Καρυοφυλλιά Καραμπέτη στο koutipandoras.gr: "Καπιταλισμός, η αρχή όλου του κακού"

Η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη μιλάει στο «Κουτί της Πανδώρας» για τη νέα της ταινία «Electra» που παίζεται αυτές τις μέρες στις αθηναϊκές αίθουσες, για το επάγγελμα του ηθοποιού και το τίμημα του να μένεις πιστός στις αρχές της τέχνης, για τη ξενοφοβία και το ρατσισμό που έχουν εισχωρήσει στο πετσί της ελληνικής κοινωνίας, για τον καπιταλισμό ως υπαίτιο της σημερινής κρίσης. Η σημαντική ελληνίδα ηθοποιός πρωταγωνιστεί αυτό το χειμώνα και σε τρία θεατρικά έργα. Στα «Πικρά δάκρυα της Πέτρα Φον Καντ » του Ράινερ Βέρντερ Φσμπίντερ (Εθνικό θέατρο- Μικρό Rex),  το “Madre Dolorosa -Ο Έρωτας” (κάθε Δευτέρα στις 9 μμ., στο Tin Pan Alley του Ψυρρή) της Σόνια Ζαχαράτου σε σκηνοθεσία Δημήτρη Καντιώτη και το «Στροχάιμ» του Δημήτρη Δημητριάδη, που θα παιχτεί τους επόμενους μήνες.

Συνέντευξη στους Παναγιώτη Φρούντζο, Κωνσταντίνο Καϊμάκη

Με ποιο βασικό κριτήριο επιλέγετε τις δουλειές που θα κάνετε;

Ανάλογα την περίσταση. Μετά από πολύ καιρό βρέθηκα ξανά στο κινηματογραφικό πλατό για την «Electra» και ο κύριος λόγος ήταν ο σκηνοθέτης της. Ο Πέτρος Σεβαστίκογλου είναι ένας άνθρωπος που εκτιμώ πολύ. Επιπλέον γνωριζόμαστε πολλά χρόνια. Από το 1983 που ήμαστε σχεδόν 20άρηδες και κάναμε πρόβες για ένα θεατρικό έργο του πατέρα του Γιώργο Σεβαστίκογλου, ο οποίος ήταν για μένα ο μεγάλος μου δάσκαλος. Από τότε είχα αντιληφθεί τη γλυκύτητα, την ευγένεια και το εξαιρετικό μυαλό του Πέτρου. Είχα πάρει μέρος και στην πρώτη μικρού μήκους ταινία του, το «Asfael» το 1987 και από τότε είχαμε πει να ξανασυνεργαστούμε. Όταν πριν από λίγα χρόνια μου έκανε πρόταση για την «Electra» δέχτηκα αμέσως. Είχα όμως ελάχιστο ελεύθερο χρόνο λόγω των θεατρικών υποχρεώσεων μου. Μόλις βρέθηκε λίγο κενό το Πάσχα του 2012 ταξιδέψαμε στη Σενεγάλη όπου πραγματοποιήθηκε το μεγαλύτερο μέρος των γυρισμάτων.

Τι θα απαντούσατε σε κάποιον που θα σας ρωτούσε να μάθει για ποιο λόγο αξίζει να δει κανείς την ταινία «Electra»;

Θα του έλεγα ότι σε όσους αρέσει ο mainstream κινηματογράφος καλύτερα να μην πάνε να τη δουν. Με δεδομένο ότι μπορεί να ξαφνιαστούν, να προβληματιστούν ή ακόμη και να μην καταλάβουν τα μηνύματα της. Αν όμως αναζητούν το διαφορετικό και ιδιαίτερο, αυτή είναι μια ταινία που μπορεί να τα προσφέρει. Είναι ένα έργο με άποψη, ατμόσφαιρα και δυνατές ποιητικές εικόνες. Είναι μια ταινία σχεδόν ντοκιμαντερίστικη, χωρίς διαλόγους που στηρίζεται στην εικόνα, τη μουσική και τις ερμηνείες. Προσωπικά, πρώτη φορά έχω παίξει έτσι, σε ένα ρόλο αληθινή πρόκληση. 

