιο Ντελ Τόρο («Traffic»), σε διασκευή και παραγωγή του ιδίου.

Το ομώνυμο μυθιστόρημα του Τόμας Πίντσον κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Καστανιώτη.

Η εποχή

Τα μυστήρια που προσπαθεί να εξιχνιάσει ο ντετέκτιβ Ντοκ τον φέρνουν στα βήματα του Χρυσού Κυνόδοντα, αλλά ταυτόχρονα τον βυθίζουν στο βαθύ χάσμα μεταξύ των ‘60s και των ‘70s, μεταξύ του Αμερικάνικου ιδεαλιστικού οράματος και του σύγχρονου καταναλωτισμού. Ο Ντοκ τρέχει πίσω από μοιραίες γυναίκες προσπαθώντας να ξεδιαλύνει τι συνέβη με τον διεφθαρμένο μεγαλοεργολάβο Μίκι Γούλφμαν, με τον σέρφερ – ροκά σαξοφωνίστα Κόι Χάρλινγκεν και το πώς ο πρώην πελάτης του Κρόκερ Φένγουεϊ συνδέεται με το Χρυσό Κυνόδοντα. Όμως ακόμα και όταν καταφέρνει να ξεδιαλύνει το κουβάρι, δεν ησυχάζει, γιατί εκείνο που τον ενδιαφέρει δεν είναι τόσο το «ποιος το’ κάνε», αλλά το «πως διάολο συνέβη!».

«Πίσω από τις έρευνες του Ντοκ κρύβεται μια θλίψη», λέει ο Πολ Τόμας Άντερσον, «ένα συναίσθημα εξαπάτησης που ένιωσαν οι περισσότεροι άνθρωποι εκείνη την εποχή. Γι’ αυτό και προσπάθησα αυτή η ταινία να αποτελέσει μία απάντηση στην ανησυχία του Πίντσον για την αμερικανική μοίρα.»

Το 1970, η παραλία της Καλιφόρνιας έγινε λεία στα χέρια μεγαλοεργολάβων. Η διασκέδαση ήταν συνυφασμένη με την κατανάλωση ναρκωτικών ουσιών που διοχέτευαν καρτέλ ηρωίνης με παγκόσμια ισχύ, τα ψυχιατρικά ιδρύματα άδειαζαν και στη θέση τους άνοιγαν πολυτελή ιδιωτικά «κέντρα αποκατάστασης» και μια εποχή πολιτικού ακτιβισμού περνούσε στο παρασκήνιο για να κάνουν κουμάντο τα μυστικά κυκλώματα κατασκοπείας και βρώμικων υποθέσεων. Μια ολόκληρη γενιά παρακολουθούσε με αγωνία, το πώς η ειρήνη, η αγάπη και η κατανόηση βυθίζονταν στο κενό, υπό το βάρος της απληστίας, της υποταγής και του σκοταδιού.

Ο Πίντσον αναφέρεται στα `60s σαν «μία μικρή παρένθεση φωτός» και ο Ντοκ, ο ήρωάς του, έχει μαγευτεί από αυτό ακριβώς το φως. Η ιστορία του «Έμφυτου Ελαττώματος» ωστόσο, λαμβάνει χώρα μετά το κλείσιμο αυτής της παρένθεσης, σε μια περίοδο ανακατατάξεων και αποσύνθεσης.

Το 1967, ξεκίνησε η 8ετής κυβέρνηση του Ρόναλντ Ρίγκαν στην πολιτεία της Καλιφόρνιας, πρώην προέδρου της SAG και αντι-κομμουνιστή σταυροφόρου. Την ίδια χρονιά, το διάταγμα Lanterman-Petris-Short έκανε ακόμη πιο δύσκολη την από-ιδρυματοποίηση των ψυχικά πασχόντων, διπλασιάζοντας τον αριθμό των ψυχικά ασθενών στο σωφρονιστικό σύστημα μέσα σε ένα χρόνο.

Το 1968, ο Ρίτσαρντ Νίξον εξελέγη στον απόηχο της δολοφονίας του Ρόμπερτ Κένεντι, εγκαινιάζοντας μια εποχή συγκρούσεων αστυνομίας-διαδηλωτών και προμηνύοντας το Watergate. Το 1969, οι οπαδοί του Τσαρλς Μάνσον διέπραξαν τις ανατριχιαστικές δολοφονίες της ηθοποιού Σάρον Τέιτ και έξι άλλων ανθρώπων στα βόρεια του Μπέβερλι Χιλς.

