Καρυάτιδες- Οι "κόρες" του ελληνισμού (photos)

Πολύς ο λόγος των τελευταίων ημερών για τις Καρυάτιδες, τις Ελληνίδες «Κόρες» αλλιώς που κοσμούσαν κατά καιρούς και στήριζαν αντί κιόνων διάφορους ναούς ανά την Ελλάδα. Η παρουσία τους έγινε ιδιαίτερα έντονη μετά το πέρας των περσικών πολέμων για να θυμίζει τη νίκη των Ελλήνων.

Οι έξι Καρυάτιδες του Ερέχθειου γεννήθηκαν όταν φτιάχτηκε στην Ακρόπολη το σπίτι τους, ιωνικού ρυθμού, το Ερέχθειον. Άρχισε να χτίζεται το 421 π.Χ., εποχή ειρήνης για την Αθήνα, αλλά η μοίρα του ακολουθούσε τη μοίρα της πόλης. Οι εργασίες σταμάτησαν μάλλον μετά την τραγική για τους Αθηναίους σικελική εκστρατεία το 413 π.Χ. και ξανάρχισαν το 409 π.Χ., μετά τις νέες νίκες της πόλης, που αναπτέρωσαν το ηθικό της.

Οι πέντε Κόρες, όπως τις ονόμαζαν, περνούσαν τον καιρό τους στο νότιο μπαλκόνι, την πρόστασιν, γράφει η «Ελευθεροτυπία». Στήριζαν την οροφή με το κεφάλι τους, πράγμα πολύ βολικό, γιατί τους επέτρεπε να κοιτούν τον Παρθενώνα και πιο πίσω την Αθήνα, μια πόλη που τότε σ’ άρεσε να ατενίζεις. Καρυάτιδες τις ονόμασαν πολύ αργότερα. Ο Ρωμαίος αρχιτέκτονας Βιτρούβιος είπε ότι οι γιαγιάδες τους ήταν οι γυναίκες των λακωνικών Καρυών που μήδισαν στους Περσικούς Πολέμους, αλλά μπορεί να είναι και οι λακώνισες παρθένες χορεύτριες που χόρευαν προς τιμήν της Καρυάτιδας Αρτέμιδος. Η αλήθεια χάνεται στον χρόνο, η ομορφιά τους όμως στέκει πάνω από αυτόν.

Συγκεκριμένα, ο Βιτρούβιος στο πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου του «Περί Αρχιτεκτονικής» και στην παράγραφο 5 εξηγεί, ότι οι Καρυές κατά τους Περσικούς πολέμους μήδισαν και τάχθηκαν με τους Πέρσες. Μετά την νίκη των Ελλήνων επί των Περσών, οι Έλληνες ισοπέδωσαν τις Καρυές, σκότωσαν τους άνδρες και οδήγησαν τις γυναίκες στην δουλεία «μην επιτρέποντας να βγάλουν τις μακριές εσθήτες και τα κοσμήματα που έφεραν ως μητέρες» και για να «διαπομπευτούν αιώνια σε πραγματική δουλεία, τιμωρημένες με βαριά ατίμωση για την πολιτεία τους», οι αρχιτέκτονες της εποχής «έφτιαξαν για τα δημόσια κτήρια είδωλα των γυναικών εκείνων, που σηκώνουν φορτία, ώστε να μείνει στις επόμενες γενιές η μνήμη της τιμωρίας της πολιτείας των Καρυών». (Βιτρούβιος – Περί Αρχιτεκτονικής I 1.5)

Για τον ίδιο λόγο υπάρχει και η παρουσία των Καρυάτιδων στον Θησαυρό των Σιφνίων στους Δελφούς, όπου παρεμπιπτόντως συνυπάρχουν με Σφίγγες, η ζωφόρος του οποίου είναι συνεχής κατά το πρότυπο αυτής της Περσέπολης και η εικονογραφία της ταιριάζει στον εορτασμό των Ελληνικών νικών κατά των Περσών.