Τι αναμνήσεις έχετε από τα γυρίσματα στη Σενεγάλη;

Τις καλύτερες. Μείναμε σε ένα μικρό χωριό και παρά τις δυσκολίες της καθημερινότητας, περάσαμε υπέροχα. Χάρη στην ευγένεια και την καλοσύνη των χωρικών που παρά τη φτώχεια τους ήταν με το χαμόγελο στα χείλη. Μου έκανε εντύπωση το πνεύμα συνεργασίας όλων στις δουλειές του χωριού. Από το μαγείρεμα ώς την καθαριότητα. Και επίσης πως δεν υπήρξε ρατσισμός. Από την ανάποδη εννοώ, για τους λευκούς ξένους που «εισέβαλλαν» στο χώρο τους.  

Αντίθετα με το σενεγαλέζικο χωριό κάπου αλλού ο ρατσισμός και η ξενοφοβία καλπάζουν. Τελικά ο έλληνας είναι ρατσιστής;

Δυστυχώς ναι. Υποτίθεται ότι παλιά δεν ήταν αλλά πλέον κανείς δεν μπορεί να το παραγνωρίσει αυτό. Βλέπουμε το ρατσισμό παντού. Στα ποσοστά της Χρυσής Αυγής. Στην καθημερινότητα μας.  Στους ανθρώπους της διπλανής πόρτας.

Μπορεί κάποιος που έχει μεγαλώσει σε ένα υγιές περιβάλλον, με τις βασικές αρχές της δημοκρατίας και του σεβασμού στη διαφορετικότητα, να αλλάξει και να πάει στο άλλο άκρο;

Δεν το πιστεύω. Κρίνω βέβαια από δικούς μου φίλους που δεν έχουν αλλάξει και έχουν κρατήσει τα πιστεύω και τις αρχές τους. Δεν γνωρίζω κάποιον που είχε άλλα μυαλά τότε κι άλλα τώρα. Θεωρώ ότι όσοι αλλάζουν δεν έχουν ισχυρές βάσεις. Και στην πορεία ανάλογα προς τα που φυσάει ο άνεμος, πράττουν αντιστοίχως. 

Τι κάνετε όταν συναντάτε έναν τέτοιο άνθρωπο;

Τυχαίνει σπάνια κάτι τέτοιο. Συνήθως σε κάποιο μέσο μεταφοράς. Όταν βλέπω την εικόνα ενός τέτοιου ανθρώπου σχεδόν τρομάζω. Δεν την καταλαβαίνω. Δεν μπορώ να συνδιαλλαγώ με έναν άνθρωπο σαν αυτόν. Μπορώ να κατανοήσω τι του συμβαίνει (με την έννοια ότι υπάρχει κοινωνική οργή) αλλά δεν θα τον δικαιολογήσω ποτέ. Δεν δικαιώνεται με τίποτα η υιοθέτηση φασιστικών συμπεριφορών και ιδεολογιών. Αυτοί οι άνθρωποι ξυπνούν ένα πρωί και έχουν σβήσει από μέσα τους κάθε ιστορική γνώση ή μνήμη γύρω από τα εγκλήματα που έχει διαπράξει ο φασισμός. Ξεχνούν τη φρίκη που έχει ζήσει η ανθρωπότητα γενικότερα αλλά και ο έλληνας ειδικότερα εξαιτίας του φασιμού. Και εν τέλει στρέφονται εναντίον του ίδιου τους του εαυτού. Και δεν βλέπουν την ουσία.

Ποια είναι η ουσία αυτού του ζητήματος;

Ότι αυτή η κρίση που ζούμε είναι γέννημα θρέμμα του καπιταλισμού και καμιά ευθύνη δεν έχουν τα φτωχότερα πλάσματα, οι ξένοι μετανάστες ή κάποιοι άλλοι μη έχοντες (άνεργοι, άστεγοι, αποκληροι) δηλαδή, οι οποίοι είναι τα μεγαλύτερα θύματα αυτής της ιστορίας. Το να βλέπω απλούς καθημερινούς ανθρώπους να βρίζουν τους μετανάστες και τα βάζουν μαζί τους θεωρώντας τους υπεύθυνους για τη σημερινή κατάσταση, είναι κάτι που δεν το χωράει το μυαλό μου.