Επίσης, το 1969, μία ροκ συναυλία στο Altamont Speedway της Καλιφόρνια είχε ως αποτέλεσμα το θάνατο ενός εφήβου από ξυλοδαρμό, από τους Hells Angels οι οποίοι είχαν προσληφθεί για να παρέχουν υπηρεσίες ασφάλειας.

Τον Απρίλιο του 1970 ο Πρόεδρος Νίξον στέλνει αμερικανικά στρατεύματα στην Καμπότζη, για να παρέμβει στον εμφύλιο πόλεμο μεταξύ κομμουνιστικών και μη-κομμουνιστικών δυνάμεων της χώρας.

Τον Μάιο του 1970 άοπλοι φοιτητές διαμαρτυρόμενοι για την εμπλοκή των ΗΠΑ στην Καμπότζη πυροβολήθηκαν από την αστυνομία στο Kent State University. Αποτέλεσμα: τέσσερις νεκροί και εννέα τραυματίες.

Το 1972, ο Alfred W. McCoy έγραψε το βιβλίο «The Politics of Heroin in Southeast Asia» στο οποίο παρουσίαζε στοιχεία για την ανάμιξη της CIA στο εμπόριο ηρωίνης στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Ασίας.

Η παραλία της Γκορντίτα

Όπως και όλο το έργο του Πίντσον, το «Έμφυτο Ελάττωμα» αντικατοπτρίζει τον κόσμο του Πίντσον. Στο επίκεντρο αυτού του κόσμου, ο Πίντσον τοποθετεί τον Ντοκ Σπορτέλο, που φαίνεται να ορθώνει για μία τελευταία φορά το ανάστημά του, ως ακόμα ένας ζαλισμένος Αμερικανός ονειροπόλος, ενάντια στις δυνάμεις της απληστίας, του φόβου και της αποσύνθεσης, λίγο πριν η Εποχή του Υδροχόου γίνει μύθος…

Ο σκηνοθέτης Πολ Τόμας Άντερσον άρχισε να γράφει το σενάριο για το «Έμφυτο Ελάττωμα», κατά τη διάρκεια της παραγωγής της ταινίας «The Master». Αρχικά, προσάρμοσε ολόκληρο το μυθιστόρημα φράση προς φράση, έτσι ώστε να μπορεί να δουλέψει όλους τους χαρακτήρες, τις ανατροπές και τους διαλόγους. Ο Άντερσον ήθελε κυρίως να ρίξει φως στο σκοτεινό λαβύρινθο του εγκλήματος και της διαφθοράς στον οποίο μπαίνει ο Ντοκ Σπορτέλο, αλλά και να βγάλει στην επιφάνεια την εποχή των ‘60s με την οποία ήταν γοητευμένος ο Πίντσον.

Το 1970, η ευρύτερη περιοχή του Λος Άντζελες που παρουσιάζεται στην ταινία είναι ένα μέρος γεμάτο αντιθέσεις: ανοιχτό αλλά και κλειστοφοβικό, ηλιόλουστο αλλά και εκτυφλωτικό. Στο πλαίσιο των ερευνών του, ο Ντοκ αναγκάζεται να μεταφερθεί από το φυσικό του περιβάλλον -την παραλία Γκορντίτα- στα αστυνομικά κέντρα, σε επαύλεις στην Topanga, σε αίθουσες μασάζ, σε σκονισμένα εργοτάξια, σε παραλιακά παρακμιακά εστιατόρια, σε χλιδάτα κέντρα αποτοξίνωσης, αλλά και στο αρχηγείο του Χρυσού Κυνόδοντα. Συνεπώς, έρχεται σε επαφή με ανθρώπους κάθε κουλτούρας και κοινωνικής τάξης: πρεζάκια, πολιτικούς, μπάτσους, οδοντιάτρους, δικηγόρους και εργολάβους.

Παρόλο που αυτή η «ρευστότητα» προσφέρεται στη λογοτεχνία, το βασικό ερώτημα για τον Πολ Τόμας Άντερσον ήταν πώς η γραφή Πίντσον θα μπορούσε να μεταφερθεί στη μεγάλη οθόνη και να αποτελέσει και μία κινηματογραφική εμπειρία.

Ο Κρανκ, διευθυντής φωτογραφίας στο «There will be blood» και συμπαραγωγός με τον Τζακ Φισκ στο «The Master» αναφέρεται στα μεγάλα ταξίδια με αυτοκίνητο που έκαναν στην περιοχή του Λος Άντζελες, προκειμένου να αναζητήσουν τα χαμένα ίχνη των ‘70s και να εντοπίσουν τα μέρη στα οποία ο Ντοκ θα μπορούσε να έχει περάσει. Είναι χαρακτηριστικό ότι η ταινία διαδραματίζεται σε περισσότερα από 60 διαφορετικά σημεία.