Οι Κόρες που στόλιζαν τον Θησαυρό των Σιφνίων, ο οποίος χρονολογείται λίγο πριν το 525 π. Χ. και είναι ένα από τα εντυπωσιακότερα μνημεία στο ιερό των Δελφών, είναι πρόδρομες μορφές των Καρυάτιδων του Ερεχθείου. Αντί για κίονες, δύο Κόρες στήριζαν τον θριγκό του κτιρίου (τα αγάλματα εκτίθενται στο Μουσείο των Δελφών), ενώ η μία διατηρεί μεγάλο μέρος του κορμού και το κεφάλι με τον κάλαθο διακοσμημένο με ανάγλυφη διονυσιακή σκηνή μαινάδων και σειληνών. Τα ενδύματά τους πρέπει να ήταν κι αυτά χρωματισμένα (με κόκκινο, μπλε, πράσινο, ώχρα και χρυσαφί χρώμα) για περισσότερο εντυπωσιασμό.

Η κλεμμένη κόρη

Οι Καρυάτιδες πέρασαν δύσκολα στο πέρασμα των αιώνων. Το Ερέχθειο κάηκε, βομβαρδίστηκε, έγινε εκκλησία στους πρώτους χριστιανικούς χρόνους, παλάτι στη Φραγκοκρατία, κατάλυμα για το χαρέμι του τούρκου φρούραρχου στην Τουρκοκρατία. Το 1827, στην πολιορκία της Αθήνας από τον Κιουταχή, μία Καρυάτιδα διαμελίστηκε κατά τον βομβαρδισμό. Και λίγα χρόνια αργότερα ο λόρδος Ελγιν άρπαξε άλλη μία και την πήγε στο Λονδίνο.

Το 1975, οι πέντε Κόρες δεν μπορούσαν ν’ αντέξουν την ατμοσφαιρική ρύπανση και μεταφέρθηκαν  στο μουσείο όπου απομονώθηκαν σε ένα γυάλινο δωμάτιο με άζωτο για να σωθούν. Έπειτα από τριάντα δύο χρόνια παρακμής και λήθης, το 2007, τοποθετήθηκαν στο Νέο Μουσείο της Ακρόπολης. Σήμερα τις Καρυάτιδες τις περιποιούνται με ειδικά μηχανήματα και τη μέθοδο λέιζερ. Η λευκή πεντελική επιδερμίδα καθαρίζεται με λεπτομέρεια από τα στρώματα της αιθάλης που άφησε η ρύπανση.

Καρυάτιδες και στο Λούβρο

Αυτά είναι τα περίφημα αγάλματα, που έχουν χαρακτηριστεί ως οι «Καρυάτιδες της Θεσσαλονίκης», υφαρπάχθηκαν πριν από ενάμιση αιώνα και μεταφέρθηκαν στο Μουσείο του Λούβρου.

Οι σύγχρονες Καρυάτιδες στο κέντρο της παλιά Αθήνας

Αξίζει να κάνει κανείς μια βόλτα και από την οδό Ασωμάτων 45. Εκεί υπάρχει ένα καλοσυντηρημένο, λαϊκό, νεοκλασικό σπίτι, όπου ζουν ακόμα δύο ξαδέρφες τους. Πολύ νεότερες και λίγο λαϊκές, μα όμορφες κι αυτές, περνάνε τον καιρό τους στηρίζοντας τη δική τους οροφή. Το υπέροχο σπίτι των Ασωμάτων ζωγράφισε με τον δικό του μοναδικό τρόπο ο Γιάννης Τσαρούχης και φωτογράφισε, μοναδικά, ο Ελβετός φωτογράφος  Ανρί Καρτιέ- Μπρεσόν. Τη στιγμή που δύο μαυροφορεμένες ελληνίδες περνούν ακριβώς από κάτω.