Και με ποιους πρέπει να τα βάλει αυτός που νιώθει αδικημένος;

Με τους πραγματικούς υπαίτιους. Τους καπιταλιστές. Τους τραπεζίτες. Τους πολιτικούς. Ο καπιταλισμός όμως είναι η βάση του κακού. Αυτός είναι που δημιουργεί τέτοιου είδους ρήξεις και συγκρούσεις σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη. Στο όνομα του γίνονται τα συνήθη εγκλήματα. Εκεί δηλαδή που υπάρχουν π.χ. πετρέλαια, θα δημιουργήσει πολέμους, εσωτερικές κρίσεις στα καθεστώτα όταν κάτι δεν πάει καλά και δεν εξυπηρετούνται τα συμφέροντα του, διαμάχες, εμφύλιοι και οι φτωχότεροι που θέλουν να επιβιώσουν αναγκάζονται να φύγουν για μια καλύτερη μοίρα με τις γνωστές σκηνές φρίκης των πτωμάτων στα πέλαγα ή στα φορτηγά. Ή της κατάληξης σε ένα πορνείο ή στη ζητιανιά σε κάποια μεγάλη λεωφόρο της Δύσης. Η απληστία κάποιων λίγων τα γεννάει όλα αυτά και εκείνοι που την πληρώνουν τελικά είναι οι φτωχότεροι και περισσότερο εξαθλιωμένοι.

Ποια είναι η λέξη-κλειδί στη σημερινή Ελλάδα;

Μεγάλωσα σε μια φτωχική οικογένεια σε ένα χωριό του Διδυμότειχου. Η γνώση της φτώχιας σε ένα τέτοιο περιβάλλον, δίνει τον ορισμό του πιο δόκιμου όρου για αυτό που ζούμε σήμερα. Η επιβίωση είναι αυτό που απασχολεί σχεδόν τους πάντες σήμερα.

Έχετε μετανιώσει για κάποιες επιλογές στην καριέρα σας;

Όχι. Γιατί πάντα με ενδιέφερε το καλλιτεχνικό κομμάτι και όχι το ζήτημα της εμπορικότητας, των χρημάτων ή της φήμης. Για τους λόγους αυτούς απείχα από ένα σύστημα που προωθεί κακές ή μέτριες δουλειές για χάρη του εύκολου χρήματος. Και έχω πληρώσει ακριβά αυτή την επιλογή μου. Κάποια στιγμή μάλιστα αναγκάστηκα να ζήσω με δανεικά.

Νιώσατε ποτέ να απειλείστε από αυτό το σύστημα;

Ποτέ. Άλλωστε είναι άλλος κόσμος για μένα. Το life style, η κακή τηλεόραση ποτέ δεν με ενδιέφεραν. Προτάσεις είχα πάντα αλλά αρνιόμουν εκτός αν έβρισκα κάτι αληθινά σπουδαία που να με συγκινήσει. Όπως στην τηλεόραση τα «Βαμμένα κόκκινα μαλλιά». Η τελευταία καλή τηλεοπτική σειρά ήταν το «Νησί». Τώρα, όλα αυτά τέλειωσαν.

Ξεχωρίζετε εύκολα το καλλιτεχνικό από το δήθεν;

Αν και ποτέ δεν μπορείς να είσαι σίγουρος, το καταλαβαίνεις. Από το σενάριο ή το κείμενο. Από τους ανθρώπους που σου κάνουν την πρόταση, τι παρελθόν έχουν, ποια έργα έχουν ανεβάσει στη σκηνή κ.α. Με τα χρόνια αποκτάς την εμπειρία να ξέρεις που κινείσαι πλέον και να ερμηνεύεις σωστά κάποια σημάδια.

Μπορείτε να διαπιστώσετε αν μια ερμηνεία είναι σπουδαία ή όχι;

Βέβαια. Μετά από τόσα χρόνια στο θέατρο διαθέτω τα κατάλληλα εργαλεία για να καταλάβω το σωστό από το λάθος. Όχι μόνο στις ερμηνείες των συναδέλφων αλλά και στις δικές μου.

Οι κριτικοί τα εντοπίζουν;

Συνήθως ναι. Άλλωστε αυτή είναι η δουλειά τους. Ασχέτως αν ορισμένοι ασκούν το επάγγελμα αυτό χωρίς να έχουν τα προσόντα. Παλιότερα διάβαζα κριτικές και τις έπαιρνα υπόψη μου. Με τα χρόνια διαπίστωσα ότι οι «κακές κριτικές» πουλάνε. Αυτές διαβάζει ο κόσμος. Πλέον δεν ασχολούμαι. Όταν πέσει κάποια στα χέρια μου αντιλαμβάνομαι αν είναι καλοπροαίρετος ή όχι ο κριτικός που γράφει κάτι αρνητικό. Πάντως αναζητώ την καλοπροαίρετη αρνητική κριτική γιατί με βοηθάει. Θέλω να βελτιώνομαι ως καλλιτέχνης κι αν έχω αμφιβολίες για μια ερμηνεία μου θα ήθελα να διαβάσω μια άποψη που θα με βοηθήσει.